راهنماتو- میتریداتیسم، مقابلۀ جرعه‌جرعه با مرگ بود؛ شیوه‌ای باستانی و جسورانه برای افزایش ایمنی در برابر انواعی از سموم.
به گزارش راهنماتو، نام این شیوه که برگرفته از نام معروف‌ترین طرفدار آن، پادشاه مهرداد ششم از پونتوس [یا پِنتوس] است، خیلی خلاصه روش‌های افراطی حاکمان باستان برای مقابله با مرگ را توضیح می‌دهد.
ترس پادشاه و راه‌حلی متهورانه
پادشاه مهرداد ششم که بین سال‌های 120 تا 63 قبل از میلاد در قلمرو پادشاهی پونتوس حکومت می‌کرد، ترس بیمارگونه شدیدی از مسموم شدن داشت که همه از آن اطلاع داشتند.
البته این ترس آنقدرها هم بی‌پایه نبود. چشم‌انداز سیاسی این ناحیه در دوران او مملو از خیانت بود و قتل از طریق زهر یکی از رایج‌ترین ابزار بازی قدرت محسوب می‌شد.
مهراد برای آنکه با این تهدید همیشه-حاضر مقابله کند، نقشه‌ای متهورانه کشید. او تصمیم گرفت هر بار مقادیر بسیار اندکی از انواعی از سموم را مصرف کند و ذره‌ذره این مقادیر را در طی زمان افزایش دهد. او امیدوار بود با این کار بتواند در مقابل زهر ایمنی پیدا کند.
آنطور که در افسانه‌ها آمده است او روزانه مقادیر کمی از سم‌های مختلف را مصرف و خیلی دقیق به اثرات آن توجه می‌کرد و بر اساس آن دوزهای بعدی را تعیین می‌کرد. این خودآزمایی هرچند مملو از خطر بود اما بعضی موفقیت‌ها را هم به همراه داشت.
داستان‌های مقاومت او در برابر تلاش‌ها برای مسموم‌سازی‌اش دهان به دهان چرخید و تبدیل به اسطوره شد و تصویری از او به عنوان پادشاهی خردمند و شکست‌ناپذیر ساخت.
اما کنایه داستان در پایان مشهور میتریداتیسم خفته است. وقتی از مواجهه قریب‌الوقوع اسارت توسط رومی‌ها باخبر شد، تعمدانه زهر خورد تا به زندگی‌اش پایان بدهد. اما ایمنی بدن او در برابر زهر، که طی سال‌ها ایجاد شده بود، باعث شد زهرها بی‌تأثیر شوند. بر طبق نوشته‌های تاریخی، او که دیگر مستأصل شده بود از سربازی درخواست کرد تا با شمشیر به زندگی‌اش پایان دهد.
نقاشی ای منسوب به مهرداد ششم در حال خوراندن زهر به یک زندانی
میتریداتیسم: میراثی در پزشکی و فرهنگ
میراث میتریداتیسم از زندگی پادشاه مهرداد فراتر می‌رود. جهان باستان که از شهرت مقاومت مهرداد به سم الهام گرفته بود، تلاش می‌کند شیوه او را تکرار کند. نسخه‌های متعددِ «میتریدیتیوم» ـ اکسیرهایی که گمان می‌رفت می‌توانند در برابر زهر مقاومت ایجاد کنند ـ بسیار مورد توجه قرار گرفتند.
این معجون‌ها که اغلب مخلوطی از مواد اولیه متعدد بودند، پیش‌سازهای پادزهرهای مدرن محسوب می‌شدند. یکی از معروف‌ترین پادزهرها تریاک بود. این ماده که در ابتدا برای درمان گزش‌های سمی استفاده می‌شد، بعدها به صورت گسترده‌تر برای درمان انواعی از سموم مورد استفاده قرار گرفت.
آماده‌سازی آن کار پردردسری بود و نیاز بود که تعداد زیادی از مواد اولیه با هم مخلوط شوند و اغلب چندین روز برای ترکیب آن‌ها وقت لازم بود. این اکسیر تا دوران قرون وسطا استفاده و نوشداروی بسیاری از بیماری‌ها دانسته می‌شد.
میتریداتیسم راه خود را در زبان‌شناسی و قلمرو‌های فرهنگی هم باز کرد. واژه «میتریدیت» به طور کلی معادل پادزهر در نظر گرفته شد. علاوه بر آن، این مفهوم بنیان آنچه در پزشکی مدرن «حساسیت‌زدایی» نامیده می‌شود را بنا نهاد که بر اساس آن مقادیر بسیار اندکی از مواد آلرژی‌زا یا حساسیت‌زا وارد بدن می‌شوند تا کم‌کم حساسیت بدن نسبت به آن‌ها کاهش پیدا کند یا به واقع ایمنی ایجاد شود.
گفتنی است که برخی سموم در کم‌ترین میزان و کوتاه‌ترین زمان کشنده‌اند.
