راهنماتو- درست در زمانی که انسان‌های خردمند (هومو ساپینس) در آفریقا تکامل می‌یافتند، خویشاوندان نزدیک آنها یعنی نئاندرتال‌ها در اروپا و آسیا ساکن بودند.
اما در حدود 40,000 سال پیش، مسیر این دو گونه به هم رسید و در برخی موارد، حتی با یکدیگر آمیزش کردند. این آمیزش، میراث ژنتیکی پیچیده‌ای را برای انسان‌های امروزی به ارمغان گذاشته است. به عبارت دیگر، انسان‌های امروزی، علیرغم تمایز ظاهری با اجداد نئاندرتال خود، در ژنوم خود ردپایی از این خویشاوندان باستانی را حمل می‌کنند.
این میراث ژنتیکی، که حدود 4 درصد از DNA انسان‌های غیر آفریقایی را تشکیل می‌دهد، نه تنها مزایایی مانند سیستم ایمنی قوی‌تر را به ارمغان آورده، بلکه با خود بیماری‌هایی را نیز به همراه داشته است. در این مقاله، سفری به دنیای ژنتیک نئاندرتال‌ها خواهیم داشت و ردپای آنها را در برخی از بیماری‌های شایع در انسان امروزی بررسی خواهیم کرد.
بیماری‌های امروزی مرتبط با DNA نئاندرتال
- دیابت نوع 2: شواهد نشان می‌دهد که برخی از ژن‌های مرتبط با دیابت نوع 2 از نئاندرتال‌ها به انسان‌های امروزی رسیده است. این ژن‌ها می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
- بیماری‌های خودایمنی: برخی از ژن‌های مرتبط با بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس، بیماری التهابی روده (IBD) و سلیاک نیز از نئاندرتال‌ها به ارث رسیده است. این ژن‌ها می‌توانند سیستم ایمنی بدن را به حمله به سلول‌های سالم تحریک کنند.
- افسردگی: تحقیقات نشان داده است که ژن‌هایی که در افسردگی نقش دارند، ممکن است از نئاندرتال‌ها به انسان‌های امروزی رسیده باشند. حامل بودن این ژن‌ها می‌تواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
- اعتیاد به نیکوتین: برخی از دانشمندان معتقدند که ژن‌هایی که در اعتیاد به نیکوتین نقش دارند، از نئاندرتال‌ها به انسان‌های امروزی رسیده است. حامل بودن این ژن‌ها می‌تواند ترک سیگار را دشوارتر کند.
- اسکیزوفرنی: برخی از مطالعات نشان داده است که ژن‌هایی که در اسکیزوفرنی نقش دارند، ممکن است از نئاندرتال‌ها به انسان‌های امروزی رسیده باشند. حامل بودن این ژن‌ها می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری روانی را افزایش دهد.
- بیماری‌های پوستی: برخی از ژن‌های مرتبط با بیماری‌های پوستی مانند پسوریازیس و اگزما نیز از نئاندرتال‌ها به ارث رسیده است. حامل بودن این ژن‌ها می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهد.
نکته مهم: حضور این ژن‌ها در DNA ما به این معنی نیست که حتماً به این بیماری‌ها مبتلا خواهیم شد. ابتلا به این بیماری‌ها به عوامل متعددی از جمله ژن‌ها، سبک زندگی و محیط زیست بستگی دارد.
میراث پیچیده نئاندرتال‌ها
دانشمندان هنوز در حال مطالعه‌ی تاثیر کامل DNA نئاندرتال‌ها بر سلامتی انسان‌های امروزی هستند. با مطالعات بیشتر، احتمالاً در مورد بیماری‌های دیگری که از نئاندرتال‌ها به ارث برده ایم، اطلاعات بیشتری به دست خواهیم آورد.
در حالی که برخی از ژن‌های نئاندرتال‌ها می‌توانند خطر ابتلا به بیماری‌های خاص را افزایش دهند، تحقیقات نشان داده است که برخی از این ژن‌ها ممکن است مزایایی نیز داشته باشند. به عنوان مثال، برخی از ژن‌های نئاندرتال‌ها با سیستم ایمنی قوی‌تر و تراکم استخوانی بیشتر مرتبط هستند.
آمیزش انسان‌های خردمند با نئاندرتال‌ها، داستانی پیچیده و جذاب از تکامل انسان را روایت می‌کند. با درک بهتر میراث ژنتیکی نئاندرتال‌ها، می‌توانیم در مورد سلامتی خود و راه‌های پیشگیری از بیماری‌ها اطلاعات بیشتری به دست آوریم.
