راهنماتو- «عصبانیتش خیلی زیاده! آخه بچه تو این سن و سالو چه به پرخاشگری!؟»
خیلی از خانواده‌ها با پرخاشگری فرزندشان مشکل دارند. فریاد زدن‌ها گاه و بی گاه، کتک زدن بچه‌های دیگر، پرت کردن وسایل در هنگام عصبانیت، خط و خش انداختن روی دیوار، پاره کردن کتاب‌های خودش یا همکلاسی‌ها و از این قبیل موارد برای پدر و مادر تبدیل به یک کابوس شده است! باید چه برخوردی با این رفتارها کرد؟ واقعا برای بزرگترها جای تعجب دارد که یک کودک که هنوز زمان زیادی از حضورش در این دنیا نگذشته، دغدغه‌های زندگی را درک نکرده، مشکلات خاصی ندارد چرا باید به این مرحله از واکنش برسد؟! اما مهم این است که باید پی «چرا»یی این ماجرا را گرفت.
به گزارش راهنماتو، روانشناسان معتقدند که خشم مرحله‌ای از رشد کودک است. آشنایی او با احساساتش و بروز دادن آنها زمینه ساز این مساله می‌شود. اما وقتی به صورت مستمر و درعین حال خطرناک تکرار می‌شود باید حتما نسبت به آن حساس بود و پیگیری کرد.
پرخاشگری کودک چه دلیلی دارد؟
پرخاشگری می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که هر کدام در جایگاه خود نیازمند رسیدگی است. برخی از بیماری‌ها و اختلالات می‌توانند زمینه ساز پرخاشگری در کودک باشند که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:
- ADHD یا بیش فعالی
- اختلال وسواس فکری- اجباری
- اوتیسم
- محرومیت و کمبودهای کودک در محیط خانواده
در کنار این موارد که از پررنگ‌ترین دلایل قابل توجه در پرخاشگری هستند باید عنصر مهم ژنتیک را هم قید کرد. از یک پدر و مادر پرخاشگر نمی‌توان انتظار کودکی آرام داشت! محیطی که فرزند شما در آن زندگی می‌کند، اتفاقاتی که از ابتدای زندگی برایش افتاده، تنبیه‌های بدنی یا محرومیت‌های شدید می‌توانند از دلایل پرخاشگری کودک شما به شمار بیایند.
در کنار اختلالات و بیماری‌ها بد نیست به موارد خیلی مهمی که ممکن است پدر و مادر آنها را نادیده بگیرند بپردازیم:
محیط ناسالم خانوادگی
مشکلات زندگی در هر خانوادهای وجود دارد. دغدغه‌ها، فراز و نشیب‌های زندگی، روابط پر نوسان پدر و مادر و... می‌توانند محرکی باشند بر پرخاشگری کودک شما، زیرا او شاهد اختلافات زیادی بوده است و بچه‌ها تحت تاثیر مواردی که می‌بینند قرار می‌گیرند، نه حرف‌ها و توصیه‌هایی که به آنها می‌شود!
اگر شما پدر یا مادری هستید که در بحران‌ها و اتفاقات کوچک و بزرگ دست و پای خود را به راحتی گم می‌کنید و توان کنترل استرس‌هایتان را ندارید و گاهی خشمتان به صورت نادرست و پرخاشگری بروز پیدا می‌کند الگوی مناسبی برای آرام عمل کردن فرزندتان نیستید! شما نمی‌توانید خودتان پرخاشگرانه عمل کنید ولی در مقابل رفتار پرخاشگرانه فرزندتان موضع بگیرید و او را سرزنش کنید!
مشکلات سیستم عصبی
گاهی اوقات سیستم عصبی در یک کودک به درستی عمل نمی‌کند و زمینه ساز بروز خشم بی دلیل و پرخاشگری و رفتارهای نادرست می‌شود. بهتر است در چنین مواقعی حتما از یک روانپزشک کودک کمک بگیرید.
اختلالات رفتاری
کودکانی که دچار اختلال ADHD هستند تا رفع یا کنترل نشدن این مشکل رفتارهایشان را نمی‌توان با تنبیه و آموزش تصحیح کرد! این افراد ممکن است به دلیل همین عارضه به خود یا دیگران آسیب وارد کنند و شما باید حتما با پزشک متخصص مطرح کرده و حتی نیازمند دوره درمان به وسیله دارو هم هستند. این کودکان در محیط همسالان خود نیز با مشکل روبه رو می‌شوند و خیلی از همکلاسی‌ها همیشه از آنها شکایت دارند. ADHD اگر در کودکی درمان نشود در بزرگسالی هم ادامه دار خواهد شد و آینده اجتماعی و عاطفی آنها را به خطر خواهد انداخت.
آسیب‌های عاطفی (تروما)
کودکانی که در محیط خانواده یا دوستان و آشنایان و محل زندگی مورد آزار قرار گرفته باشند دچار استرس و اضطراب پنهان هستند و این اجازه‌ی رفتار طبیعی را از آنها می‌گیرد و به صورت خشم کنترل نشده خود را خالی خواهند کرد.
اختلالات یادگیری
کودکانی هم هستند که وقتی در زمان یادگیری چیزی به مشکل برمی‌خورند این ضعف را با پرخاشگری بروز می‌دهند. معمولا ناامیدی و اعتماد به نفسی که خدشه دار می‌شود و توقعی که اطرافیان از آنها دارند باعث می‌شود روی به پرخاشگری بیاورند.
فیلم‌های خشونت آمیز
اگر تماشای فیلم یا انیمیشن در منزل شما محدوده سنی ندارد شاهد پرخاشگری کودک بودن طبیعی است! بعضی از فیلم‌های خشن برای کودکی که هنوز به درک و تحلیل نرسیده است خطرناک است. پس حتما نسبت به محتویاتی که فرزندتان تماشا می‌کند آگاهی کامل داشته باشید.
با کودک پرخاشگر چه باید کرد؟
خویشتن دار باشید
در مرحله اول نباید با کودکی که در حال پرخاشگری است رفتار متقابل انجام داد. شما باید بتوانید خودتان را کنترل کنید. حتی اگر به تنبیه بدنی هم روی بیاورید مانعی بر سر پرخاشگری او نخواهد بود! پس یادتان باشد واکنش شما چیزی است که کودک شما به عنوان یک آموزش جدید یاد می‌گیرد! پس الگوی مناسبی باشید!
واکنش سریع داشته باشید
اگر کودکتان در حال پرخاشگری است و به خود یا دوست یا خواهر و برادرش در حال ضربه زدن است منتظر نمانید تا دست از کارش بردارد! باید بداند کاری که در حال انجام آن است اشتباه است. به سراغ او بروید و حتی او را در آغوش بگیرید تا به آرامش برسد و بعد با او صحبت کنید و علت اینکه چرا پرخاشگری می‌کند را بپرسید و اجازه بدهید کامل دلایلش را عنوان کند.
هیچوقت به او نگویید نباید خشمگین شود، بلکه خشم یک نوع احساس است ولی باید بداند که خشمش را درست بروز بدهد تا به خود و دیگران آسیب نزند! به او یاد بدهید که هنگام خشمگین شدن احساسی را که دارد بگوید و از آن خجالت نکشد.
به او مسئولیت بدهید
او باید بداند که وقتی به کسی آسیبی می‌رساند، حتی با کلامی که می‌گوید باید مسئولیت آن را بپذیرد. اگر ضربه‌ای به وسیله‌ای زد یا ضرر مادی را متوجه کسی کرد باید پول آن را بپردازد و اگر به سن پول توجیبی رسیده است باید از طریق آن اینکار را انجام بدهد! کم کم یاد خواهد گرفت که هر کاری بکند عواقبی دارد و نمی‌تواند از زیر بار مسئولیت کارهایش شانه خالی کند!
در پایان:
پرخاشگری کودک را اگر دنباله دار است حتما جدی بگیرید و در این راه حتما به کارشناس مراجعه کنید.
