راهنماتو- مری، ملکه اسکات‌ها، استاد ارسال پیام‌های رمزگذاری‌شده بود و مهارت رمزگذاری تیزهوشانه او قرن‌ها رمزشکنان را کلافه کرده بود. هر زمان که آن‌ها توانسته بودند یکی از رموز مبادلاتی که از او باقی مانده بود را بشکنند، از شدتِ دسترسی به اطلاعات داخل آن هیجان‌زده می شدند.
به گزارش راهنماتو، اما تصور می‌شد که یک دسته نامه که او در طی 19سال در زندان‌های انگلستان به قلم خود نوشته بود، مفقود شده و همین قرن‌ها موجباتِ کلافگیِ مورخان را فراهم کرده بود. مری استوارت قبل از اعدامش در روز 8فوریه سال 1587، نامه‌های متعددی به مقامات فرانسوی نوشته بود که تصور می‌شد حاوی اطلاعات حساسی درباره توطئه‌های او برای بازپس‌گیریِ تاج‌وتختِ اسکاتلند و سرنگونیِ دختر‌عموی ارشد و رقیبِ سیاسی‌اش، ملکه الیزابت اول بوده است.
پژوهشگران قرن‌ها تصور می‌کردند که این نامه‌ها یا جایی پنهان شده یا نابود شده‌اند اما یک تیم سه‌نفره از رمزگشایانِ غیرحرفه‌ای بسیار تصادفی یکدیگر و نامه‌ها را پیدا کردند و به تازگی اثبات کرده‌اند که تمامِ این مدت پژوهشگران اشتباه می‌کرد‌ه‌اند.
جورج لارسی، دانشمند فرانسویِ علوم کامپیوتر، نوربرت بیرمان، استاد آلمانی اوپرا و ساتوشی توموکیو، یک فیزیک‌دانِ ژاپنی، اخیراً بیش از 50 نامه رمزگذاری‌شده که به قلمِ مری استورات نوشته شده را پیدا کرده‌اند. این نامه‌ها شامل 50000کلمه است که به طریقی پیچیده رمزگذاری‌شده و این شیوه رمزگذاری را خود مری ابداع کرده بوده است.
این تیم با استفاده از ترکیب پیچیده نرم‌افزار و تکنیک‌های رمزگشایی سنتی، توانستند رمزنگارِ مری را بشکنند و مجموعه‌ای از اطلاعات غنی را درباره این شخصیتِ سلطنتی و محیط سیاسی‌اش کشف کنند.
امنیت در خفا
مری استوارت در سال 1542 متولد شد و دومین نفر در صف انتظار برای تاج‌وتختِ پادشاهی انگلستان بود. او در 6روزگی ملکه اسکاتلند شد. او در 5سالگی نامزدِ پسر ارشد پادشاه فرانسه شد و خیلی زود به خاندان سلطنتی فرانسه پیوست. او که در دربار فرانسه درس خوانده بود به چندین زبان مسلط بود و نظریه‌های سیاسی را به خوبی آموخته بود. مادرخوانده او، کاترین دو مِسینی، که زنی قدرت‌مند بود، بعدها به او هنر دیپلماسی بین‌الملل و مهروموم کردنِ نامه به شیوه هزارتو را آموخته بود.
جنیفر دِسیلوا، استاد تاریخ در دانشگاه بال می‌گوید: «نیاز به مخفی‌کاری در طول حیاتِ استورات‌ها و زمانی که اصلاحاتِ پروتستانی در حالِ شدت‌بخشیدن به درگیری‌ها بینِ امپراتوری مقدس روم و اروپا بود، احساس می‌شد.»
رمزگشاییِ تیم سه‌نفر
جورج لارسی یکی از اعضای این تیم سه‌نفره زمانی که مشغول تحقیق روی مجموعه‌ای از اسناد دیجیتالی‌شده بود، بسیار اتفاقی به فایلی برخورد که عنوانش «نامه‌نگاری‌های قرن 16 در ایتالیا» بود. ازآنجایی که کدها به‌طور کامل از نمادها ـ شاملِ خطوطِ مارپیچی، منحنی‌ها و اشکالِ الفبایِ رومی ـ تشکیل شده بودند، هیچ راهی برای دانستنِ اینکه نویسنده این نامه‌ها کیست وجود نداشت.
تیم سه‌نفره ابتدا باید 150000 کاراکتری را که در نامه‌ها وجود داشت رونویسی و آن‌ها را تبدیل به نمادهای مدرنِ کامپیوتری می‌کردند که برای کامپیوتر قابل تشخیص باشد. ازآنجایی که این کاراکترها از 191 نمادِ مجزا تشکیل شده بودند، تیم می‌دانست که کدها به روشی ساده که در آن هر حرفِ الفبا معادلِ یک علامت است، نوشته نشده‌اند. بلکه آن‌ها حدس زدند که این رمزها به طریق رمزگذاریِ هم‌آوایی که بسیار پیچیده‌تر است، انجام شده‌اند و هر یک حرف الفبا در آن‌ها می‌تواند معادل چندین نماد باشد که رمزگشایی را بسیار سخت‌تر می‌کرده است.
تشخیصِ زبان
این تیم برای کشفِ معنای هر نماد باید زبانِ اصلی نامه را تشخیص می‌داد. با آزمون‌وخطاهای فراوان به واسطه نرم‌افزارِ هوش‌مصنوعی، آن‌ها متوجه شدند که زبانِ نامه فرانسوی است. واژه‌هایی مثلِ فرزند پسر، زندان و آزادی در این نامه کشف شد. و لارسی می‌گوید: «هرچه قطعات نامه را بیش‌تر کشف می‌کردیم، بیش‌تر متوجه می‌شدیم که این نامه‌ها به واسطه مادری نوشته شده است که در زندان است.» در نهایت آن‌ها به یک واژه تعیین‌کننده رسیدند و آن کلمه والسینگهام، جاسوسِ ارشدِ الیزابت اول، بود.
اینجا بود که پژوهشگران حدس‌شان به یقین تبدیل شد که این نامه‌ها توسطِ مری نوشته شده است.
رمزگشایی از معمای مری
آن‌ها متوجه شدند که مری فقط حروفِ مجزا را رمزگذاری نمی‌کرده است بلکه برای اسامی و واژگان خاص و بخش‌هایی از واژگان نیز نمادهایی را خلق کرده بوده است.
بعد از آنکه نامه‌ها به‌طور کامل رمزگشایی شدند به تعدادی از مورخان سپرده شدند تا برای تکمیل این پروژه روی آن‌ها کار کنند. مورخان هنوز مشغول کار روی این نامه‌ها هستند اما تاکنون به اطلاعاتی دست‌یافته‌اند که به لحاظِ تاریخی از اهمیت زیادی برخوردار است. بسیاری از نامه‌ها از تلاش‌های مری برای رشوه دادن به مشاوران الیزابت تا فراهم کردنِ اجماع برای توافقِ ازدواج بین الیزابت و برادر شوهر مری، دوک آنژو از فرانسه، حکایت دارند. این نامه‌ها همچنین فاش می‌کند که او در تلاش برای بازپس‌گیری تاج‌وتختِ اسکاتلند بوده و در توطئه سال 1583 برای سرنگونیِ الیزابت دخیل بوده است.
این جزئیات نه‌تنها نوری تازه بر میراثِ به‌جای‌مانده از مری می‌تاباند بلکه می‌توانند قدرتِ لیگِ کاتولیک و تنش‌های سیاسی بینِ ملت‌های اروپایی را نشان دهند.
