آموزش کامل روش نگهداری انواع بلبل، از تغذیه تا بیماری ها

نمناک نوشت: بلبل ها به دلیل آواز خوانی و خوش صدا بودن از محبوب ترین پرندگان هستند و هر فردی با توجه به نکات تغذیه و روش پرورش این پرنده آواز خوان را می تواند در منزل نگهداری کند.

روش نگهداری بلبل و اصول پرورش این پرنده ی خوش صدا

بلبل پرنده ای زیبا و خوش آواز است و با نام های هزاردستان، شباهنگ، عندلیب،هم معروف میباشد .بلبل پرنده ای است که در سراسر خاور میانه زندگی می کند .کشورهایی مانند استرالیا ، کویت، قطر و … نیز بلبل را پرورش می دهند.آوازخوانی بلبل بسیار مشهور است و این پرنده حافظه بسیار خوبی دارد به همین دلیل در ادبیات و موسیقی ایران جایگاه ارزشمندی دارد.

بلبل به راحتی می تواند صدای پرندگان خوش صدا را تقلید کند، همچنین آوازهای بلبل با نت های متفاوتی همراه است .این پرنده خوش صدا در فصل بهار و در اوایل تابستان از نیمه های شب در میان انبوه درختان، شروع به آواز خواندن می کند و صدای آوازش تا صدها متر دورتر هم شنیده می شود.

محل زندگی بلبل ها بیشتر در نخلستان و باغ های توت یا جایی که درخت دارند و حتی بوته زارها و زمین های کشاورزی می باشد .این پرنده تقریبا 15 الی 16 سانتی متر طول دارد و گاهی تا 22 سانتی متر هم می رسد.

پر و بالهای بلبل به رنگ قهوه ای تیره و روشن است . با چشمان سیاه و نوک تقریبا بلند ،دم پهن و بلندی دارد .هنگام احساس خطر دم خود را تکان می دهد تا توجه دشمنان به کمین نشسته را جلب کرده و بلبل ماده و جوجه ها در امان بمانند.

نژاد بلبل ها

بلبل ها در سه نژاد مختلف وجود دارند :بلبل خرما، بلبل خالدار و بلبل هزاردستان آواز خوان که خود به سه دسته دیگر تقسیم می شود:

• بلبل آواز خوان موقوم
• بلبل آواز خوان با صدای بم
• بلبل آواز خوان با نت معمولی

برترین و خوش آوازترین و باحافظه ترین پرنده جهان بلبل (هزار دستان) می باشد .قبل از ورود قناری به ایران نگهداری از بلبل رواج داشته است که با توسعه شهر ها و کاهش و دور شدن باغات از محل سکونت افراد و همچنین دشواری پرورش بلبل عمدتا بدلیل نوع تغذیه در حال حاضر,نگهداری از بلبل رونق ندارد و تعداد اندکی هستند که بلبل نگهداری میکنند.

باید و نبایدهای مهم تغذیه بلبل

بیشتر تغذیه بلبل در طبیعت از طریق خوردن خزندگان ریز و حشرات است همچنین توت از میوه های محبوب این پرنده است.بلبل پرنده ای حشره خوار است و نگهداری او در قفس کمی سخت است و تولید مثل نمی کند.

برای پرورش بلبل بهتر است از سن پایین مثلا 20 روزگی شروع کنید تا به زندگی در قفس عادت کنند زیرا در سنین بالاتر باید تا مدتها ، قفس را با پارچه سفید بپوشانید تا توسط میله های قفس به خود صدمه ای وارد نکند.

همانطور که گفته شد غذای بلبل حشرات و خزندگان کوچک و ریز است و باید تا حد ممکن این غذا را به بدهید در غیر این صورت سعی کنید از گوشت مرغ آب پز شده بدون نمک و ادویه خاص یا گوشت چرخ کرده بدون چربی به شکل گلوله های ریز به مدت 6 تا 7 بار در هفته استفاده نمایید . گوشت چرخ کرده را با دست در دهان بلبل بگذارید.

مصرف پروتئین برای بلبل ضروری است زیرا در نت های آوازی آن بسیار تاثیر گذار است. این پروتئین ها را می توان در مخلوطی از گیاهانی مثل یونجه و میوه هایی مثل تمشک، انگور، توت درختی و حتی سنجد و خرما و ….یافت.

2 تا 3 بار در طول هفته آنها را شسته و بون اینکه آبی داشته باشد به بلبل دهید . همچنین از سبزیجاتی مانند کاهو، فلفل دلمه، کرفس، اسفناج و هویج هم می توان استفاده کرد، سبزیجات را شسته و 2 تا 3 بار در هفته به آنها بدهید تا بخورند.

تولید مثل بلبل

اواخر فروردین و اوایل تیرماه فصل جفت گیری بلبل است .در واقع این زمان که با سرمستی آواز سر می دهد نوعی ابراز وجود برای پیدا کردن جفت می باشد تا پرنده ماده تخمگذاری و تولید مثل کنند. تشخیص جنسیت بلبل ها کمی سخت است و صدای آواز آنها در تعیین نر و مادگی اهمیت دارد ، بنابراین افراد ماهر می توانند از طریق تن صدا و آوازشان جنسیت آنها را تشخیص دهند.

بلبل ها در زمان جفت گیری و تولید مثل در لابه لای بوته های تیغ دار و درختان کم ارتفاع شروع به لانه سازی می کنند پس از جفت گیری ، پرنده ماده در حدود 4 الی 5 عدد تخم قهوه ای زیتونی همراه با لکه های ریز سیاه می گذارد.

پرنده نر و ماده به نوبت 14 تا 15 روز روی تخم می خوابند و جوجه بلبل ها پس از گذشت 15 الی 16 روز ، تخم های سبز رنگ را شکسته و به دنیا می آیند .سپس والدین جوجه ها را با کرمها تغذیه می کنند که در حدود بین 250 تا 300 کرم در روز برای دو جوجه می آورند.

جوجه ها با گذشت 10 الی 14 روز و حتی قبل از اینکه قادر به پرواز باشند لانه والدین خود را ترک نمی کنند زیرا والدین، هنوز غذای مورد نیاز آنها را تا پایان یک ماهگی تامین می کنند.

مکمل های غذایی مثل آسیاب کردن آرد نخودچی، توت خشک ، فندق و بادام با کمی تخم مرغ رنده شده را با کمی آب مخلوط کرده و به صورت گلوله های قابل بلع درآورده تا بلبل در زمان اسارت بتواند از آن تغذیه کنند.

نکات مهم در رابطه با نگهداری و پرورش بلبل

1. برای نگهداری از بلبل ، قفس نسبتا بزرگی انتخاب نمایید و پرنده ها را حتما به صورت جفت نگهداری کنید.
2. ضدعفونی کردن ظروف آب و غذای آنها را هر چند روز یکبار و تعویض آنها در هر سال اهمیت زایدی دارد.
3. پرنده برای ادامه زندگی به نور طبیعی نیاز دارد بنابراین نباید فقط از نور لامپ و مهتابی برای نورگیری پرنده استفاده کنید.
4. بلبل پرنده حساسی است پس تا حد ممکن قفس آنها را کنار گل و گلدان و در آب و هوای معتدل نگهداری کنید.
5. برای سرحال و شاداب بودن بلبل ، به او اضطراب وارد نکنید و شرایط روحی خوبی به دور از استرس برایش مهیا کنید.
6. بلبل های کسل و بی حال را خریداری نکنید.

بلبل خرما

این پرنده در میان درختان, بوته ها و مخصوصاً تمشک زارها و باغهای خرما و در نزدیکی یا داخل درختان مناطق مسکونی به سر برده و روی بوته ها و درختان آشیانه می سازد.یکی از دلایل آفات درخت خرما ، بلبل خرما می باشد چرا که با خوردن شهد خرماهای رسیده باعث ریخت خرماها بر زمین شده و یا موجب تخم گذاری حشرات در خرما می شوند که این کار منجربه خسارات زیادی می شود.

بلبل خرما را بعضا به جهت آواز خوانی و انس گرفتن سریع با محیط خانه و انسان به صورت دست آموز نگهداری می کنند. در صورت فراهم شدن محیط امن برای بلبل خرما ، این پرنده در خانه لانه سازی و تولید مثل می نماید.

تعیین جنسیت بلبل خرما :

بلبل خرما پرنده ای به اندازه 18 سانتی متر و پر سر و صدا می باشد و دارای سر و گلوی سیاه با لکه بزرگ سفید در ناحیه گونه، سطح پشتی قهوه ای روشن، سطح شکمی خاکستری چرک، پرهای پوششی زیر دمی زرد و نارنجی و نوک دم به طور مشخصی سفید و بدن آن خاکستری رنگ است. نژادی از آن که در ایران یافت می شود Leucotis است که تاجی بسیار کوتاه در انتهای تارکش دیده می شود.

پاها و چنگال تیره رنگ و روی سر اثری از کاکل دارد. پرنده نابالغ خال خال ولکه لکه است، اما به آسانی می توان از روی اندازهٔ بزرگتر دم بلوطی رنگ و سطح شکمی سفیدتر از سینه سرخ تشخیص داد.پرنده نر و ماده خیلی به یکدیگر شباهت دارند اما جسارت جنس نر به صورت کاملا مشخص ، بیشتر است و پرها و همچنین رنگ چشمهای نر ، جلای بیشتری دارد.

پراکندگی:

اغلب بلبل خرما در مناطق پست و بیابانی کشورهای ایران پاکستان ، عراق ، افغانستان ، بحرین و بخش هایی از هند زندگی می کند . در ایران بومی و فراوان بوده و پیش از این در مناطق جنوبی کشور یافت می شد ولی در سالهای اخیر در اغلب شهرها یا از قفس رها شده و یا خود را به مناطق شمالی تر و مرکزی کشور رسانده و به خوبی با این مناطق سازگار شده است.

آواز:

بلبل خرما آوازی دلنشین و قطعه قطعه دارد و زیباترین آواز خود را در فصل جفت گیری سر می دهد. اما از نظر زیبایی و تنوع آواز هیچگاه به پای پرنده آواز خوانی مثل قناری نمی رسد.

بلبل هزار دستان

آواز دلکش ماده بلبل آهنگی غم انگیز دارد. اما به طور کلی آواز بلبل های هزاردستان با یکدیگر متفاوت است . بدین ترتیب که برخی از آنان با صدای بم آواز میخوانند که این نوع را مرغوب تر از سایرین تشخیص میدهند.

بلبل هزاردستان در تمام نقاط فقط به رنگ قهوه ای سیر و روشن یافت میشود, و قد این پرنده خوش آواز 16 تا 20 سانتی متراست. دارای نوکی بلند به طول یک سانتیمتر و چشمانی مشکی رنگ ، درشت و زیبا و همچنین دارای دم پهن و بلندی میباشد.

به خاطر اینکه قادر به اجرای نت های بسیار از آواز پرندگان است او را هزار دستان نیز می نامند . آواز بلبل تکراری نمیباشد و هر آواز با آواز قبلی متفاوت و متغیر و بسیارنیز دلنشین است.

آواز خوش و دلنشین بلبل هزار دستان در فصل بهار و تابستان در مناطق جنگلی و سرسبز و همچنین باغات مناطق اطراف تهران شنیده میشود. بلبل ها در فصل بهار و در مناطق خوش آب و هوا, از نیمه های شب آواز خوانی را شروع میکنند و صدای آنان تا یک کیلومتر دورتر نیز شنیده می شود و بلبل هزار دستان در این زمان از صبح خیلی زود تا هنگام غروب آواز خوانی میکند.

به طور کلی بلبل درطی سال, دو بار تولید مثل می نماید ، یک نوبت در اواخر فروردین ماه و نوبت بعدی در اوایل تیرماه.

تولید مثل بلبل هزاردستان مانند دیگر بلبلان است ،جوجه های بلبل بعد از گذشت مدت ده روزقبل از آنکه بتوانند پرواز کنند لانه را ترک میکنند و تا مدتی در لابلای بوته ها و شاخه های درختان کوچک پنهان میشوند . در این زمان تغذیه آنها تا یک ماهگی که به رشد کامل می رسند بر عهده والدین می باشد.

در صورتیکه جوجه بلبل صید شود با توجه سن جوجه از او در قفس با شرایط زیر نگهداری می شود:

اگر سن جوجه کمتر از 20 روز باشد تا زمانی که جوجه بتواند بصورت مستقل تغذیه کند، روزانه به دفعات 15 تا 20 نوبت دانه پارس (دانه 18 یا دانه مرغ مینا) و همچنین گوشت خام بدون چربی و چرخ کرده یا کوبیده شده را بصورت گلوله های کوچک در آورده و با آب خیس نموده وداخل دهان جوجه بلبل می گذارند.

اگر عمر جوجه یکماه یا بیشتر باشد می توان گوشت چرخکرده و گلوله شده را در ظرف غذای او ریخت تا جوجه خود غذا بخورد .علاوه براین, دانه پارس را کمی خیس کرده و بصورت دایم در دسترس جوجه ها قرار میدهند. همچنین به دلیل حشره خوار بودن بلبل می توان از لارو مگس ، ملخ های کوچک و مورچه نیز برای تغذیه او استفاده نمود که تاثیر زیادی در آواز خوانی بلبل دارد.

پر های جوجه های بلبل یکماه پس از تولد شروع به ریختن می کند و سپس پرهای جدید رنگ واقعی خود را بدست می آورند.تا زمانیکه جوجه ها بزرگ می شوند نباید مکان قفس آنها تغییر کند اما پس از این دوران باید محل قفس جابه جا شده و تا حد ممکن نزدیک درخت یا گلها باشد تا هزاردستان بتواند از حشرات اطراف درخت تغذیه کند.