فرادید نوشت؛ در نقاط مختلف جهان ساختمان هایی با قدمت باستانی وجود دارد که برخی از آن ها در هنر معماری مدرن و در مقایسه با سازه های کنونی بی نظیر و چشمگیر هستند. نبوغ وهنر تمدن های باستانی در بعضی از معماری های باقی مانده مشهود است.
تکنیک برش سنگ در تمدن باستان، که یک کار دستی است و در آن انسان محل های مشخصی را حفاری می کند و سازه های تراشیده شده از سنگ را به وجود می آورد، بسیار دیدنی است. صنعتگران ماهر به جای آوردن مصالح به محل مورد نظر، با آنچه که داشتند کار می کردند تا در کناره های کوه و صخره ها، خانه، معابد و مقبره بسازند.
در این مطلب هشت نمونه از معماری صخره ای را معرفی کرده ایم که نشان از استعداد، هنرمندی و تدبیر بشر اولیه است:
مسکن های صخره ای مِساورد
این سازه‌های ماسه ای و گلی که در دره‌ای زیبا در پارک ملی مسا ورد کلرادو واقع شده‌اند، در قرن دوازدهم توسط اجداد قوم پوئبلو* ساخته شده‌اند. بیشتر این خانه ها که در زیر صخره های مرتفع ساخته شده اند، کمتر از پنج اتاق دارند. با این حال، کاخ کلیف، که احتمالا برای محل اجتماع مردم ساخته شده است، دارای 150 اتاق است. ساکنان اصلی در قرن سیزدهم به دلیل چندین دهه خشکسالی مجبور به ترک این شهرک شدند.
مساورد که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد، با 600 خانه و چندین هزار بنای پیچیده دیگر، اهمیت تاریخی و مهندسی مهمی دارد.
* مردمان باستانی پوئبلو مردمان سرخ‌پوستان آمریکایی بودند که از قدیم در خانه‌های خشتی به نام پوئبلو در قاره آمریکای شمالی ساکن بودند.
سایت های صخره ای کاپادوکیه
در این تصویر مناظری از هودوها* در کاپادوکیه ترکیه را می بینید که قدمت آن به قرن چهارم می رسد. این ستون‌های صخره‌ای یا «دودکش جن» شواهدی از تمدن‌های باستانی و نمونه‌های منحصربه فردی از هنر بیزانسی را نشان می‌دهند. سالها فرسایش به برخی از هودوها شکل قارچی داده است.
این منطقه که شامل دهکده های کنده کاری شده، کلیساها و کل شهرهایی است که زیرزمین ساخته شده اند، به دلیل اهمیت تاریخی خود در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.
* دودکش جن که در اصلاح زمین شناسی"هودو" (Hoodoo) نامیده می شود در حقیقت به نوعی از فرسایش گفته می شود که در اثر آن مناره های طویلی از رسوبات و سنگ ها از لایه های ابتدایی باقی می مانند. هودو ها مناره هایی بلند و نازک بوده که در اثر فرسایش بخش های زیرین حوضه ها و زمین های ناپیوسته بوجود می آیند.
غارهای الورا
غارهای الورا یک سایت باستانی نفیس است که مجموعه ای از 34 غار معبدی را در خود جای داده است. این سازه های صخره ای به دست پیروان ادیان مختلف ساخته و بین قرن ششم و دوازدهم حفاری شده اند. غارهای الورا در ۳۰ کیلومتری اورنگ‌آباد در ایالت ماهاراشترا هندوستان قرار دارند .غارهای الورا شامل ۱۲ غار بودایی متعلق به قرن‌های ششم و هشتم میلادی، ۱۷ غار هندو متعلق به قرن‌های ششم و نهم، و ۵ غار جین* متعلق به قرن هشتم و دهم میلادی هستند که در مجاورت هم ساخته شده‌اند و نشان از هماهنگی مذهبی رایج در این دوره از تاریخ هند می‌باشد.
سازه هایی که این سایت میراث جهانی یونسکو را در بر می گیرند بیش از یک مایل امتداد دارند و همه در کنار یکدیگر ساخته شده اند. طرح هر معبد که در صخره ای از سنگ بازالت حک شده، بر اساس مذاهب مختلف، متفاوت است.
* آیین جِین (जैन) یا جِینیسم (به انگلیسی: Jainism) یکی از دین‌های هندی است، که از هند و در سده ۵ تا ۷ قبل از میلاد برخاسته است. آیین جین هدفش را فراهم کردن مسیری به سمت پاکسازی روحانی و رستگاری معرفی می‌کند، که بر اساس اعتقادات این آیین، از طریق زندگی بر پایه سنت آهیمسا (پرهیز از آزار هرگونه جاندار) قابل دستیابی است.
مقبره های لیکیا
این مقبره‌های صخره‌ای که در صخره‌های شیب‌دار در کنار کوه قرار گرفته‌اند، قدمتشان به قرن چهارم قبل از میلاد می رسد. جلوی مقبره ها که با سنگ آهک نرم حک شده اند، شبیه معابد هلنیستی با ستون هایی در هر طرف است. مقبره های لیکیایی که در سواحل جنوبی ترکیه دیده می شوند، اغلب رو به شهر یا دریا ساخته می شدند.
مورخان تخمین می زنند که امروزه بیش از 1000 مقبره سنگی لیکیایی در سراسر سواحل مدیترانه ترکیه وجود دارد! اینجا جایی است که امپراتوری لیکیا وجود داشته است، مدتها قبل از اینکه عثمانی ها و رومیان این منطقه را فتح کنند.
کلیسای سنت جورج
کلیسای سنت جورج یک کلیسای صلیب شکل است که از یک صخره حکاکی شده است. این کلیسا که در اواخر قرن دوازدهم یا اوایل قرن سیزدهم ساخته و از بالا تا پایه کنده کاری شده است.
آخرین و یکی از 11 کلیسای قرون وسطایی در منطقه آمهارا اتیوپی، کلیسای سنت جورج بود که ساخته و با یک رشته سنگر به کلیساهای دیگر متصل می شد. این کلیسای یکپارچه یک مکان زیارتی برای اعضای ارتدوکس اتیوپیایی و یک سایت میراث جهانی یونسکو است.
خانه های صخره گیلا
حدود 400 مایل در جنوب پارک ملی مسا ورد کلرادو نمونه قابل توجه دیگری از معماری غارهای باستانی وجود دارد. خانه‌های گیلا کلیف نیومکزیکو که به عنوان یک اثر ملی ثبت شده است به دست اجداد مغول در سال ۱۲۰۰ ساخته شد. پنج غار ساخته شده از تخته سنگ و ملات هر کدام حدود 40 اتاق دارد.
غارهای آجانتا
غارهای آجانتا که در صخره‌ای دره‌ای و U شکل قرار گرفته‌اند، در طول صدها سال از قرن دوم قبل از میلاد ساخته شده‌اند. 30 معبد آجانتا به صورت دیواره های سنگی بریده شده و مملو از نقاشی ها و مجسمه هایی هستند که به بودیسم اختصاص یافته اند. غارهای آجانتا در ماهاراشترا هند به دلیل اهمیت تاریخی آن در سال 1983 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفتند.
الخزنه
الخزنه پترا ("خزانه") یکی از شناخته شده ترین نمونه های معماری صخره ای است. این مکان باستانی در اردن که یک صخره ماسه سنگی حکاکی شده است.
سازه‌های پترا که از دوران ماقبل تاریخ تا قرون وسطی ساخته شده‌اند، شامل معابد، مقبره‌ها و یک سیستم مدیریت آب همگانی است. این منطقه که در امتداد چندین مسیر تجاری اصلی قرار دارد، به عنوان یک مرکز تجاری مهم در منطقه شناخته شده بود. این ملک که در پارک ملی پترا قرار دارد، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.
