ویجیاتو نوشت: فیلم های روانشناختی (یا تریلر روانشناسانه یا فیلم روانشناسی ) به القای تعلیق، ترس نهان، و نهایتا پیچیدگی داستانی بسیار شهرت دارند. این ژانر یکی از ژانرهای محبوب نویسندگان و کارگردانان مطرح و تاریخ‌ساز سینما محسوب می‌گردد و تا به امروز آثار فراموش‌نشدنی و بسیاری موفقی از آن ساخته شده است.
همان‌طور که از اسمشان پیدا است، فیلم های روانشناختی در کنار آن حسِ تعلیقِ بی‌پایان و القای ترسی متفاوت - نسبت به آنچه در فیلم‌های ژانر ترسناک مشاهده می‌شود - چنان زیرکانه و حیرت‌انگیز به زیر پوست مخاطب نفوذ می‌کنند که شاید تصویر کنیم توسط چندین روانشناس و انسان‌شناس خبره نوشته و ساخته شده‌اند.
هالیوود فیلم روانشناختی کم ندارد اما ما در این مطلب تنها به ۱۵ مورد از بهترین‌ها اشاره خواهیم کرد. در هیچ‌یک از موارد اسپویل مهم داستانی وجود ندارد؛ در نتیجه شما با خیال راحت می‌توانید لیست معرفی بهترین فیلم های روانشناسی را به شکل کامل مطالعه فرمایید.
1. The Silence of the Lambs (سکوت بره‌ها)
اکران: سال ۱۹۹۱
کارگردان: جاناتان دمی
بازیگران: جودی فاستر، آنتونی هاپکینز، اسکات گلن
سال انتشار : ۱۹۹۱
اقتباس جاناتان دمی از رمان «سکوت بره‌ها» - نوشته توماس هریس - یکی از بهترین فیلم های روانشناسی تریلر است. این اثر موفق شد در مراسم اسکار سال ۱۹۹۲ همه جوایز را درو کرده و مجموعا ۵ اسکار به خانه ببرد.
کلاریس استارلینگ یک مامور اف‌بی‌آی است که حین دنبال کردن یک پرونده قتل، از یک دکتر روانشناس به نام هانیبال لکتر کمک می‌خواهد؛ غافل از اینکه این دکتر خودش ماجراهای مرموز و ترسناکی در زندگی‌اش دارد…
Red Dragon (محصول ۲۰۰۲) و Hannibal Rising (محصول ۲۰۰۷) دو پیش درآمد «سکوت بره‌ها بودند و Hannibal (محصول ۲۰۰۱) دنباله‌ای بر این فیلم بود اما هیچ‌کدام نتوانستند ذره‌ای به کیفیت و شهرت عنوان اصلی دست یابند.
جودی فاستر، آنتونی هاپکینز، تد لواین و اسکات گلن از جمله ستارگان فیلم سکوت بره‌ها بودند که با عملکرد شگفت‌انگیز خود، در کنار فیلم‌نامه به‌شدت حیرت‌آور، آن را نه تنها به یکی از بهترین فیلم های روانشناختی تریلر، بلکه یکی از بهترین فیلم‌های قرن بیستم تبدیل نمودند.
لازم به ذکر است که بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ یک سریال تحت عنوان Hannibal با بازی «مدس میکلسن» پخش شد که علی‌رغم موفقیت نسبی و استقبال مخاطبان، به شکل ناگهان بعد از فصل سوم کنسل شد. در ضمن چند ماه پیش خبر رسید سریال ریبوت «سکوت بره‌ها» نیز با نام Clarice توسط شبکه CBS در حال توسعه است.
2. Se7en (هفت)
اکران: سال ۱۹۹۵
کارگردان: دیوید فینچر
بازیگران: برد پیت، مورگان فریمن، گوئینت پالترو
سال انتشار: ۱۹۹۵
در فیلم جنایی و روانشناختی Se7en اثر دیوید فینچر، دو کارآگاه قتل‌های زنجیره‌ای به نام‌های دیوید میلز (برد پیت) و ویلیام سومرست (مورگان فریمن) یک قاتل سریالی اجتماع ستیز اما باهوش را دنبال می‌کنند که قصد دارد با قتل‌های عجیب و معنی‌دار خود (بر اساس هفت گناه کبیره در کتاب انجیل)، پیام‌های مشخصی را به مردم منتقل کند.
در کنار پیت و فریمن، بازیگران مشهور و پرسابقه‌ای نظیر کوین اسپیسی، گوئینت پالترو (مرد آهنی، انتقام جویان، شیوع و…) و اندرو کوین واکر در فیلم سینمایی «هفت» حضور دارند.
این فیلم دیوید فینچر به عنوان یکی از بهترین فیلم های روانشناختی پس از اکران در مراسم‌های مختلف از جمله اسکار، آکادمی فیلم ژاپن، و انجمن ملی منتقدان فیلم نامزد دریافت جایزه شده است.
3. The Sixth Sense (حس ششم)
اکران: سال ۱۹۹۹
کارگردان: ام. نایت شیامالان
بازیگران: بروس ویلیس، هالی جوئل آزمنت، تونی کولت
سال انتشار: ۱۹۹۹
من آدمای مرده رو می‌بینم.
کول سیر (با بازی هالی جوئل آزمنت)
حس ششم روایت‌گر داستان یک پسر هشت ساله است که به شکلی می‌تواند ارواح و مردگان را دیده و با آنان ارتباط برقرار کند. در این میان، یک روانشناس کودک موفق (دکتر مالکوم با درخشش بروس ویلیس) سعی دارد به این پسر کمک کند.
کارگردان این فیلم روانشناختی ترسناک (ام. نایت شیامالان) نامزد دریافت دو جایزه اسکار شد (مجموعا ۶ جایزه اسکار) و نهایتا موفقیت کلی آن به ساخت دو فیلم تحسین‌شده و مطرح دیگر در ژانر علمی-تخیلی به نام‌های Signs (محصول ۲۰۰۲) و The Village (محصول ۲۰۰۴) منجر گردید.
هالی جوئل آزمنت، بروس ویلیس، تونی کولت، دانی والبرگ، اولیویا ویلیامز، و میشا بارتون از جمله ستارگان فیلم سینمایی «حس ششم» (Sixth Sense) هستند.
4. The Shining (درخشش)
اکران: سال ۱۹۸۰
کارگردان: استنلی کوبریک
بازیگران: جک نیکلسون، شلی دووال، بری دنن
سال انتشار: ۱۹۸۰
The Shining بدون شک یکی از منحصر به‌فردترین فیلم های روانشناسی تمام دوران است. چرا؟ چون نبوغ بی‌رقیب دو هنرمند متفاوت در دو حوزه در آن متجلی است؛ اول از همه فیلم «درخشش» بر اساس کتابی به همین نام اثر استفن کینگ - یکی از برترین نویسندگان تمام دوران - نوشته شده و دوم، به کارگردانی استنلی کوبریک - یکی از برترین کارگردانان تمام دوران هالیوود - راهی سینماها شده است.
«درخشش» داستان یک نویسنده (جک تورنس) را روایت می‌کند که می‌خواهد الکل را کنار بگذارد اما همزمان از مشکلات عصبی رنج می‌برد. او سعی می‌کند با قبول کردن یک شغل جدید بیشتر از گذشته با همسر و فرزندش ارتباط برقرار نماید.
با این حال اتفاقات مختلف جک را از نظر روانی تضعیف می‌کند و وقایعی که در ادامه می‌افتد همزمان ترسناک و حیرت‌انگیز است. در طول فیلم مخاطب همیشه این سوال را می‌پرسد که این اتفاقات عجیب و ترسناک صرفا در ذهن جک است یا واقعیت دارد…
در کمال تعجب، The Shining به عنوان یکی از بهترین فیلم های روانشناختی عملا توسط اسکار نادیده گرفته شد اما خب این فیلم چنان شگفت‌انگیز و تاریخ‌ساز بوده که هنوز هم اهالی سینما، مخاطبان و منتقدان از آن به نیکی یاد می‌کنند.
5. Shutter Island (جزیره شاتر)
اکران: سال ۲۰۱۰
کارگردان: مارتین اسکورسیزی
بازیگران: لئوناردو دی کاپریو، مارک روفالو، بن کینگزلی
سال انتشار: ۲۰۱۰
مارتین اسکورسیزی، لئوناردو دی‌کاپریو، مارک رافلو، بن کینگزلی و میشل ویلیامز از جمله نام‌هایی هستند که یک فیلم سینمایی کم‌نظیر تحت عنوان Shutter Island - که یکی از بهترین فیلم های روانشناسی است - را به‌وجود آورده‌اند.
این فیلم که در سال ۲۰۱۰ اکران شد، توسط لایاتا کالوگریدیس بر اساس رمانی به همین نام نوشته دنیس لهان به رشته تحریر درآمده است. جریزه شاتر موفق شده در ۹ بخش در مراسم‌های مختلف نامزد دریافت جایزه شود.
داستان فیلم در سال ۱۹۵۴ جریان دارد، جایی که تدی دانیلز - سرباز سابق جنگ جهانی و مارشال فدرال فعلی - می‌خواهد یک قاتل مرموز را که از تیمارستان جزیره شاتر گریخته، پیدا کند.
پیچش‌های داستانی و تعلیق‌های فوق‌العاده این فیلم نشان می‌دهد مارتین اسکورسیزی چقدر در ساخت آثار متنوع در ژانرهای مختلف مهارت دارد و یکی از برترین فیلم های تاثیر گذار روانشناسی تاریخ سینما را پدید آورده است.
6. Psycho (روانی)
اکران: سال ۱۹۶۰
کارگردان: آلفرد هیچکاک
بازیگران: آنتونی پرکینز، جنت لی، جان گوین
سال انتشار: ۱۹۶۰
کم نیستند منتقدان و مخاطبانی که فیلم Psycho اثر آلفرد هیچکاک را نه تنها بهترین فیلم های روانشناسی تاریخ، بلکه یکی از بهترین فیلم‌های تمام دوران قلمداد می‌کنند. گفته می‌شود این اثر هیچکاک پایه‌گذاری ترند کلی فیلم‌های هالیوود در ادامه مسیر بود.
در دهه ۶۰ میلادی در فینیکسِ آریزونا، ماریون کرین (یک منشی املاک) با چهل هزار دلاری که قرار بود به بانک تحویل دهد ناپدید می‌شود و در خفا به کالیفرنیا (محل زندگی معشوقش) می‌رود. اما در طول مسیر هنگامی که شب در یک مسافرخانه می‌ماند، با مردی آشنا می‌شود که همه چیز را تغییر می‌دهد.
آنتونی پرکینز، جنت لی، ورا مایلز، جان گوین، پاتریشا هیچکاک و مارتین بالسام از جمله ستارگان فیلم Psycho به کارگردانی آلفرد هیچکاک هستند. این فیلم یکی از فیلم های تاثیر گذار روانشناسی و برترین فیلم‌های ژانر وحشت تاریخ سینما شناخته شده و در فهرست «صد سال… صد فیلم» بنیاد فیلم آمریکا که لیستی از ۱۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما به انتخاب منتقدان سینماست، در رتبه ۱۸ قرار دارد.
لازم به ذکر است که پس از ۱۹۶۰، سه دنباله برای Psycho ساخته شد که به‌واسطه عدم حضور هیچکاک در پروژه، هیچ‌کدام به اندازه اثر نخست موفق و مشهور نشدند.
7. Fight Club (باشگاه مبارزه)
اکران: سال ۱۹۹۹
کارگردان: دیوید فینچر
بازیگران: برد پیت، ادوارد نورتون، هلنا بونهام کارتر
سال انتشار: ۱۹۹۹
«باشگاه مبارزه» به کارگردانی دیوید فینچر - که بر اساس رمانی به همین نام اثر چاک پائولانیک ساخته شده - داستان یک پروتاگونیست بی‌نام را روایت می‌کند که به صورت اتفاقی با فردی به نام تایلر دردن مواجه می‌شود، آن هم در یک مبارزه!
شخصیت اصلی داستان که از زندگی و کار کسل‌کننده‌اش خسته شده، با تایلر همراه می‌شود و این دو کنار یکدیگر یک باشگاه مردانه زیرزمینی تاسیس می‌نمایند. برای جلوگیری از اسپویل بیشتر از این راجع به داستان توضیح نمی‌دهم اما اگر احیانا تاکنون Fight Club را تماشا نکرده‌اید، باید همین حالا آن را دانلود کنید.
برد پیت، ادوارد نورتون، هلنا بونهام، میت لوف و جرد لتو جزو بازیگران اصلی این فیلم سینمایی روانشناسی دیوید فینچر هستند که در میان ۲۵۰ فیلم برتر جهان قرار دارد.
8. Vertigo (سرگیجه)
اکران: سال ۱۹۵۸
کارگردان: آلفرد هیچکاک
بازیگران: جیمز استوارت، کیم نواک، باربارا بل گدس
سال انتشار: ۱۹۵۸
باور داری که یکی از گذشته، کسی که مُرده، می‌تونه وارد یه موجود زنده شه و کنترلش رو به دست بگیره؟
گوین الستر (با بازی تام هلمور)
آلفرد هیچکاک، اقتباس از یک رمان، و ژانر مهیج روانشناختی… شاید این واژگان برای شما تکراری باشند اما اشتباه نکنید. Vertigo با اینکه این کلمات تکراری را یدک می‌کشد اما همچنان یک اثر کم‌نظیر و منحصر به‌فرد است.
این فیلم که بر اساس رمان فرانسوی «از میان مردگان» نوشته بوالو-نارسژاک ساخته شده، برخی ستارگان مطرح هالیوودی در دهه ۶۰ میلادی از جمله کیم نواک، جیمز استوارت، باربارا بل گدس و تام هلمور را در خود جای داده است.
داستان فیلم سینمایی روانشناسی Vertigo درباره یک افسر پلیس سان فرانسیسکو به نام جان فرگوسن است که به خاطر ترس از ارتفاعات و وقایعی که در پی آن رخ می‌دهد، چند سال زودتر از موعد بازنشسته می‌شود.
درست مثل بسیاری از آثار هیچکاک، «سرگیجه» نیز مملو از عناصر رمانتیک، زیبایی محسورکننده، تعلیق دیوانه‌وار و اتفاقات عجیب است. اینکه بگوییم Vertigo هم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های هالیوودی تمام دوران است، بیراه نگفته‌ایم؛ چراکه همه آثار هیچکاک چنین خاصیتی دارند.
9. Nocturnal Animals (حیوانات شب‌زی)
اکران: سال ۲۰۱۶
کارگردان: تام فورد
بازیگران: جیک جیلنهال، ایمی آدامز، آرون تایلر-جانسون
سال انتشار: ۲۰۱۶
مثل اکثر آثار مهیج روانشناختی، Nocturnal Animals نیز بر اساس یک رمان ساخته شده است؛ رمان «تونی و سوزان» نوشته آستین رایت که در سال ۱۹۹۳ منتشر شد.
تام فورد با استفاده از همین رمان ابتدا فیلم‌نامه شگفت‌انگیزی به رشته تحریر درآورد و سپس خودش آن را کارگردانی کرد. «حیوانات شب‌زی» در حقیقت یک Twofer است - یعنی دو خط داستانی مجزا دارد.
ماجرا ابتدا از لس آنجلس همراه سوزان ماروو که یک هنرمند گالری است، آغاز می‌شود. در این میان ادوارد شفیلد، همسر سابق سوزان از او می‌خواهد کتاب جدیدش را بخواند. در ادامه ماجرا مشخص می‌شود این کتاب به‌شدت خشن و ناراحت‌کننده است.
سوزان مدام با این ایده دست و پنجه نرم می‌کند که داستان کتاب به شکلی تلمیحی و استعاری به رابطه پر از مشکل و آسیب‌دیده خودشان ارتباط دارد.
ایمی آدامز، جیک جیلنهال، آرون تایلر-جانسون، مایکل شنون و آیلا فیشر از جمله ستارگان فیلم سینمایی روانشناسی «حیوانات شب‌زی» هستند. لازم به ذکر است که این فیلم در مراسم اسکار و بفتای سال ۲۰۱۷ نامزد جوایز متعددی شد.
10. Ex Machina (اکس ماکینا)
اکران: سال ۲۰۱۴
کارگردان: الکس گارلند
بازیگران: دامنل گلیسون، آلیسیا ویکاندر، اسکار آیزاک
سال انتشار: ۲۰۱۵
Ex Machina ترکیبی خیره‌کننده از ژانرهای علمی-تخیلی و تریلر روانشناختی است که جذابیت فوق‌العاده‌ای دارد. در این فیلم کلب (Caleb) که یک برنامه‌نویس کامپیوتر جوان است، این فرصت را به دست می‌آورد که با مدیرعامل کمپانی (نیتن) که در آن کار می‌کند یک هفته وقت بگذراند.
پس از ملاقات اولیه با نیتن، کلب همچنین متوجه می‌شود فرصت شرکت در یک آزمایش بی‌سابقه و پیشرفته را پیدا کرده است: ارتباط با نخستین ربات انسانی دنیا (آوا) که از هوش مصنوعی به‌شدت پیشرفته و عجیبی بهره می‌برد.
فیلم درباره شناخت درون Ex Machina که توسط الکس گارلند کارگردانی شده در سال ۲۰۱۶ جایزه اسکار بهترین جلوه‌های ویژه را از آن خود کرد و در بخش بهترین فیلم‌نامه غیراقتباسی نامزد شد. از جمله ستارگان مطرح فیلم نیز می‌توان به آلیسیا ویکاندر، اسکار آیزاک، دامنل گلیسون، سونویا میزونو، کوری جانسون و سیمارا ای. تمپلین اشاره نمود.
11. Take Shelter (پناه بگیر)
اکران: سال ۲۰۱۱
کارگردان: جف نیکولز
بازیگران: مایکل شنون، جسیکا چستین، شیا ویگهام
سال انتشار: ۲۰۱۱
Take Shelter از ابتدا تا انتها از احساسات تعلیق و ترسی نهان پر شده است. وقتی Curtis LaForche شروع به دیدن رویاها و توهمات آخرالزمانی می‌کند، به این نتیجه می‌رسد که عقلش را از دست داده.
با این حال، او نمی‌تواند بیخیال تمام این رویاهای عجیب شود و در نتیجه می‌خواهد از همسرش سامانتا و دخترش در برابر طوفانی که به دنیا پایان می‌دهد محافظت کند. نتیجه این است که کورتیس به شکلی دیوانه‌وار پروژه ساختن یک پناهگاه آخرالزمانی را در حیاط پشتی خانه‌شان استارت می‌زند.
مایکل شنون، جسیکا چستین، شی ویگم، تووا استورات، و کتی بیکر از جمله بازیگران این فیلم تحسین‌شده هستند. Take Shelter پس از اکران در سال ۲۰۱۱ در چندین جشنواره مختلف نامزد دریافت جایزه شد.
12. Taxi Driver (راننده تاکسی)
اکران: سال ۱۹۷۶
کارگردان: مارتین اسکورسیزی
بازیگران: رابرت دنیرو، جودی فاستر، آلبرت بروکس
سال انتشار: ۱۹۷۶
Taxi Driver اثر مارتین اسکورسیزی داستان یک سرباز سابق جنگ ویتنام به نام تراویس بیکل را روایت می‌کند که از نظر روانی دچار عدم ثبات است و هم‌اکنون به یک راننده تاکسی در شهر نیویورک تبدیل شده.
این فیلم درباره شناخت درون صحنه به صحنه ما را با تغییرات منفی شخصیتی تراویس همراه می‌کند. او به شکلی عجیب افکاری در رابطه با نجات دادن دنیا به ذهنش می‌آید و ابتدا می‌خواهد سیاست‌مداران را از سر راه بردارد و سپس تلاش می‌کند یک نوجوان ۱۳ را که به هرزگی کشیده شده، نجات دهد.
رابرت دنیرو، جودی فاستر، آلبرت بروکس، سیبل شفرد، هاروی کایتل، لئونارد هریس و پیتر بویل ستارگان این فیلم هستند؛ فیلمی که در بخش‌های مختلف اسکار، گلدن گلوب و مراسم انجمن ملی منتقدان فیلم در آمریکا نامزد دریافت جایزه شده است.
13. Black Swan (قوی سیاه)
اکران: سال ۲۰۱۰
کارگردان: دارن آرونوفسکی
بازیگران: ناتالی پورتمن، ونسان کسل، میلا کونیس
سال انتشار: ۲۰۱۰
تنها کسی که جلوی راهت رو گرفته خودتی.
توماس لروی (با بازی ونسان کسل)
ناتالی پورتمن به خاطر ایفای نقش نینا سایرس در Black Swan جایزه بهترین بازیگر اسکار را از آن خود کرد. این فیلم که توسط دارن آرونوفسکی کارگردانی شده، داستان یک رقاص باله را روایت می‌کند که عشق و علاقه بی‌نهایتش به این کار، تمام زندگی او را دربر می‌گیرد.
اتالی پورتمن، ونسان کسل، میلا کونیس، باربارا هرشی و وینونا رایدر بازیگران اصلی Black Swan هستند. جالب است بدانید این فیلم درباره شناخت درون در ژانر تریلر روانشناختی مجموعا نامزد دریافت بیش از ۴۳ جایزه مختلف و معتبر شده است.
14. Gone Girl (دختر گمشده)
اکران: سال ۲۰۱۴
کارگردان: دیوید فینچر
بازیگران بن افلک، رزمند پایک، نیل پاتریک هریس
سال انتشار: ۲۰۱۴
یکی از دیگر فیلم‌های لیست ما که غرق جوایز متعدد شده، عنوان Gone Girl به کارگردانی دیوید فینچر است. این فیلم بر اساس رمانی به همین نام اثر گیلین فلین ساخته شده.
داستا از این قرار است که نیک و امی یک زوج خوشبخت و خوشحال به‌نظر می‌رسند، تا اینکه در پنجمین سالگرد ازدواجشان امی ناپدید می‌شود. در این میان اتفاقاتی می‌افتد و شواهدی فاش می‌شود که نیک مسئول ناپدید شدن همسرش است و رسانه‌های محلی نیز سرشان برای چنین داستانی درد می‌کند.
بن افلک، رزمند پایک، دیوید فینچر، نیل پاتریک هریس، تایلر پری، کیم دیکنز، کری کون، و پاتریک فوگیت از جمله ستارگان فیلم «دختر گمشده» هستند. یکی از نقاط عطف اساسی فیلم به زعم منتقدان درخشش فوق‌العاده رزمند پایک است که به خاطر ایفای نقش امی دان نامزد دریافت جایزه «بهترین بازیگر اول نقش اسکار» نیز شد.
15. American Psycho (روانی آمریکایی)
اکران: سال ۲۰۰۰
کارگردان: ماری هرون
بازیگران: کریستین بیل، جاستین ثرو، جرد لتو
سال انتشار: ۲۰۰۰
فیلم سینمایی American Psycho یک تریلر روانشناختی و کمدی سیاه است که از رمانی به همین نام نوشته برت ایستون الیس اقتباس شده است. و مشخصا هواداران کریستین بیل هرگز نباید چنین شاهکاری را از دست بدهند.
نیویورک، سال ۱۹۸۶: پاتریک بیتمن یک سرمایه‌دار درجه یک و با پرستیژ است که شب‌ها یک زندگی متفاوت و مخفی دارد. آن هم نه هر زندگی متفاوتی، بلکه زندگی به عنوان یک قاتل سریالی!
روایت «روانی آمریکایی» به عنوان یکی از فیلم های تاثیر گذار روانشناسی به‌شدت هوشمندانه، تلخ، صادقانه، طعنه‌آمیز و منتقدانه ظاهر شده و نمایش فوق‌العاده بازیگرانی نظیر کریستین بیل، جرد لتو، کلویی سونی، ریس ویترسپون، ویلم دفو، سامانتا ماتیس و جاستین ثرو در آن کاملا به چشم می‌آید.
American Psycho توسط ماری هرون کارگردانی شده و توانسته در جشنواره فیلم لندن نامزد دریافت چند جایزه شود. لازم به ذکر است که در سال ۲۰۰۲ هم دنباله‌ای از این فیلم ساخته شد اما به هیچ وجه نتوانست قدرت و شگفتی قسمت اول را به نمایش بگذارد.
سخن پایانی لیست بهترین فیلم های روانشناختی
همان‌طور که مشاهده کردید فیلم های روانشناختی اغلب سطح بالایی از خود نشان می‌دهند و آثار ویژه‌ای هستند. حالا نظر شما راجع به فیلم‌های این لیست بهترین فیلم های روانشناسی چیست؟
