راهنماتو- دلمه، نماد صبر و حوصله است؛ چرا که پختن آن نیازمند زمان و دقت فراوان است. اما نتیجه این همه تلاش، طعمی بی‌نظیر و عطری دل‌انگیز است که هرگز فراموش نخواهد شد.
به گزارش راهنماتو، دستان هنرمند آشپز، با ظرافت تمام، هر برگ را به آرامی می‌پیچد تا دانه‌های برنج در دل آن جای بگیرند. عطر تند پیاز داغ و شیرینی رب گوجه، طعمی بی‌نظیر به دلمه می‌بخشد و آن را به یکی از محبوب‌ترین غذاهای ایرانی تبدیل کرده است. در ادامه راهنماتو به طرز تهیه انواع مختلف دلمه می‌پردازد.
دلمه برگ مو
دلمه برگ مو یکی از محبوب‌ترین انواع دلمه است که طعم ترش و ملس آن، بسیاری را شیفته خود کرده است. برای تهیه این غذای خوشمزه، به مواد اولیه زیر نیاز داریم:
مواد لازم برای تهیه دلمه برگ مو:
- برگ مو: حدود 500 گرم برگ مو تازه یا کنسروی
- برنج: 2 پیمانه برنج ایرانی
- گوشت چرخ‌کرده: 300 گرم
- پیاز: 2 عدد متوسط
- سبزی معطر: شامل شوید، جعفری، نعناع (به مقدار دلخواه)
- رب انار: 2 قاشق غذاخوری
- آب لیمو ترش: 2 قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه: به مقدار لازم
- روغن: برای سرخ کردن پیاز
طرز تهیه دلمه برگ مو:
- آماده کردن برگ مو: برگ‌های مو را شسته و در آب جوش قرار دهید تا نرم شوند. سپس آنها را از آب خارج کرده و آب اضافی‌شان را بگیرید.
- آماده کردن مواد میانی: برنج را از قبل خیس کرده و آبکش کنید. پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. گوشت چرخ‌کرده را به پیاز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگش تغییر کند. سبزی‌های معطر خرد شده را به مواد اضافه کرده و تفت دهید. در نهایت برنج آبکش شده، رب انار، آب لیمو ترش، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را به مواد اضافه کرده و خوب مخلوط کنید.
- پیچیدن دلمه: یک برگ مو را روی سطح صافی پهن کرده و مقداری از مواد میانی را روی آن قرار دهید. سپس برگ را رول کرده و دو سر آن را جمع کنید.
- پختن دلمه: کف یک قابلمه را با چند برگ مو بپوشانید. سپس دلمه‌ها را به صورت ایستاده در قابلمه بچینید. کمی آب و رب انار روی دلمه‌ها بریزید. یک بشقاب سنگین روی دلمه‌ها قرار دهید تا شکل خود را حفظ کنند. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار داده و اجازه دهید دلمه‌ها به مدت حدود 1 ساعت بپزند.
دلمه کلم
دلمه کلم یکی دیگر از انواع خوشمزه دلمه است که با طعم لذیذ و بافت نرم خود، طرفداران بسیاری دارد. برای تهیه این غذای خوشمزه، به مواد اولیه زیر نیاز داریم:
مواد لازم برای تهیه دلمه کلم:
- برگ کلم: یک عدد کلم متوسط
- برنج: 2 پیمانه برنج ایرانی
- گوشت چرخ‌کرده: 300 گرم
- پیاز: 2 عدد متوسط
- سبزی معطر: شامل شوید، جعفری، نعناع، گشنیز (به مقدار دلخواه)
- رب گوجه فرنگی: 3 قاشق غذاخوری
- آب لیمو ترش: 2 قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه، دارچین: به مقدار لازم
- روغن: برای سرخ کردن پیاز
طرز تهیه دلمه کلم:
- آماده کردن برگ کلم: کلم را به مدت 10 دقیقه در آب جوش قرار دهید تا برگ‌های آن نرم شود. سپس برگ‌ها را از آب خارج کرده و آب اضافی‌شان را بگیرید.
- آماده کردن مواد میانی: برنج را از قبل خیس کرده و آبکش کنید. پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. گوشت چرخ‌کرده را به پیاز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگش تغییر کند. سبزی‌های معطر خرد شده را به مواد اضافه کرده و تفت دهید. در نهایت برنج آبکش شده، رب گوجه فرنگی، آب لیمو ترش، نمک، فلفل سیاه، زردچوبه و دارچین را به مواد اضافه کرده و خوب مخلوط کنید.
- پیچیدن دلمه: یک برگ کلم را روی سطح صافی پهن کرده و مقداری از مواد میانی را روی آن قرار دهید. سپس برگ را رول کرده و دو سر آن را جمع کنید.
- پختن دلمه: کف یک قابلمه را با چند برگ کلم بپوشانید. سپس دلمه‌ها را به صورت ایستاده در قابلمه بچینید. کمی آب و رب گوجه فرنگی روی دلمه‌ها بریزید. یک بشقاب سنگین روی دلمه‌ها قرار دهید تا شکل خود را حفظ کنند. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار داده و اجازه دهید دلمه‌ها به مدت حدود 1 ساعت بپزند.
دلمه بادمجان
دلمه بادمجان یکی از انواع دلمه‌های محبوب و مجلسی است که طعم لذیذ و بافت نرمی دارد. برای تهیه این غذای خوشمزه، به مواد اولیه زیر نیاز دارید:
مواد لازم برای تهیه دلمه بادمجان:
- بادمجان: 5 عدد بادمجان متوسط
- برنج: 1 پیمانه برنج ایرانی
- گوشت چرخ‌کرده: 250 گرم
- پیاز: 2 عدد متوسط
- سبزی معطر: شامل شوید، جعفری، نعناع (به مقدار دلخواه)
- رب گوجه فرنگی: 3 قاشق غذاخوری
- آب لیمو ترش: 2 قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه: به مقدار لازم
- روغن: برای سرخ کردن پیاز و بادمجان
طرز تهیه دلمه بادمجان:
- آماده کردن بادمجان: بادمجان‌ها را شسته و پوست بکنید. سپس آنها را به صورت ورقه‌ای برش بزنید و در آب نمک قرار دهید تا تلخی آنها گرفته شود. پس از حدود 30 دقیقه، بادمجان‌ها را از آب خارج کرده و آبکش کنید.
- آماده کردن مواد میانی: برنج را از قبل خیس کرده و آبکش کنید. پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. گوشت چرخ‌کرده را به پیاز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگش تغییر کند. سبزی‌های معطر خرد شده را به مواد اضافه کرده و تفت دهید. در نهایت برنج آبکش شده، رب گوجه فرنگی، آب لیمو ترش، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را به مواد اضافه کرده و خوب مخلوط کنید.
- پیچیدن دلمه: یک ورقه بادمجان را روی سطح صافی پهن کرده و مقداری از مواد میانی را روی آن قرار دهید. سپس بادمجان را رول کرده و دو سر آن را جمع کنید.
- پختن دلمه: کف یک قابلمه را کمی روغن بریزید. سپس دلمه‌ها را در قابلمه بچینید. کمی آب و رب گوجه فرنگی روی دلمه‌ها بریزید. یک بشقاب سنگین روی دلمه‌ها قرار دهید تا شکل خود را حفظ کنند. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار داده و اجازه دهید دلمه‌ها به مدت حدود 45 دقیقه تا 1 ساعت بپزند.
دلمه کدو سبز
دلمه کدو سبز یک غذای سبک، سالم و خوشمزه است که با مواد اولیه ساده و در مدت زمان کوتاهی قابل تهیه است. برای تهیه این غذای خوشمزه، به مواد اولیه زیر نیاز داریم:
مواد لازم برای تهیه دلمه کدو سبز:
- کدو سبز: 2 عدد کدو سبز متوسط
- برنج: 1 پیمانه برنج ایرانی
- گوشت چرخ‌کرده: 250 گرم
- پیاز: 1 عدد متوسط
- سبزی معطر: شامل شوید، جعفری، نعناع (به مقدار دلخواه)
- رب گوجه فرنگی: 2 قاشق غذاخوری
- آب لیمو ترش: 1 قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه: به مقدار لازم
- روغن: برای سرخ کردن پیاز
طرز تهیه دلمه کدو سبز:
- آماده کردن کدو سبز: کدو سبزها را شسته و به صورت حلقه‌ای برش بزنید. سپس با استفاده از یک قاشق، هسته‌های داخل کدو را خالی کنید.
- آماده کردن مواد میانی: برنج را از قبل خیس کرده و آبکش کنید. پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. گوشت چرخ‌کرده را به پیاز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگش تغییر کند. سبزی‌های معطر خرد شده را به مواد اضافه کرده و تفت دهید. در نهایت برنج آبکش شده، رب گوجه فرنگی، آب لیمو ترش، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را به مواد اضافه کرده و خوب مخلوط کنید.
- پر کردن کدوها: مواد میانی را داخل حلقه‌های کدو سبز قرار دهید.
- پختن دلمه: کف یک قابلمه کمی روغن بریزید. سپس حلقه‌های کدو را در قابلمه بچینید. کمی آب و رب گوجه فرنگی روی دلمه‌ها بریزید. یک بشقاب سنگین روی دلمه‌ها قرار دهید تا شکل خود را حفظ کنند. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار داده و اجازه دهید دلمه‌ها به مدت حدود 30 تا 40 دقیقه بپزند.
دلمه فلفل دلمه ای
یکی دیگر از انواع دلمه، دلمه فلفل دلمه ای است که با رنگ های جذاب و طعم لذیذ خود، هر کسی را به خود جذب می کند. برای تهیه این غذای خوشمزه و سالم، به مواد اولیه زیر نیاز داریم:
مواد لازم برای تهیه دلمه فلفل دلمه‌ای:
- فلفل دلمه ای: به تعداد دلخواه، از رنگ های مختلف (قرمز، زرد، سبز)
- برنج: ۱ پیمانه برنج ایرانی
- گوشت چرخ کرده: ۲۵۰ گرم (اختیاری، برای یک غذای گیاهی می توانید از قارچ یا لوبیا استفاده کنید)
- پیاز: ۱ عدد متوسط
- سبزی معطر: شامل شوید، جعفری، نعناع (به مقدار دلخواه)
- رب گوجه فرنگی: ۲ قاشق غذاخوری
- آب لیمو ترش: ۱ قاشق غذاخوری
- نمک، فلفل سیاه، زردچوبه: به مقدار لازم
- روغن: برای سرخ کردن پیاز
طرز تهیه دلمه فلفل دلمه‌ای:
- آماده کردن فلفل دلمه ای: فلفل دلمه ای ها را شسته و سر و ته آنها را جدا کنید. سپس دانه ها و تیغه های سفید داخل آن را کاملاً خالی کنید.
- آماده کردن مواد میانی: برنج را از قبل خیس کرده و آبکش کنید. پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید تا طلایی شود. گوشت چرخ کرده (یا جایگزین گیاهی آن) را به پیاز اضافه کرده و تفت دهید تا رنگش تغییر کند. سبزی های معطر خرد شده را به مواد اضافه کرده و تفت دهید. در نهایت برنج آبکش شده، رب گوجه فرنگی، آب لیمو ترش، نمک، فلفل سیاه و زردچوبه را به مواد اضافه کرده و خوب مخلوط کنید.
- پر کردن فلفل ها: مواد میانی را داخل فلفل های خالی شده بریزید.
- پختن دلمه: کف یک قابلمه کمی روغن بریزید. سپس فلفل های پر شده را در قابلمه بچینید. کمی آب و رب گوجه فرنگی روی دلمه ها بریزید. یک بشقاب سنگین روی دلمه ها قرار دهید تا شکل خود را حفظ کنند. قابلمه را روی حرارت ملایم قرار داده و اجازه دهید دلمه ها به مدت حدود 45 دقیقه تا 1 ساعت بپزند.
نکات مهم:
- برای خوشمزه‌تر شدن دلمه، می‌توانید از کمی دارچین یا پودر سیر هم استفاده کنید.
- اگر از برگ موی کنسروی استفاده می‌کنید، نیازی به پختن آنها نیست.
- برای اینکه دلمه‌ها خوش‌رنگ‌تر شوند، می‌توانید کمی زعفران به مواد میانی اضافه کنید.
- به جای رب انار می‌توانید از آب‌غوره نیز استفاده کنید.
- برای یک غذای گیاهی می توانید به جای گوشت چرخ کرده از مخلوطی از قارچ خرد شده، لوبیا پخته، و مغز گردو استفاده کنید. این ترکیب به دلمه شما طعم و بافت لذیذی می دهد.
- می توانید برای تنوع در مواد به مواد میانی دلمه، ذرت، نخود فرنگی، یا پنیر رنده شده اضافه کنید تا طعم آن را متنوع تر کنید.
- برای تزیین دلمه ها می توانید از پنیر ربه شده، سبزیجات تازه، یا دانه های کنجد استفاده کنید.
رازهای جادویی یک دلمه خوشمزه و مجلسی
- تازگی مواد اولیه: استفاده از مواد اولیه تازه و با کیفیت، طعم دلمه را به طور قابل توجهی بهبود می‌بخشد. برگ موی تازه، برنج باکیفیت، سبزیجات معطر تازه و گوشت تازه یا جایگزین‌های گیاهی خوش طعم، همگی به خوشمزگی دلمه کمک می‌کنند.
- برنج مناسب: انتخاب نوع برنج مناسب برای دلمه بسیار مهم است. برنج ایرانی با دانه‌های بلند و عطر دلنشین، بهترین گزینه برای تهیه دلمه است.
- مخلوط کردن طعم‌ها: ترکیب مناسب طعم‌های ترش، شیرین، شور و ادویه‌های مختلف، به دلمه شما طعم پیچیده و جذابی می‌بخشد. استفاده از رب انار، آب لیمو ترش، دارچین و زعفران به دلمه شما طعم دلنشینی می‌بخشد.
- پیچیدن منظم و محکم: نحوه پیچیدن دلمه نیز در خوشمزگی آن تاثیرگذار است. دلمه‌ها را به طور منظم و محکم بپیچید تا در حین پخت باز نشوند و مواد داخل آنها به خوبی پخته شوند.
- پخت آهسته و با حرارت ملایم: دلمه را با حرارت ملایم و به مدت زمان کافی بپزید تا مواد داخل آن به خوبی پخته و طعم‌ها به خورد هم بروند.
- تزیین زیبا: تزیین دلمه با سبزیجات تازه، دانه‌های رومیان یا خلال بادام، ظاهر آن را زیباتر کرده و اشتها را تحریک می‌کند.
- استفاده از گوشت چرخ کرده با کیفیت: اگر از گوشت چرخ کرده استفاده می‌کنید، بهتر است از گوشت چرخ کرده گوسفندی یا مخلوط گوشت گوسفندی و گوساله استفاده کنید.
- اضافه کردن آلو خشک یا کشمش: اضافه کردن آلو خشک یا کشمش به مواد میانی دلمه، طعم آن را شیرین‌تر و دلچسب‌تر می‌کند.
- استفاده از ادویه‌های متنوع: علاوه بر ادویه‌های رایج مانند زردچوبه، فلفل سیاه و دارچین، می‌توانید از ادویه‌هایی مانند زنجبیل، هل و میخک نیز استفاده کنید.
- پختن دلمه در قابلمه سفالی: پختن دلمه در قابلمه سفالی باعث می‌شود که طعم آن غلیظ‌تر و خوشمزه‌تر شود.
میزان کالری و ارزش غذایی دلمه
دلمه انواع مختلفی دارد و هر کدام ارزش غذایی متفاوتی دارند. مقدار کالری و ارزش غذایی دلمه بستگی به موادی که در آن استفاده می‌شود، اندازه دلمه و روش پخت آن دارد.
به طور کلی، دلمه سرشار از مواد مغذی است و شامل موارد زیر می‌شود:
- کربوهیدرات: از برنج و سبزیجات موجود در دلمه تامین می‌شود.
- پروتئین: از گوشت چرخ کرده یا جایگزین‌های گیاهی آن تامین می‌شود.
- فیبر: از سبزیجات موجود در دلمه تامین می‌شود.
- ویتامین‌ها و مواد معدنی: مانند ویتامین C، آهن، کلسیم و پتاسیم که عمدتاً از سبزیجات تامین می‌شوند.
عوامل موثر بر کالری دلمه:
- نوع برنج: برنج قهوه‌ای کالری کمتری نسبت به برنج سفید دارد.
- نوع گوشت: گوشت قرمز کالری بیشتری نسبت به مرغ یا گوشت بوقلمون دارد.
- مقدار روغن استفاده شده: استفاده زیاد از روغن باعث افزایش کالری دلمه می‌شود.
- اضافه کردن مواد دیگر: اضافه کردن مواد دیگری مانند آلو، کشمش یا مغزها به دلمه، کالری آن را افزایش می‌دهد.
کالری دلمه برگ مو به عنوان یک نمونه:
به طور متوسط، هر 100 گرم دلمه برگ مو حدود 130 تا 150 کالری دارد. البته این مقدار می‌تواند بسته به مواد استفاده شده و روش پخت متفاوت باشد.
مزایای مصرف دلمه:
- منبع خوبی از انرژی: دلمه به دلیل وجود کربوهیدرات، منبع خوبی از انرژی است.
- تقویت سیستم ایمنی: ویتامین C موجود در سبزیجات به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- بهبود هضم: فیبر موجود در دلمه به بهبود عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
- کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی: دلمه به دلیل داشتن پتاسیم و فیبر، به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
نکات مهم:
- دلمه‌های گیاهی: اگر به دنبال یک گزینه سالم‌تر هستید، می‌توانید از دلمه‌های گیاهی استفاده کنید که به جای گوشت از قارچ، لوبیا یا سویا استفاده می‌شود.
- کنترل اندازه مصرف: برای حفظ وزن سالم، بهتر است اندازه مصرف دلمه را کنترل کنید.
- روش پخت سالم: برای کاهش کالری، بهتر است دلمه را به روش‌های سالم مانند بخارپز یا آبپز طبخ کنید.
در کل، دلمه یک غذای سالم و مغذی است که می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متعادل مصرف شود. با انتخاب مواد اولیه مناسب و روش پخت سالم، می‌توانید از تمام فواید این غذای خوشمزه بهره‌مند شوید.
نوش جان و دل خوش!
