پرواز در ارتفاع بالا مزایایی دارد. ارتفاع بالا به سنسورها دید وسیعی از هدف را برای خلبانان فراهم کرده و به آن ها اجازه می دهد بالاتر از شرایط آب و هوایی نامناسب پرواز کرده و می توان مطالعات خاصی را در این ارتفاعات بالا برای علم انجام داد.
همه جت های زیر در خدمت نیستند، اما برخی از آنها با وجود سنشان همچنان در حال پرواز هستند. قبل از اینکه بپرسید چرا رکورد پرواز رابرت وایت با هواپیمای آزمایشی X-15 در ارتفاع در ارتفاع ۳۱۴,۶۸۸ فوتی در سال ۱۳۶۲ در این مطلب ذکر نشده است، باید بگوییم که این هواپیما از نظر فنی یک موشک و در عین حال آزمایشی است. هواپیماهای که ما معرفی کرده ایم در برخی از ظرفیت ها به طور فعال توسط ارتش یک کشور به خدمت گرفته شده اند.
Mirage F1 ساخت داسو در ارتفاعی بالاتر از F-22 و F-35 پرواز می کند
Dassault Aviation یک کمپانی هوافضای فرانسوی است که به دلیل ساخت هواپیماهای جنگنده پرکاربرد مانند Rafale برای کشورهای سراسر جهان شناخته شده است. جنگنده Mirage F1 ساخت داسو با تغییراتی در طراحی های معمول این کمپانی همراه بود. برای شروع، بر خلاف Mirage III با بال دلتا، که میراژ اف-۱ برای جایگزینی آن ساخته شده بود، F1 دارای طراحی بال‌های جاروی بود در حالی که بال‌ها بالاتر از بدنه قرار می گرفتند. این طراحی به هواپیما کمک می کند با سرعت کمتری نسبت به طراحی بال مثلثی روی زمین فرود بیاید.
میراژ F1 اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۴ انجام داد، اما تا سال ۱۹۷۴ وارد خدمت نیروی هوایی فرانسه نشد. این هواپیما با یک موتور توربوجت Snecma Atar 9K-50 ساخته شد که قادر به تولید نزدیک به ۱۶,۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه بود. حداکثر سرعت آن به بیش از ۲ ماخ می رسید.
میراژ اف ۱ می‌تواند به حداکثر ارتفاع ۶۰,۷۰۰ پایی برسد، که می‌تواند برای یک جت جنگنده مناسب تمام شرایط آب و هوایی مفید باشد، و این ارتفاع پرواز به طور قابل‌توجهی بالاتر از ارتفاع پرواز F-22 Raptor و F-35A LIightning 2 آمریکایی است. این تفاوت ارتفاع پرواز بسیار قابل توجه است زیرا هر دو هواپیمای آمریکایی از جنگنده های نسل پنجم هستند در حالی که میراژ F1 یک جنگنده نسل چهارمی است. در حالی که سقف پرواز یک جت معیاری برای ارزش کلی آن نیست، جالب است که یک هواپیمای قدیمی می تواند بالاتر از اکثر جت های پیشرفته مدرن پرواز کند. نیروی هوایی ایالات متحده سقف پرواز هر دو جت نسل پنجمی خود را «بالاتر از ۵۰,۰۰۰ فوت» اعلام کرده است. ممکن است به دلایل امنیتی، سقف دقیق پرواز این هواپیماها توسط نیروی هوایی ذکر نشده باشد، اما آنچه ذکر شده است معمولاً بالاترین سقفی است که جت می تواند با خیال راحت پرواز کند.
U-2 Dragon Lady سابقه ای طولانی در قابل اطمینان بودن دارد
بخش اسکانک ورکس در لاکهید مارتین در دهه ۱۹۵۰ به صورت مخفیانه روی توسعه هواپیمای جاسوسی U-2 کار کرد و اولین پرواز آن در سال ۱۹۵۵ انجام شد. علیرغم اینکه مخفیانه ساخته شده بود، این هواپیما در نهایت به شناخته شده ترین هواپیمای جاسوسی با ارتفاع پرواز بالا در تاریخ تبدیل شد و زمانی در سال ۱۹۶۰ به شهرت رسید که خلبان فرانسیس گری پاورز سوار بر یکی از آنها در آسمان اتحاد جماهیر شوروی سرنگون شد، و یک نشست برنامه ریزی شده بین دیپلمات های ایالات متحده و شوروی را لغو کرد.
U2 هم مورد علاقه سازمان سیا و هم نیروی هوایی ایالات متحده بود. حتی نیروی دریایی ایالات متحده نیز می خواست از بانوی اژدها استفاده کند و یک فروند را نیز برای فرود بر روی یک ناو هواپیمابر دریافت کرد. این هواپیمای جاسوسی به طور مداوم قابلیت اطمینان بودن خود را ثابت کرده است، و نیروی هوایی نیز همواره برای نزدیک به هفت دهه دلیلی برای به پرواز درآوردن U-2 پیدا کرده است، از جمله استفاده از آن در عراق و افغانستان برای شناسایی نشانه‌هایی از مین ها و بمب‌های کنار جاده‌ای. این دوره طولانی خدمت برای هواپیمایی که انتظار نمی رفت بیش از دو سال دوام بیاورد، بسیار تاثیرگذار است. اکنون انتظار می رود بانوی اژدها در سال ۲۰۲۶ دیگر بازنشسته شود.
به عنوان یک هواپیمای جاسوسی که نیاز به پرواز بر فراز مناطق متخاصم داشت، بدون اینکه شناسایی شود، U-2 باید مرتباً در ارتفاعات بیش از ۷۰,۰۰۰ پایی پرواز می کرد. فراتر از عملیات های نظامی خود، ناسا نیز از U-2 های اصلاح شده برای مطالعه جو زمین استفاده می کند. بانوی اژدها با مطالعه جو غریبه نیست زیرا سیا در ابتدا در طول جنگ سرد، از آن برای نظارت بر جو بالای زمین به منظور یافتن شواهدی مبنی بر آزمایش های سلاح هسته ای استفاده می کرد.
MiG-31 دارای بالاترین سقف پرواز برای جت های جنگنده است
MiG-31 Foxhound یک جنگنده مشتق شده از جت جنگنده MiG-25 Foxbat است، اما از سیستم آویونیک دیجیتال بهتری برخوردار است. این رهگیر از دهه ۷۰ در خدمت نیروی هوایی روسیه و قزاقستان بوده است. با برطرف کردن چند نقطه ضعف و کاستی که در Foxbat وجود داشت، MiG-31 به دو موتور توربوفن کارآمد Solovyev D-30F6 با نسبت بای پس کم مجهز شده بود. هر موتور می توانست ۲۱,۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه خشک تولید کند. در همین حال، با پس سوز، نیروی پیشرانه تولیدی هر موتور به بیش از ۳۴,۰۰۰ پوند می رسید. رسیدن Foxhound به محدوده سرعت ۳.۲ ماخ کاملاً در دسترس بود. با این حال، انجام این کار برای خلبانان کاملاً ایمن نیست، بنابراین ۲.۸۳ ماخ حداکثر سرعت توصیه شده برای این جنگنده است.
با این حال، وقتی صحبت از ارتفاع به میان می‌آید، این جنگنده می‌تواند تقریباً ارتفاعی مشابه SR-71 Blackbird ساخت آمریکا داشته و به ارتفاع ۸۲,۰۰۰ پا برسد، در حالی که نرخ صعود آن در هر ثانیه ۲۸۸ متر است. در ژوئیه ۲۰۲۰، روسیه برنامه نوسازی و تمدید دوره خدمت MiG-31 را آغاز کرد، جنگنده ای که هنوز در نیروی هوایی این کشور پرواز کرده و روسیه در طول جنگ خود با اوکراین به طور گسترده ای به آن متکی بوده است. اوکراین در حال حاضر جت های جنگنده ای ندارد که بتواند با سرعت و سقف پرواز فاکس هاوند رقابت کند. بنابراین در حالی که اوکراین توانسته در دریا عملکرد خوبی در مقابل کشتی های جنگی روسیه داشته باشد اما به همان اندازه برای نبردهای هوایی آماده نیست.
جت های معدودی می توانند با SR-71 Blackbird رقابت کنند
تعداد معدودی از هواپیماها می توانند به ارتفاع پروازی مشابهی با SR-71 Blackbird برسند، بسیار کمتر از آنچه که شاید انتظار داشته باشید. دو موتور توربوجت جریان محوری Pratt & Whitney J58 آن که هر کدام ۳۲,۵۰۰ پوند نیروی پیشرانه تولید می‌کردند، نه تنها به این هواپیمای جاسوسی اجازه می‌دادند با سرعت ۳,۵۴۰ کیلومتر در ساعت پرواز کند، که SR-71 Blackbird را به سریع‌ترین جت ساخته شده تاکنون تبدیل می کرد، بلکه ارتفاع پروازی آن را نیز به بیش از ۸۵,۰۰۰ فوت می رساندند. از آن ارتفاع، پرنده سیاه می توانست در هر ساعت حدود ۱۰۰,۰۰۰ مایل مربع را بررسی کند. در حالی که بلک برد یک هواپیمای جاسوسی عالی بود، بازدهی مشابه U-2 را نداشت و برای دولت آمریکا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار در سال هزینه داشت.
پرواز به ارتفاع ۸۵,۰۰۰ پا مشکلات متعددی را برای طراحان لاکهید نیز ایجاد می کرد. در حالی که در آن ارتفاع، دمای اطراف هواپیما منفی ۶۰ درجه سانتیگراد بود، پرواز با این سرعت به این معنی نیز بود که گرمای شدید مشکل ساز می شد. برای رفع این مشکل، Skunk Works مجبور بود بدنه هواپیما را عمدتاً از تیتانیوم بسازد و شکنندگی این فلز نیز مشکلات خاص خودش ایجاد می کرد. همچنین این هواپیما به یک سیستم حمایت از زندگی تخصصی و لباس فضایی مانندی برای خلبانان نیاز داشت.
علیرغم اینکه نیروی هوایی SR-71 را در دهه ۹۰ بازنشسته کرد، ناسا تا سال ۱۹۹۹ به استفاده از آن ادامه داد زیرا صعود تا ارتفاع ۸۵,۰۰۰ پای و همچنین پرواز سه برابر سریعتر از سرعت صوت فرصت های تحقیقاتی منحصر به فردی را فراهم می کرد.
MiG-25 رکورد جهانی ارتفاع پرواز را در اختیار دارد
SR-71 Blackbird شناخته شده ترین جت در زمینه رسیدن به ارتفاع پرواز قابل توجه است، اما رکورد این حوزه را در اختیار ندارد. این عنوان به جت Mikoyan-Gurevich (MiG)-25 Foxbat اختصاص دارد، یک جنگنده مافوق صوت که توسط اتحاد جماهیر شوروی برای شناسایی نیز استفاده می‌شود. البته نه هر MiG-25ی. در خارج از خط مونتاژ، این جت جنگنده می‌توانست به سقف پرواز ۷۹,۰۰۰ فوتی و سرعت ۲.۸۳ ماخ برسد. با این حال، در همان سالی که فرانچایز «جنگ ستارگان» شروع شد، خلبان آزمایشی و «قهرمان اتحاد جماهیر شوروی» الکساندر واسیلیویچ فدوتوف وارد کابین خلبان یک MiG-25RB اصلاح شده شد و آن را تا ارتفاع ۱۲۳,۵۲۳ فوتی بالا برد. برای درک بهتر این عدد باید بدانید که چنین ارتفاعی معادل ۳۷.۶ کیلومتر است. قله اورست تنها ۲۹,۰۳۲ فوت (۸.۸۵ کیلومتر) ارتفاع دارد.
اما این یک نسخه آزمایشی از فاکس‌بت بود که از موتورهای R15BF2-300 به جای توربوجت‌های تک محور R-15B-300 استفاده می‌کرد. طبق رکوردهای جهانی گینس، “این ارتفاع طی یک صعود تقریباً عمودی بدست آمد.” با این حال، یک فاکس‌بات معمولی به سختی به حدی قابل اعتماد بود که بتواند به سقف پرواز معمول خود برسد و فقط برای چند دقیقه بدون داشتن موشک می‌توانست این کار را انجام دهد. در حالی که MiG-25RB در زمان ثبت این رکورد یک هواپیمای آزمایشی بود، اتحاد جماهیر شوروی از آن به عنوان یک بمب افکن تاکتیکی استفاده کرد.
