فرادید نوشت؛ مگافونا اصطلاحی است که با آن حیوانات بزرگ و عظیم الجثه عصر یخبندان را از دیگر حیوانات متمایز می‌کنند. فیل ها، زرافه ها، نهنگ ها، گاوها، آهوها، ببر‌ها و حتی انسان‌ها گونه‌ای از مگافونا هستند. مگافونا را می‌توان در هر قاره و در هر کشوری مشاهده کرد.
در ازای هر گونه زنده مگافون، تعداد زیادی مگافون منقرض شده وجود دارد. در عصر قبل از اسکان گسترده انسان، بدون دخالت بشر، حیوانات آزاد بودند تا به شکل‌های واقعاً ترسناک و مهیبی تکامل یابند. گونه‌هایی به اندازه خرس‌ها یا خوک‌های وحشی بزرگتر از کرگدن‌های امروزی یا حتی تنبل‌هایی به بزرگی فیل‌ها را در ذهن خود تصور کنید.
می‌توان انسان را متهم کرد که باعث از انقراض بسیاری از جانوران شده است. به طور کلی توافق بر این است که جمعیت بسیاری از حیوانات بزرگ در هزار سال اول یا بیشتر پس از رسیدن انسان به یک قاره به شدت کاهش یافته است. اجداد اولیه ما کاملاً منطقی به دنبال بزرگترین حیوانات می‌رفتند تا به خانواده‌هایشان غذا بدهند و بزرگترین شکارچیان را بکشند تا رقابت و خطر حملات آنها را کم کنند.
نبوغ انسان، تغییرات آب و هوایی و گذشت صد‌ها هزار سال را با هم ترکیب کنید تا به سرزمینی برسید که از جانوران بزرگ تهی شده است. با در نظر گرفتن این موضوع، در این مطلب ۹ نمونه ماورایی از مگافونا که اکنون منقرض شده اند، معرفی کردیم:
گلیپتودون (شیار دندان)
گلیپتودون‌ها پستانداران زرهی عظیم الجثه‌ای بودند که حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش منقرض شدند. گلیپتودون‌ها که تقریباً به اندازه یک فولکس واگن بودند، در برابر حملات شکارچیان به خوبی از پوشش زرهی خود استفاده می‌کردند. آنها که از خویشاوندان آرمادیلو‌های امروزی بودند، نمی‌توانستند مانند لاک پشت سر خود را در لاک خود بکشند و برای دفاع به زره‌های ضخیم و میخی شکل خود متکی بودند. دم ضخیم آنها که در انتها یک دستگیره استخوانی داشت را می‌توانستیم به عنوان چماق استفاده کنیم. آنها تقریباً هر چیزی را می‌خوردند، از گیاهان گرفته تا حشرات و لاشه حیوانات.
آرژانتاوی (مرغ آرژانتینی)
آرژانتاوی بزرگترین پرنده‌ای است که تاکنون کشف شده است. این پرنده عظیم الجثه می‌توانست تا ۲۴ فوت رشد کند، از یک نوک بال تا نوک بال دیگر، دو برابر اندازه «کاندور آند*»، که یکی از بزرگترین پرندگان امروزی در جهان است. گمان می‌رود که آرژانتاوی برای بلند ماندن (پرواز) به جریان‌های حرارتی متکی بوده است. جثه بزرگ این موجودات تیک آف را دشوارتر می‌کرد و به احتمال زیاد آنها خانه‌های خود را در کوه‌ها ساخته بودند که می‌توانستند از دامنه کوه و باد‌های مخالف برای کمک به پرواز استفاده کنند.
اعتقاد بر این است که این پرنده یک لاشخور بود که ترجیح می‌داد وعده‌های غذایی اش از قبل کشته شده باشد. لاشخوری، بر خلاف شکار، راهی برای آرژانتاوی‌ها بوده است که انرژی لازم برای زمان حرکت دادن بدن بزرگشان را حفظ کنند. وقتی صحبت از تولید مثل می‌شود، دانشمندان معتقدند که آرژانتاوی‌ها احتمالاً تعداد کمی از جوجه هایشان را برای مدت طولانی پیش خودشان بزرگ کرده اند. ماندن طولانی‌تر با والدین شانس بقای فرزندان را افزایش می‌دهد.
پاراسراتریوم (بلوچی دَد، پیراشاخ دَد)
Paraceratherium جانوران عظیمی بودند که حدود ۲۵ میلیون سال پیش در آسیای کنونی (چین، هند، قزاقستان و پاکستان) زندگی می‌کردند. Paraceratherium با قد تقریبا ۲۰ فوت در شانه، بزرگترین گونه پستاندار شناخته شده‌ای است که روی زمین راه رفته.
سابقه فسیلی از Paraceratherium نسبتاً کمیاب است، بنابراین نمی‌توان گفت که دقیقاً چه شکلی بودند، اما اجماع علمی کلی این است که آنها گردن و سر‌های بلند و عضلانی داشتند که بی شباهت به یک کرگدن بدون شاخ نبودند. گردن دراز آنها به آنها اجازه می‌داد تا روی درختان بلند بچرخند، به این معنی که آنها احتمالاً یک زیست محیطی شبیه به زرافه را اشغال می‌کردند که رقابت کمی هم با موجودات کوچکتر و کوتاهتر ایجاد می‌کرد. اعتقاد بر این است که Paraceratherium لب‌های عضلانی داشت که به آن اجازه می‌داد غذا را قبل از قرار دادن در دهانش بگیرد و دستکاری کند.
مگالانیا (بزمچه باستانی)
مگالانیا (Varanus priscus)، که نامش به «پرسه‌گرد بزرگ باستانی» ترجمه می‌شود، یک گوانای گوشت‌خوار غول‌پیکر بود که ممکن است تا ۲۳ فوت رشد کرده و بیش از ۴۰۰۰ پوند وزن داشته باشد. این گونه مارمولک در دوران پلیستوسن در علفزارها، جنگل‌های باز و جنگل‌های شرق استرالیا زندگی می‌کرد و احتمالاً با استفاده از دندان‌های تیغه‌مانند خود از سایر حیوانات متوسط و بزرگ از جمله پستانداران، مارها، پرندگان و سایر مارمولک‌ها تغذیه می‌کرد. این مارمولک ممکن است سمی بوده باشد و اگر چنین بوده باشد پس بزرگترین مهره دار سمی شناخته شده در جهان بود.
تنبل زمینی
تنبل زمینی یکی از معدود پستانداران خشکی است که می‌تواند با پاراسراتریوم رقابت کند. این تنبل زمینی با وزن ۹۰۰۰ پوند و طول ۲۰ فوت، تا ۱۰۰۰۰ سال پیش در اطراف جنگل‌ها و مراتع آمریکای جنوبی می‌چرخید و با خوردن علف ها، درختچه‌ها و برگ‌ها زنده می‌ماند. تنبل زمین این بدبختی را داشت که با دوران حکومت بشریت همپوشانی داشته باشد و احتمالاً با آمدن انسان به آمریکای شمالی شکار بی رویه منقرض شد. از آنجایی که تنبل‌های زمین‌نشین «هیچ تجربه قبلی با شکارچیان انسانی» نداشتند، احتمالاً «شکار آسانی برای شکارچیان ماقبل تاریخ» بودند.
کوسه مگالادون
اگرچه همه حیوانات این فهرست موجودات بزرگی بودند، اما هیچ‌کدام از آنها واقعاً چیزی نبودند که یک فرد نگران آن باشد. اما در مورد مگالادون چنین چیزی صحت ندارد. مگالادون (که نامش به معنای «دندان غول‌پیکر» است) را می‌توان به‌عنوان یک کوسه سفید بزرگ عظیم الجثه در نظر گرفت - در واقع، بزرگترین کوسه‌ای که تا به حال روی زمین زندگی کرده است.
این کوسه یک شکارچی بسیار توانا بود که در بالای شبکه غذایی نشسته بود. مگالادون می‌توانست بیش از ۵۰ فوت طول و دندان‌هایی به طول ۷ اینچ داشته باشد. مگالودون با نهنگ ها، دلفین ها، گراز‌های دریایی و لاک پشت‌های دریایی غول پیکر غذا می‌خورد. برخی از فسیل‌های استخوان نهنگ با آثار دندان مگالودون حک شده در آنها پیدا شده است.
اعتقاد بر این است که مگالودون زمانی منقرض شد که سیاره پس از دوره پلیوسن (۲.۶ میلیون سال پیش) وارد دوره سرد شدن جهانی شد. این امر زیستگاه آن را کوچکتر می‌کرد، زیرا آب‌های گرمسیری را دوست داشت وسرما دسترسی به غذا را کاهش می‌داد. آب‌های کم‌عمق ساحلی که احتمالاً در آنجا توله‌ها به دنیا می‌آیند، ممکن است آنقدر سرد شده باشد که نتوانستند زنده بمانند.
این نمودار اندازه مگالودون را با کوسه سفید بزرگ و یک انسان مقایسه می‌کند
دئودون (سهمگین دندان)
دئودون، مانند مگالودون، میزان دوز سالمی از ترس را دارد. آنها حیوانات حجیم و عظیمی بودند که حدود ۲۰ میلیون سال پیش در آمریکای شمالی زندگی می‌کردند. آنها می‌توانند تا شش فوت ارتفاع در شانه و وزن هزاران پوند رشد کنند. این نشان دهنده تسلط آنها بر شبکه غذایی است که آنها را به خانواده‌ای از حیوانات با نام مستعار "خوک جهنمی" و "خوک نابودگر" وابسته می‌کند.
بقایای فسیل شده از دندان‌های آنها نشان می‌دهد که آنها همه چیزخوار بودند و هم از حیوانات (بعضی به بزرگی گاو‌های امروزی) و هم از گیاهان تغذیه می‌کردند. اعتقاد بر این است که آنها به عنوان لاشخور مردار عمل می‌کردند و دیگر حیوانات را "فقط برای قتل آنها" ردیابی می‌کردند.
سمور غول پیکر
حدود ۶ میلیون سال پیش، سمور‌های غول پیکر (Siamogale melilutra) به اندازه گرگ و وزن ۱۱۰ پوند (دو برابر اندازه سمور‌های امروزی) در آسیای فعلی زندگی می‌کردند. در سال ۲۰۱۷، دیرینه شناسان آمریکایی در حفاری بستر دریاچه‌ای باستانی در استان یوننان در جنوب غربی چین، یک جمجمه، استخوان فک و دندان کامل پیدا کردند.
دندان‌ها نشان می‌داد که این موجودات پشمالو با تغذیه از صدف‌ها و نرم تنان بسیار بزرگ زندگی می‌کردند که با یک فک قدرتمند آنها رامی شکافتند. با این حال، اینکه چرا آنها آنقدر بزرگ بودند، همچنان یک راز باقی مانده است. به طور معمول حیوانات برای تسلط بر طعمه خود بزرگتر می‌شوند، اما این سمور غول پیکر فقط موجودات کوچکی مانند نرم تنان را می‌خورد که نیازی به غلبه بر آنها نبود.
سگ آبی غول پیکر
سگ‌های غول پیکر که حدود ۱۱۰۰۰ سال پیش به سمت انقراض پیش رفتند، نسخه‌های بزرگی از سگ‌های آبی کوچک پشمالو امروزی و بزرگترین جوندگان آخرین عصر یخبندان بودند. آنها می‌توانند بیش از هشت فوت طول داشته باشند و فلس‌ها را تا ۲۰۰ پوند خم کنند. این سگ آبی را به اندازه یک خرس سیاه در نظر بگیرید - پس حیوان بسیار بزرگی است. شواهد حاکی از آن است که سگ‌های آبی غول‌پیکر، اقامتگاه‌هایی درست مانند سگ‌های امروزی ساخته‌اند. آنها معمولاً در منطقه جنوب دریاچه‌های بزرگ در مرکز آمریکای شمالی، در ایلینویز و ایندیانا کنونی یافت می‌شوند، اگرچه فسیل‌هایی در فلوریدا، تورنتو و یوکان نیز پیدا شده است.
* اصطلاح بزرگ زیاگان (megafauna) یا مگافونا به جانوران بزرگ یا عظیم جثه گفته می‌شود. این‌ها جانورانی هستند که وزنی بیش از ۴۵ کیلوگرم (در بعضی منابع ۱۰۰ کیلوگرم) دارند. همچنین در منابع دانشگاهی، بزرگ زیاگان اغلب به آن گروهی از جانوران که جثه‌ای بزرگتر از انسان دارند و نیز اهلی نشده اند اطلاق می‌شود. این اصطلاح به ویژه در اشاره به جانوران بزرگ جثهٔ ساکن بر زمین در دوران پلیستوسن، همچون ماموت ها، به کار می‌رود. بیشتر این جانوران در شمال اوراسیا، قاره آمریکا، و استرالیا در حدود ۱۰ تا ۴۰ هزار سال پیش منقرض شدند.
* کاندورآند نام یک گونه از تیره کرکس‌های جهان جدید است. کاندور آند با حداکثر طول بال‌های ۳٫۳ متر (۱۰ فوت ۱۰ اینچ) بزرگترین پرندهٔ دارای توانایی پرواز در دنیا است.
