راهنماتو- جنگ عراق، با همه پیچیدگی‌ها، قهرمانی‌ها و تباهی‌هایش، بستری غنی برای روایت‌های سینمایی خلق کرده است. فیلم‌هایی که نه‌تنها از میدان‌های نبرد، بلکه از ذهن و روان سربازان، ترس، خشم و فرسایش تدریجی انسان می‌گویند. در میان آن‌ها، Warfare تازه‌ترین صدای قدرتمند این ژانر است؛ فیلمی که در آتش رمادی و درون خاطرات سربازان ساخته شده است.
به گزارش راهنماتو، در همسایگی مرزهای شرقی ایران، یکی از طولانی‌ترین و بحث‌برانگیزترین جنگ‌های معاصر شکل گرفت؛ جنگی که نه‌تنها نقشه‌ی ژئوپولیتیکی منطقه را تغییر داد، بلکه خاطرات تلخ فراوانی به همراه داشت.
سینما از همان روزهای آغازین این جنگ، بی‌وقفه مشغول ثبت و روایت آن شد؛ گاه با دقتی مستندگونه، گاه با نگاهی شاعرانه و گاه در هیاهوی اکشن. Warfare، ساخته‌ی الکس گارلند و ری مندوزا، جدیدترین حلقه‌ی این زنجیره است؛ فیلمی پرتنش و تکان‌دهنده که ما را نه به میدان‌های نمادین، بلکه به لحظه‌ای خاص، زخمی و فراموش‌شده از نبرد رمادی می‌برد.
در این فهرست از راهنمای فیلم، نگاهی انداخته‌ایم به ده فیلم جنگی شاخص درباره عراق؛ آثاری که هرکدام از زاویه‌ای تازه، سعی در بازگویی حقیقتی پیچیده دارند؛ حقیقتی که همسایه‌اش بودیم و شاید بافت دراماتیک آن را درک نکردیم.
1. فیلم شیوه جنگیدن Warfare (2025)
فیلم شیوه جنگیدن (Warfare) که به کارگردانی الکس گارلند و ری مندوزا ساخته شده، داستان تجربیات واقعی ری مندوزا، یک کهنه‌سرباز نیروی دریایی آمریکا، در عراق را روایت می‌کند.
این فیلم که در زمان واقعی اتفاق می‌افتد، به‌جای استفاده از تکنیک‌های یک‌تکه فیلم‌برداری، با رویکردی غوطه‌ورکننده و واقعی به نمایش جهنم نبرد پرداخته است.
تکیه بر خاطرات واقعی مندوزا از یک حمله و سبک کار پویا و هیجان‌انگیز گارنلند در هدایت دوربین، باعث شده که فیلم از لحاظ احساسی و بصری تجربه‌ای بی‌نظیر ارائه دهد.
2. فیلم تشکر بخاطر خدمتتان Thank You For Your Service (2017)
فیلم تشکر بخاطر خدمتتان (Thank You for Your Service) به کارگردانی جیسون هال، اقتباسی است از کتاب غیر داستانی به همین نام نوشته دیوید فینکل، روزنامه‌نگاری که زندگی یک گردان از سربازان بازگشته از جنگ عراق را پس از یک مأموریت ۱۵ ماهه دنبال می‌کند.
برخلاف بسیاری از فیلم‌های جنگی که تنها اشاره‌ای به آثار روانی جنگ دارند، این فیلم به طور مستقیم و عمیق به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در میان کهنه‌سربازان می‌پردازد.
بازی مایلز تلر در کنار سایر بازیگران با ظرافت و واقع‌گرایی تحسین‌شده، به شکل ملموسی تأثیرات جنگ را بر زندگی روزمره این سربازان نشان می‌دهد. تشکر بخاطر خدمتتان فیلمی تلخ اما ضروری است که نگاهی انسانی و جدی به بهای روانی جنگ می‌اندازد.
3. فیلم مگان لیوی Megan Leavey (2017)
فیلم مگان لیوی (Megan Leavey) یک درام جنگی زندگینامه‌ای و تأثیرگذار است که داستان واقعی سرجوخه مگان لیوی از تفنگداران دریایی آمریکا و سگ نظامی‌اش رکس را روایت می‌کند؛ دو همراهی که در طول دو مأموریت در عراق کنار یکدیگر خدمت کردند.
این داستان احساسی و الهام‌بخش با بازی درخشان کیت مارا در نقش مگان لیوی و رابطه عمیق او با رکس جان می‌گیرد، اما هرگز به سمت احساساتی‌گری کلیشه‌ای یا اغراق‌شده نمی‌رود.
با اینکه فروش فیلم در گیشه کمتر از ۱۵ میلیون دلار بود، اما از زمان اکران تاکنون جایگاه خوبی نزد مخاطبان پیدا کرده و با امتیاز ۸۶٪ در روتن تومیتوز به عنوان اثری تازه و تحسین‌شده شناخته می‌شود. این فیلم به کارگردانی گابریلا کوپرویت‌ویت ساخته شده است.
4. فیلم دیوار The Wall (2017)
فیلم دیوار (The Wall) محصول سال 2017، یک تریلر جنگی و روان‌شناختی از استودیو آمازون به کارگردانی داگ لایمن است که با تمرکز بر موقعیتی محدود و نفس‌گیر، داستان دو سرباز آمریکایی (با بازی آرون تیلور-جانسون و جان سینا) را روایت می‌کند که در بیابان‌های عراق توسط تک‌تیراندازی ناشناس و افسانه‌ای به نام جوبا به دام افتاده‌اند.
در حالی‌که شخصیت جوبا ریشه در واقعیت دارد، اما روایت فیلم کاملاً تخیلی است و با بهره‌گیری از فضا و بودجه‌ای محدود، موفق می‌شود تنش و اضطراب یک موقعیت مرگبار و بی‌پناه را در مدت‌زمانی کوتاه به‌خوبی به تصویر بکشد.
5. فیلم تکتیرانداز آمریکایی American Sniper (2014)
فیلم تکتیرانداز آمریکایی (American Sniper) به کارگردانی کلینت ایستوود و با بازی تحسین‌برانگیز بردلی کوپر، روایت زندگی واقعی کریس کایل، تکتیرانداز نیروی دریایی آمریکا است که خاطراتش پایه فیلمنامه قرار گرفته‌اند.
این درام جنگی با نمایش پرتنش نبردها و تأثیرات روانی جنگ، به موضوع بی‌توجهی به کهنه‌سربازان بازگشته از عراق نیز می‌پردازد.
هرچند فیلم به‌دلیل نگاه ساده‌انگارانه به جنگ عراق مورد انتقاد قرار گرفته، اما همچنان اثری تأثیرگذار در نشان دادن واقعیت‌های روانی جنگ باقی می‌ماند و موفق به دریافت شش نامزدی اسکار شد.
6. فیلم مهلکه The Hurt Locker (2008)
فیلم مهلکه (The Hurt Locker) به کارگردانی کاترین بیگلو، داستان یک تیم خنثی‌سازی بمب ارتش آمریکا در دوران جنگ عراق را روایت می‌کند که وظیفه‌ای بسیار خطرناک و پرتنش را بر عهده دارند: خنثی‌کردن بمب‌های کنار جاده‌ای در مناطق جنگی. پس از کشته شدن فرمانده‌ی پیشین تیم، گروهبان جیمز (با بازی درخشان جرمی رنر) به گروه ملحق می‌شود؛ شخصیتی بی‌پروا، با اعتماد به‌نفسی بالا که روش‌های پرخطر و غیرمتعارفش، همکارانش را دچار نگرانی و تردید می‌کند.
"مهلکه" با فیلمنامهای دقیق از مارک بوال و پرداختی هنرمندانه به واقعیت‌های میدان نبرد، موفق به کسب ۶ جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه شد.
با اینکه برخی از کهنه‌سربازان دقت نظامی فیلم را زیر سوال بردند، این اثر همچنان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌های جنگی معاصر به شمار می‌آید و به دلیل ارزش فرهنگی و تاریخی‌اش در فهرست ملی ثبت آثار سینمایی آمریکا نیز قرار گرفته است.
7. فیلم پیامآور The Messenger (2009)
فیلم پیامآور (The Messenger) با بازی‌های قدرتمند بن فاستر و وودی هارلسون، یکی از تأثیرگذارترین آثار در زمینه بررسی تأثیرات جنگ بر سربازان است.
این درام تلخ که تلفیقی از ژانر جنگی و عاشقانه است، داستان یک سرباز جوان مجروح در عراق (فاستر) را دنبال می‌کند که پس از بازگشت، به‌عنوان افسر ابلاغ خبر کشته‌شدن سربازان در کنار یک کهنه‌سرباز باتجربه (هارلسون) خدمت می‌کند.
فیلم با پرداختی صادقانه به اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و بار سنگین روحی وظیفه‌اش، بیننده را عمیقاً تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و تجربه‌ای انسانی و فراموش‌نشدنی از تبعات جنگ ارائه می‌دهد.
8. فیلم منطقه سبز Green Zone (2010)
فیلم منطقه سبز (Green Zone) با بازی مت دیمون و به کارگردانی پل گرینگرس، یک تریلر اکشن سیاسی است که بر پایه کتاب غیر داستانی "زندگی امپراتوری در شهر زمردی" نوشته روزنامه‌نگار راجیو چاندراسکاران ساخته شده است.
این کتاب زندگی در منطقه سبز – ناحیه‌ای تحت کنترل کامل نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در دوران اشغال عراق بین سال‌های 2004 تا 2009 – را به تصویر می‌کشد.
فیلم با ترکیبی از واقعیت و تخیل، نگاهی انتقادی به حضور آمریکا در عراق دارد و سبک خاص همکاری‌های قبلی گرینگرس و دیمون در مجموعه فیلم‌های بورن را یادآور می‌شود. با وجود فضاسازی جذاب و موضوعی پرکشش، فیلمنامهای نه‌چندان قوی مانع از تبدیل شدن آن به یک اثر ماندگار می‌شود.
9. فیلم گرفتن شانس Taking Chance (2009)
فیلم گرفتن شانس (Taking Chance) اثری است که علی‌رغم نداشتن اکران گسترده سینمایی، توانست تحسین‌های زیادی را به دست آورد.
این فیلم بر اساس خاطرات واقعی سرهنگ دوم مایکل استروبل (با بازی کوین بیکن) ساخته شده که داوطلب شد پیکر یکی از تفنگداران کشته‌شده در بغداد، لنس کاپورال چنس فِلپس، را تا محل خاکسپاری‌اش در سراسر کشور همراهی کند.
فیلم با تمرکز بر تأثیرات انسانی جنگ عراق، تجربه احساسی استروبل در این سفر و مواجهه‌اش با مردم در مسیر مراسم خاکسپاری را به تصویر می‌کشد.
کوین بیکن برای نقش‌آفرینی خود جوایز گلدن گلوب و انجمن بازیگران سینما را دریافت کرد و فیلم نیز با استقبال فراوان مخاطبان و منتقدان مواجه شد؛ به‌طوری‌که موفق به دریافت ۱۰ نامزدی جایزه امی شد و یکی از آن‌ها را نیز کسب کرد.
با اینکه فیلم از صحنه‌های جنگی تهی است، اما با درامی انسانی و تأثیرگذار، ادای احترامی عمیق به سربازان کشته‌شده و هزینه‌های انسانی هر جنگی به شمار می‌رود.
10. فیلم در دره الاه In The Valley Of Elah (2007)
فیلم در دره الاه (In the Valley of Elah) به نویسندگی و کارگردانی پل هگیس، اقتباسی است از پرونده واقعی قتل یکی از کهنه‌سربازان جنگ عراق که پدرش، بدون اتکا به پلیس، شخصاً به تحقیق درباره مرگ پسرش می‌پردازد.
این فیلم با بازی درخشان تامی لی جونز در نقش هنک دیرفیلد همراه است؛ نقشی که بسیاری آن را یکی از بهترین بازی‌های او می‌دانند و برایش نامزدی اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را به ارمغان آورد.
فیلم با تلفیق یک معمای جنایی جذاب و نگاهی انتقادی به تأثیرات روانی و اخلاقی جنگ بر سربازان، به درامی تأثیرگذار و تلخ تبدیل می‌شود که از ابتدا تا پایان بیننده را درگیر خود نگه می‌دارد.
