راهنماتو- سال 2022، سال پر خبر و مهیجی بود. از تهاجم روسیه به اوکراین تا پیش‌بینی ساختارهای پروتئینی با هوش مصنوعی و پیوند اعضای خوک به افراد را می توان از مهمترین اخبار این سال دانست.
به گزارش راهنماتو، ویراستاران اخبار مجله نیچر (Nture) در گزارشی، به مهمترین وقایعی پرداخته اند، که از دید آن ها لازم است دوباره مرور شوند، در ادامه این فهرست را خواهیم دید:
حمله روسیه به اوکراین
یکی از اتفاقاتی که در سال 2022 توجه جامعه علمی را به خود جلب کرد، حمله روسیه به خاک اوکراین بود، به همین دلیل نیز، جامعه علمی جهانی به سرعت تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه را محکوم کرد. سازمان‌های تحقیقاتی به سرعت برای قطع روابط با روسیه، توقف کمک‌های مالی و همکاری‌ها اقدام کردند و مجلات برای تحریم نویسندگان روسی تحت فشار قرار گرفتند .
این وضعیت زمانی تشدید شد که نیروهای روسی در ماه مارس به بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا، زاپروژیا حمله کردند و نگرانی‌ها از یک حادثه هسته‌ای افزایش پیدا کرد. نیروهای روسی، همچنان به اشغال نیروگاه ادامه می دهند و از زمان آغاز تهاجم، هزاران غیرنظامی کشته و میلیون ها نفر آواره شده اند و بسیاری دیگر، از جمله دانشمندان، از کشور گریخته اند . متاسفانه، این جنگ بر تحقیقات در زمینه علوم فضا و آب و هوا تأثیر گذاشته، پژوهشهای میدانی را مختل کرده و نقش مهمی در بحران جهانی انرژی ایفا کرده است.
دستاوردهای شگفت انگیز تلسکوپ فضایی جیمز وب
تلسکوپ فضایی جیمز وب ناسا (JWST) - پیچیده‌ترین تلسکوپی که تاکنون ساخته شده است، پس از دهه‌ها برنامه‌ریزی در ژانویه به مقصد خود در فضا رسید. در ماه جولای، ستاره شناسان از اولین تصویر تلسکوپ (از هزاران کهکشان دوردست در صورت فلکی Volans )شگفت زده شدند.
از آن زمان، این تلسکوپ 10 میلیارد دلاری جریان ثابتی از تصاویر دیدنی را ثبت کرده است و ستاره شناسان با پیگیری هر چه بیشتر روی داده های اولیه کار می کنند. بینش ها شامل مشاهدات دقیق از یک سیاره فراخورشیدی و رقبای اصلی دورترین کهکشانی است که تاکنون دیده شده است .
پیش بینی ساختارهای پروتئینی با هوش مصنوعی
پژوهشگران در ماه جولای، اعلام کردند که از شبکه هوش مصنوعی انقلابی AlphaFold برای پیش‌بینی ساختار بیش از 200 میلیون پروتئین از تقریباً یک میلیون گونه استفاده کرده‌اند که تقریباً همه پروتئین‌های شناخته شده از همه ارگانیسم‌هایی را که ژنوم آنها در پایگاه‌های داده نگهداری می‌شود، پوشش می‌دهد.
توسعه AlphaFold سازندگان آن را، به جوایز 3 میلیون دلاری Breakthrough امسال (یکی از پرسودترین جوایز در علم) رساند. البته، متا (فیسبوک سابق) نیز، در کالیفرنیا، شبکه هوش مصنوعی خود را به نام ESMFold توسعه داده است و از آن برای پیش‌بینی شکل تقریباً 600 میلیون پروتئین احتمالی از باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌هایی که جداسازی یا کشت نشده‌اند استفاده می‌کند. دانشمندان از این ابزارها برای بررسی پروتئین هایی استفاده می کنند که می توانند اساس داروها و واکسن های جدید را تشکیل دهند .
همه گیری آبله میمونی
شیوع سریع جهانی آبله میمونی ، که اخیراً توسط سازمان بهداشت جهانی به "mpox" تغییر نام داد، در سال جاری بسیاری از دانشمندان را غافلگیر کرد. پیش از این، این ویروس عمدتاً محدود به آفریقای مرکزی و غربی بود، اما از ماه می امسال، تعدادی از موارد ابتلا، در اروپا، ایالات متحده، کانادا و بسیاری از کشورهای دیگر، شروع شد. این ویروس مربوط به آبله است و سویه در گردش آن نیز، به ندرت باعث بیماری شدید یا مرگ می شود. اما گسترش سریع آن سازمان بهداشت جهانی را بر آن داشت تا در ماه جولای، شیوع جهانی این بیماری را یک «اورژانس بهداشت عمومی نگران‌کننده بین‌المللی» اعلام کند، که بالاترین سطح هشدار این سازمان است .
. مطالعات تأیید کردند که این بیماری عمدتاً از طریق تماس مکرر پوست به پوست منتقل می‌شود و آزمایش‌هایی درباره درمان‌های احتمالی آغاز شد. واکسن های موجود آبله نیز برای سرکوب ویروس در برخی کشورها مورد استفاده قرار گرفت.
بازگشت به ماه
کره ماه، امسال به مقصدی محبوب برای ماموریت های فضایی تبدیل شده است. اولین سکوی پرتاب، در ماه اوت، کاوشگر دانوری کره جنوبی بود که انتظار می رود در ژانویه به مقصد خود برسد و به مدت یک سال به دور ماه بچرخد. این ماموریت اولین حمله این کشور به فراسوی مدار زمین است و در حال انجام مجموعه ای از آزمایشات است . ماه گذشته، برنامه بسیار مورد انتظار ناسا آرتمیس، که هدف آن فرستادن فضانوردان به ماه در چند سال آینده است، سرانجام با پرتاب یک کپسول بدون خدمه به نام Orion ، سرمایه گذاری مشترک با آژانس فضایی اروپا را آغاز کرد.
به عنوان بخشی از یک پرواز آزمایشی برای بررسی این که آیا این سیستم می‌تواند افراد را به طور ایمن به ماه منتقل کند، کپسول از کنار ماه عبور کرد و با خیال راحت به زمین بازگشت . فرودگر M1 ispace قصد دارد اولین مورد از چندین شرکت خصوصی باشد که در سال آینده روی سطح ماه فرود می آید. این فرودگر دو مریخ نورد را حمل خواهد کرد، یکی برای امارات متحده عربی و دیگری برای آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن، JAXA. مریخ نوردها برای هر دو کشور اولین خواهند بود .
افزایش توجه به تغییرات آب و هوایی
دلایل زیادی برای احساس ناامیدی در مورد کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP27) در مصر در ماه گذشته وجود داشت، اما توافق بر سر یک صندوق جدید "خسارت" یک نقطه روشن بود. این صندوق به کشورهایی با درآمد کم و متوسط کمک می کند تا هزینه تأثیرات تغییرات آب و هوایی، مانند سیل های فاجعه بار در پاکستان را در سال جاری، که بیش از 30 میلیارد دلار خسارت اقتصادی به بار آورد، پوشش دهند .
اما درخواست‌ها در COP27 برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی توسط کشورهای تولیدکننده نفت مسدود شد و بسیاری، عدم پیشرفت را عامل بحران انرژی ناشی از حمله روسیه به اوکراین دانستند. قیمت بالای گاز طبیعی، باعث شده است که برخی از کشورهای اروپایی به طور موقت به زغال سنگ متکی شوند. انتظار می رود انتشار جهانی کربن از سوخت های فسیلی در سال جاری به 37.5 میلیارد تن برسد که یک رکورد جدید است. پنجره محدود کردن گرمایش به 1.5 تا 2 درجه سانتیگراد بالاتر از دمای قبل از صنعتی شدن به سرعت در حال ناپدید شدن است.
فرزندان ویروس امیکرون همچنان می تازند
ویروس امیکرون و فرزندانش امسال بر همه انواع دیگر کروناویروس تسلط داشتند. این سویه به سرعت در حال گسترش اولین بار در نوامبر 2021 در جنوب آفریقا شناسایی شد و به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت. از همان ابتدا، واضح بود که امیکرون می‌تواند با موفقیت بیشتری نسبت به نسخه‌های قبلی از دفاع سیستم ایمنی فرار کند، که به این معنی است که واکسن‌ها، کمتر موثر هستند. در طول سال، گروه متنوعی از انشعاب‌های امیکرون ظاهر شده اند که به راحتی سیستم ایمنی بدن را دور می زنند و پیش بینی های متخصصان بیماری های عفونی را دشوارتر و دشوارتر می کنند. واکسن‌های مبتنی بر انواع امیکرون نیز در برخی کشورها به این امید تولید شده‌اند که محافظت بیشتری نسبت به واکسن‌های قبلی داشته باشند، اما داده‌های اولیه نشان می‌دهد که مزیت اضافی این واکسن ها کم است. اسپری‌های بینی علیه کرونا نیز به ابزاری مکمل در کنار واکسن تبدیل شده‌اند. ایده اصلی این است که این اسپری ها، ویروس را در محلی که برای اولین بار در آن نفوذ می کند متوقف می کند. در ماه سپتامبر، چین و هند واکسن‌های کرونای بدون سوزن را که از طریق بینی یا دهان استفاده می شوند، تأیید کردند و بسیاری از واکسن‌های مشابه در مراحل مختلف توسعه هستند .
پیوند اعضای خوک به انسان
در ماه ژانویه، دیوید بنت، دست‌کار آمریکایی، اولین فردی بود که قلب پیوندی را از یک خوک اصلاح‌شده ژنتیکی دریافت کرد - اولین گام مهم در تعیین اینکه آیا حیوانات می‌توانند منبعی از اندام‌ها را برای افرادی که به آنها نیاز دارند فراهم کنند. بنت هشت هفته دیگر پس از پیوند زنده ماند، اما با توجه به اینکه سیستم ایمنی بدن انسان در عرض چند دقیقه به اندام های غیر اصلاح ژنتیکی شده خوک حمله می کند، محققان تحت تأثیر قرار گرفتند که او برای مدت طولانی زندگی کرد. چند ماه بعد، دو گروه تحقیقاتی ایالات متحده به طور مستقل پیوند کلیه خوک را به سه نفر گزارش کردند که به دلیل نداشتن عملکرد مغزی از نظر قانونی مرده اعلام شده بودند. اندام ها پس زده نشدند و شروع به تولید ادرار کردند. محققان می گویند گام بعدی آزمایش های بالینی برای آزمایش کامل چنین روش هایی در افراد زنده است .
انتخابات و علم و دانش
پس از سه سال سیاست‌های مخرب علمی در دوران ریاست جمهوری ژایر بولسونارو، برزیل در ماه اکتبر به طور محدود رهبر وابسته به حزب کارگری چپ و رئیس جمهور سابق، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا را به رهبری کشور انتخاب کرد. دانشمندان امیدوارند که بازگشت لولا منجر به تقویت بودجه تحقیقاتی و حفاظت بیشتر از جنگل های بارانی آمازون شود .
محققان فرانسوی با پیروزی رئیس جمهور امانوئل ماکرون بر مارین لوپن، نامزد راست افراطی در آوریل، خوشحال شدند و انتخاب آنتونی آلبانیز به عنوان نخست وزیر استرالیا در ماه مه به عنوان یک اتفاق خوب برای اقدامات علمی و تغییرات آب و هوایی نیز تلقی شد. در چین، شی جین پینگ میراث خود را با سومین دوره تاریخی ریاست حزب کمونیست چین تثبیت کرد. شی علم و نوآوری را در مرکز استراتژی رشد کشورش قرار داده است . در کشورهای دیگر نیز مشخص نیست که پژوهش های علمی در زمان رهبران جدید، مانند جورجیا ملونی، نامزد راست افراطی که در اکتبر به عنوان اولین نخست وزیر زن ایتالیا انتخاب شد، چگونه پیش خواهد رفت. علم در سال جاری برای سه نخست وزیر بریتانیا اولویت نداشت، اگرچه آنها تعهدات قبلی خود را برای افزایش بودجه تحقیقاتی حفظ کرده اند. پس از استعفای بوریس جانسون، لیز تراس تنها هفت هفته در این سمت بود تا این که او نیز استعفا داد و ریشی سوناک، نخست‌وزیر کنونی، زمام امور را به دست گرفت .
افزایش فشارها برای توجه به محیط زیست
این هفته، رهبران حفاظت از محیط زیست و سیاست در تلاش برای نهایی کردن یک توافق جهانی برای حفاظت از محیط زیست هستند. کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد کنفرانس تنوع زیستی طرفین ( COP15 ) در مونترال کانادا در حال برگزاری است. یک معاهده جدید تنوع زیستی که به عنوان چارچوب جهانی پس از سال 2020 شناخته می شود و به دلیل همه گیری کرونا، بیش از دو سال به تعویق افتاده است. پیشرفت به سوی توافق کند بوده و زمانی که مذاکرات بر سر تامین مالی در جریان مذاکرات بین‌المللی در نایروبی در ماه ژوئن متوقف شد، این توافق در معرض تهدید به نظر می‌رسید. تعهدات مالی برخی کشورها برای حمایت از تنوع زیستی به پیشبرد بحث ها کمک کرد، اما برآوردها نشان می دهد که سالانه 700 میلیارد دلار بیشتر، برای حفاظت از جهان طبیعی مورد نیاز است. در این نشست، نمایندگان امیدوارند در مورد اهدافی برای تثبیت کاهش گونه ها تا سال 2030 و معکوس کردن آنها تا اواسط قرن توافق کنند.
