بزرگ‌ترین حیوان تاریخ زمین، هفت قاره را فتح کرده بود

زومیت نوشت؛ احتمالا با دایناسورهای ساروپود آشنایی داشته باشید. این گیاه‌خوارهای چهار پار به خاطر دم‌ها و گردن‌های بلند خود معروف هستند. حیواناتی مثل برکیوسور، آپاتوسور و دیپلودوکوس از سده‌ی ۱۸۰۰ میلادی، عضو ثابت و استاندارد موزه‌های علمی بوده‌اند.

ساروپودها با بدن‌های عظیم و مغزهای کوچک تا مدت‌ها تصویر روی پوستر حیوانات محکوم به انقراض بودند؛ اما کشف‌های اخیر سرنوشت محتوم ساروپودها را بازنویسی کرده است. گروه کمتر شناخته‌شده‌ای از دایناسورهای ساروپود موسوم به خزندگان غول‌پیکر یا تیتانوسور از این کشف‌های شگفت‌انگیز به شمار می‌روند.

تیتانوسورها مدت‌ها پس از ناپدید شدن خویشاوندان معروف خود به رشد و حیات ادامه دادند. این موجودات نه‌تنها بزرگ بودند و در هفت قاره حضور داشتند، بلکه در بحبوبه‌ی تکامل نسل جدید دایناسورهای شاخ‌دار و منقار اردکی، جایگاه خود را حفظ کردند. در نهایت برخورد سیارکی به زمین به نسل تمام دایناسورها پایان داد.

راز موفقیت بیولوژیکی تیتانوسور را می‌توان در چگونگی ادغام آن‌ها با بهترین خصلت‌های خزندگان و پستانداران جستجو کرد که به شکل‌گیری روش منحصر‌به فردی از زندگی انجامید.

پاتاگوتایتان از رسته‌ی تیتانوسورها یکی از بزرگ‌ترین دایناسورهای کشف شده با وزن تقریبی ۷۰ تن است.

تیتانوسورها نزدیک به ۱۲۶ میلیون سال پیش در اوایل دوره‌ی کرتاسه ظهور کردند. در آن زمان بسیاری از خشکی‌های زمین به یکدیگر نزدیک بودند. تقریبا در ۷۵ تا ۸۰ میلیون سال پس از این دوره، قاره‌ها به تدریج جدا شدند و تیتانوسورها همراه با شکل‌گیری ساختارهای جغرافیایی جدید در کل جهان پراکنده شدند.

تقریبا ۱۰۰ گونه‌ی تیتانوسور وجود داشتند که بیش از ۳۰ درصد از دایناسورهای ساروپود شناخته‌شده را تشکیل می‌دادند. این گونه‌ها از نظر ابعاد با یکدیگر متفاوت بودند. بزرگ‌ترین ساروپودهای شناخته شده شامل آرژانتینوسور، پاتاگوتایتان و فوتالانگ‌کوسور با وزن ۶۰ تن از تریلی بزرگ‌تر بودند. وزن کوچک‌ترین ساروپودها مثل رینکونسور، سالتاسور و ماگیاروسور نیز به ۶ تن می‌رسید و تقریبا هم‌اندازه با فیل آفریقایی بودند.

برشی کوچکی از استخوان ران یک تیتانوسور جوان. ساختارهای دایره‌ای و خطی، فضاهایی هستند که در آن‌ها شبکه‌ای متراکم از عروق خونی با مقدار زیادی از مواد مغذی زمینه‌ی رشد بالای حیوان را فراهم می‌کنند

تیتانوسورها هم مانند بسیاری از خزنده‌ها در ابتدا کوچک بودند و تخم آن‌ها از یک گریپ‌فروت بزرگ‌تر نبود. بهترین داده‌های متعلق به آشیانه‌ی تیتانوسورها و تخم‌های آن‌ها از محوطه‌ای به نام اوکا ماهیو (Auca Mahuevo) در آرژانتین به دست آمده که میزبان سنگ‌هایی ۷۵ میلیون ساله است. این محوطه شامل صدها آشیانه‌ی فسیلی دربردارنده‌ی هزاران تخم بود که برخی از آن‌ها به خوبی حفظ شده بودند و دانشمندان رد پوست جنین‌های باستانی را روی آن‌ها کشف کردند.

بنابراین سبک فرزندپروری تیتانوسورها احتمالا شباهت بسیاری به خزنده‌های امروزی داشته که معمولا صرفا تخم‌‌های متعدد می‌گذارند و زمان زیادی را صرف نگهداری از لانه یا مراقبت از جوجه‌ها نمی‌کنند.

قد نوزاد تیتانوسور به ۳۰ سانتی‌متر و طول آن به یک متر می‌رسید و وزنش بین ۲٫۵ تا ۵ کیلوگرم بود. بر اساس شواهد جدید به دست‌آمده از محوطه‌ای در ماداگاسکار، نوزاد تیتانوسور می‌توانست به محض تولد غرش کند.

بر اساس استخوان‌ها فسیلی گونه‌های راپتوسور، وقتی قد نوزاد این گونه‌ها تا زانوی انسان می‌رسید، می‌توانستند از خود دفاع کنند. جزئیات میکروسکوپی ثبت‌شده در اعماق استخوان‌ها نشان می‌دهد که نوزاد‌های راپتوسور به صورت مستقل به جمع‌آوری گیاهان می‌پرداختند و بسیار چابک‌تر از گونه‌های بزرگسال بودند.

دیرینه‌شناس‌ها در ابتدای کشف اولین دایناسورها تصور می‌کردند تیتانوسورها خزندگانی بیش‌از حد رشدیافته و غول‌پیکر بوده‌اند و از نرخ رشد خزندگان برای پیش‌بینی مراحل مهم زندگی آن‌ها استفاده می‌کردند. در این مدل رشد آهسته، تقریبا یک قرن طول می‌کشید تا حتی کوچک‌ترین تیتانوسورها به ابعاد کامل برسند و این یافته به این معنی بود که ابعاد این گونه‌ها در بخش قابل توجهی از عمرشان کوچک بوده است. با این‌حال شواهد جدید نشان دادند که این الگوی رشد دور از واقعیت است.

دانشمندان استخوان دایناسورها را با بزرگ‌نمایی بالا بررسی می‌کنند تا به این ترتیب به درک بهتری از رشد آن‌ها برسند. آن‌ها به الگوهای میکروسکوپی مواد معدنی استخوان و همچنین تراکم و ساختار فضاهایی نگاه می‌کنند که عروق خونی و سلول‌ها را حفظ می‌کنند.

هرچقدر منبع خونی استخوان متراکم‌تر باشد، رشد حیوان سریع‌تر است. این نشانه‌ها در حیوانات زنده هم وجود دارند و سرعت رشد ، ناهنجاری‌ها و حتی سن و سال را نشان می‌دهند. بر اساس داده‌های استخوانی، سرعت رشد تیتانوسور منطبق با پستاندارهایی مثل نهنگ بوده که در مقایسه با خزندگان کنونی بسیار سریع‌تر است. این یافته به این معنی است که این گونه‌ها تنها در چند دهه به ابعاد بسیار بزرگی می‌رسیدند. دانشمندان نمی‌توانند با اطمینان طول عمر تیتانوسورها را تخمین بزنند، اما بر اساس حیوانات بزرگی که امروز روی خشکی‌ها زندگی می‌کنند، احتمالا تیتانوسورها بیش از ۶۰ سال عمر داشتند.

سرعت رشد بالای ساروپودها تا حدی به خاطر دمای بدنشان بود. پژوهشگرها با بررسی شیمی دندان‌های فسیلی و پوست تخم‌ها نشان دادند دمای بدن تیتانوسورها بین ۳۵ تا ۳۸ درجه‌ی سانتی‌گراد بوده است که از دمای بدن کروکودیل‌ها و تمساح‌ها بیشتر است و به دمای بدن پستاندارهای کنونی شباهت دارد. البته این عدد اندکی از دمای بدن اغلب پرنده‌ها که به ۴۰ درجه می‌رسد، کمتر است.

سرعت رشد بالای تیتانوسورها به دلیل اشتهای بالایشان برای تغذیه‌ی گیاهی نیز بود. الگوهای میکروسکوپی خراش‌ها، پوشش و حفره‌های روی دندانشان نشان می‌دهد که این گونه‌ها در آرژانتین از منبع غذایی غنی موجود در سنگ‌ریزه‌های روی زمین تغذیه می‌کردند.

در هند، توده‌هایی از مدفوع‌های فسیل‌شده که با عنوان سرگین‌سنگ شناخته می‌شوند، نشان می‌دهند که تیانوسورها همه چیز از گیاهان زمینی تا برگ‌ها و شاخه‌های درختان را می‌خوردند. تیتانوسورها هم مانند تمام دایناسورها دارای دندان‌های جایگزین در طول عمر خود بودند؛ اما داده‌ها نشان می‌دهند که هر دندان تقریبا هر ۲۰ روز برای افزایش بازدهی جایگزین می‌شد که یکی از بالاترین سرعت‌های جایگزینی دندان برای دایناسورها به شمار می‌رود.

اگر به خاطر برخورد سیارکی در ۶۶ میلیون سال پیش نبود، این جانوران موفق و گوناگون احتمالا به رشد و تولید مثل در مکان‌های دوردستی مثل ماداگاسکار، رومانی، آمریکای شمالی و حتی جنوبگان ادامه می‌دادند. تیتانوسورها در واقع یکی از شاهدان و قربانیان آخرین انقراض جمعی زمین بودند.