روسیه در بخش بزرگی از قرن بیستم و بیست‌ویکم مشغول توسعه هواپیماهای جنگی پرسرعت بوده است، و بسیاری از سریع‌ترین جنگنده‌های این کشور در دوران شوروی توسعه یافته‌اند. با این حال، برخی از مدل‌های جدیدتر نیز از سریع‌ترین جنگنده‌های مدرن هستند. البته باید در نظر داشت که ماشین‌های نظامی شوروی با همان سطح ایمنی معادل با همتایان غربی‌شان ساخته نمی‌شدند.
با این حال، دشوار است که از مهندسی نبوغ‌آمیزی که این هواپیماها را سریع‌تر از سرعت صوت در آسمان به حرکت درمی‌آورد شگفت‌زده نشویم. برخی از سریع‌ترین هواپیماهای روسیه، جنگنده نیستند؛ بلکه بمب‌افکن هستند. بنابراین، تنوع زیادی در نقطه تلاقی سرعت و مهندسی روسی وجود دارد. از میان بسیاری از جت‌هایی که روسیه و شوروی از زمان آغاز تولید هواپیما در اوایل دهه ۱۹۰۰ ساخته‌اند، این پنج مورد سریع‌ترین‌هایی هستند که به‌طور گسترده در نیروی هوایی روسیه و سایر کشورها به کار گرفته شده‌اند.
۵- Tu-160 White Swan (۲.۰۵ ماخ)
وقتی بیشتر مردم به سریع‌ترین جت‌های روسی یا شوروی فکر می‌کنند، احتمالاً به یاد جنگنده‌ها می‌افتند. به‌هرحال، این هواپیماها برای انجام مأموریت‌هایشان باید با سرعت بالا حرکت کنند، اما این موضوع باعث نشد مهندسان شوروی از ساخت یک بمب‌افکن فوق‌العاده سریع دست بکشند. Tu-160 با نام مستعار White Swan به معنای «قوی سفید» یک بمب‌افکن سنگین مربوط به دوران شوروی است که هنوز هم به‌عنوان یکی از دو بمب‌افکن استراتژیک روسیه با موتور جت در خدمت است. Tu-160 هواپیمایی غول پیکر و مرگبار است که می‌تواند ۱۲ موشک کروز، از جمله نوع مجهز به کلاهک هسته‌ای و همچنین چندین نوع موشک دوربرد و بمب سقوط آزاد حمل کند.
نسخه جدیدتر آن یعنی Tu-160M2 که در سال ۲۰۲۱ معرفی شد، از چهار موتور توربوفن پس‌سوز Kuznetsov NK-32 نیرو می‌گیرد. این موتورها قدرت پیشرانه خارق‌العاده‌ای ایجاد می‌کنند. این بمب‌افکن می‌تواند با سرعت ۲.۰۵ ماخ (۲,۵۰۹ کیلومتر بر ساعت) در آسمان پرواز کند، عددی که باعث شده سریع‌ترین و سنگین‌ترین هواپیمایی باشد که قادر به دستیابی به چنین سرعتی است. این هواپیما یک غول واقعی است؛ چرا که Tu-160 می‌تواند ۴۴٬۹۹۱ کیلوگرم مهمات حمل کند.
از نظر بُرد، Tu-160 از نظر تئوری می‌تواند تا مسافت ۱۸٬۹۷۷ کیلومتر پرواز کند، اما معمولاً تا حدود ۱۲٬۳۰۰ کیلومتر در شرایط عادی برد دارد. شوروی این بمب‌افکن را در پاسخ به توسعه B-1 Lancer آمریکا طراحی کرد، و Tu-160 بسیار سریع‌تر از همتای آمریکایی‌اش است. حداکثر سرعت لنسر ۱.۲ ماخ (۱,۴۸۲ کیلومتر بر ساعت) است، که باعث می شود برتری در زمینه سرعت با همتای روسی اش باشد. این بمب‌افکن ساخت شوروی نه تنها برای سرعتش مشهور شده و ۴۴ رکورد جهانی را به نام خود کرده، بلکه جثه و دوام خدمتش نیز به همان اندازه چشمگیر است.
۴- Su-35 Super Flanker (۲.۲۵ ماخ)
سوخو Su-35 “سوپر فلنکر” یک جنگنده برتری هوایی دو موتوره است که اولین‌بار توسط اتحاد شوروی توسعه یافت. این هواپیما همچنان در نیروی هوایی روسیه در خدمت بوده و مدل صادراتی آن به کشورهایی چون جمهوری خلق چین و الجزایر فروخته شده است. این هواپیما از نوع نسل میان رده یا میانی است که اغلب به آن نسل ۴++ گفته می‌شود و توانایی‌های قابل توجهی دارد. Su-35 تحت پروژه‌های مدرن‌سازی قرار گرفته و با جنگنده F-16 Fighting Falcon آمریکایی قابل مقایسه است، با این تفاوت که به دلیل نداشتن ویژگی‌های پنهانکاری در سطح مشابه جنگنده های میان نسلی نیست.
Su-35 فوق‌العاده مانورپذیر است و رادارش می‌تواند اهداف هوایی را تا فاصله ۳۴۹ کیلومتری شناسایی کند. این جنگنده توسط دو موتور توربوفن Saturn/UFA AL-31F 117S با نازل‌های رانش‌برداری نیرو می‌گیرد. این موتورها بُردی برابر با ۱,۵۸۰ کیلومتر بدون نیاز به سوختگیری را فراهم می‌کنند، هرچند Su-35 می‌تواند حین پرواز سوختگیری کند و درنتیجه بُرد نامحدودی داشته باشد. از نظر سرعت، Su-35 می‌تواند به عدد ۲.۲۵ ماخ (۲,۷۷۸ کیلومتر بر ساعت) برسد. بدون شک این سرعت بسیار بالاست، و در حالی که Su-35 از بسیاری به‌روزرسانی‌های مدرن بهره می‌برد، اما به اندازه برخی دیگر از جنگنده‌های روسی پیشرفته نیست.
با این حال، Su-35 جنگنده چشمگیری است و می‌تواند مجموعه‌ای گسترده از سیستم‌های تسلیحاتی و مهمات را حمل کند، از جمله موشک‌های هوا به هوا، موشک‌های هوا به زمین، موشک‌های کروز، بمب‌های هدایت‌شونده و غیرهدایت‌شونده، موشک‌های ضد رادار، موشک‌های تاکتیکی، موشک‌های ضد کشتی و موارد دیگر. همچنین این جنگنده روسی مجهز به انواع راکت، تجهیزات جنگ الکترونیک، سیستم اخلالگر، پرتابگر پوش‌بال و فلر، و یک توپ ۳۰ میلی‌متری برای درگیری نزدیک است.
۳- Su-27 Flanker (۲.۳۵ ماخ)
اتحاد جماهیر شوروی جنگنده Su-27 Flanker را در پاسخ به معرفی F-15 Eagle توسط ایالات متحده توسعه داد. مانند آن جنگنده نسل چهارم آمریکایی، Su-27 همچنان در حال فعالیت است و از زمان معرفی‌اش در اوایل دهه ۱۹۸۰، دستخوش بروزرسانی‌های فراوانی شده است. Su-27 اوج طراحی هوانوردی شوروی بود و یک جنگنده نسل چهارم بسیار توانمند محسوب می‌شود. Su-27 دارای بُردی برابر با ۳,۸۹۹ کیلومتر است و از دو موتور توربوفن پس‌سوز Saturn/Lyulka AL-31F با قدرت پیشرانه ترکیبی ۵۵٬۱۱۴ پوند نیرو می‌گیرد.
Su-27 می‌تواند به سرعت ۲.۳۵ ماخ (۲,۹۰۱ کیلومتر بر ساعت) برسد و سقف پرواز آن ۱۸٬۰۰۰ متر است. این مدل آن‌قدر نزد شوروی و فدراسیون روسیه محبوب بود که در نسخه‌های متعددی توسعه و تولید شد. در واقع، Su-31 و Su-35 هر دو مدل‌های مشتق‌شده از Su-27 هستند. بسته به نوع مأموریت، Su-27 می‌توانست از عملیات زمینی یا دریایی در هرجایی که روسیه بتواند نیروی نظامی خود را مستقر کند، پشتیبانی نماید.
از نظر تسلیحات، Su-27 دارای یک توپ ۳۰ میلی‌متری و هشت جایگاه نصب مهمات خارجی است. همچنین این نوع جنگنده سوخو دو ریل برای نصب مهمات روی نوک بال دارد. این هواپیما می‌تواند به انواع موشک‌های هوا به هوا و بمب‌ها (از جمله بمب‌های خوشه‌ای) مسلح شود. همچنین راکت‌پاد و پاد اخلالگر الکترونیکی نیز توسط این جنگنده روسی حمل می شود. روسیه همچنان از Su-27 استفاده می‌کند، اما آن را به‌تدریج با هواپیماهای مدرن‌تر جایگزین کرده است. امروزه کشورهایی مانند چین و حتی اوکراین نیز ناوگان‌هایی از Su-27 دارند.
۲- MiG-31 Foxhound (۲.۸۳ ماخ)
MiG-31 Foxhound یک جنگنده دیگر توسعه‌یافته برای نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی است که توسعه آن به دهه ۱۹۷۰ بازمی‌گردد. Foxhound یکی از سریع‌ترین هواپیماهای رزمی عملیاتی است که تاکنون ساخته شده، و با وجود اینکه بیش از ۴۵ سال از عمرش می‌گذرد، نیروهای هوافضای روسیه هنوز از آن استفاده می‌کنند. اگر چه نسخه مدرن MiG-31 نسبت به نمونه قرن بیستمی ارتقاء یافته، اما ساختار اصلی آن همچنان پابرجاست. روسیه در جریان تهاجم به اوکراین از MiG-31 استفاده کرده و این هواپیما در برابر پدافند هوایی و جنگنده‌های اوکراینی عملکرد قابل قبولی داشته است.
MiG-31 از دو موتور جت D30-F6 نیرو می‌گیرد که می‌توانند هواپیما را به سرعت ۳.۲ ماخ (۳٬۹۴۹ کیلومتر بر ساعت) برسانند. این سرعت از لحاظ فنی حداکثر سرعت آن بوده، اما در عملیات‌های عادی با چنین سرعتی پرواز نمی‌کند، زیرا بدنه برای تحمل این محدودیت طراحی نشده است. در نتیجه، سرعت عملیاتی واقعی MiG-31 معمولاً به ۲.۸۳ ماخ (۳٬۴۹۴ کیلومتر بر ساعت) محدود می‌شد، که هنوز هم سرعت بسیار قابل توجهی برای یک جنگنده است.
سرعت برای MiG-31 بسیار حیاتی است، چراکه عمدتاً به‌عنوان یک رهگیر استفاده می‌شود که می‌تواند به‌سرعت به موشک‌های کروز شلیک‌شده توسط دشمن برسد. در این نقش، MiG-31 می‌تواند جلوی برخورد چنین موشک‌هایی به اهداف خودی را بگیرد و قادر است با سایر جنگنده‌ها، پهپادها و هلیکوپترها نیز درگیر شود. همچنین میگ-۳۱ به‌عنوان اسکورت بمب‌افکن و برای مقابله با بمب‌افکن‌های استراتژیک از طریق برتری هوایی استفاده می‌شود. از نظر تسلیحاتی، MiG-31 حامل موشک‌های هوا به هوا، توپ ۳۰ میلی‌متری، موشک‌های برد بلند، موشک‌های هوا به زمین و انواع بمب‌های هدایت‌شونده لیزری است.
۱- MiG 25-Foxbat
میگ-۲۵ “فاکس‌بت” در زمان معرفی‌اش در سال ۱۹۷۰ یک جت ترسناک بود، زیرا در بسیاری از جنبه‌ها در لبه فناوری آن دوران قرار داشت. گفتن اینکه MiG-25 سریع بود، کم‌لطفی است؛ این جت سریع‌ترین جت رزمی تولیدشده در تاریخ است. این هواپیما آن‌قدر سریع بود که می‌توانست هواپیمای جاسوسی SR-71 Black Bird ساخت ایالات متحده را رهگیری کند. در واقع، این هواپیما دومین هواپیمای عملیاتی سریع پس از SR-71 است، که حداکثر سرعتش ۲.۸۶ ماخ (۳٬۵۲۸ کیلومتر بر ساعت) بود.
MiG-25 همان توانایی سرعتی MiG-31 به عنوان جانشینش را داشت و می‌توانست به سرعت ۳.۲ ماخ برسد. این امر با کمک دو موتور توربوجت Tumansky R-15B-300 ممکن می‌شد که با استفاده از پس‌سوز می‌توانستند مجموعاً ۴۵٬۰۰۰ پوند پیشرانه تولید کنند. این موتورها امکان دستیابی به سرعت پایه ۲.۸۳ ماخ را برای فاکس بت فراهم می‌کردند؛ بنابراین، اگرچه می‌توانست از این سرعت فراتر رود، اما در عملیات عادی چنین کاری نمی‌کرد، زیرا فشار بیش از حد به موتورها می‌توانست باعث آسیب شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های مثبت MiG-25 سقف پرواز ۲۰٬۴۲۰ متری (۶۷,۰۰۰ فوت) آن بود، که این جنگنده روسی را از دسترس بسیاری از هواپیماهای دشمن خارج می‌کرد. این هواپیما مصرف سوخت بالایی داشت، بنابراین شعاع عملیاتی‌اش در حداکثر سرعت تنها ۲۹۹ کیلومتر بود. همچنین به‌دلیل جثه و وزن زیاد، میگ-۲۵ توان مانور محدودی داشت، به همین دلیل به‌عنوان رهگیر عملکرد بسیار بهتری نسبت به جنگنده نزدیک داشت. روسیه دیگر از MiG-25 استفاده نمی‌کند و تنها کشورهای لیبی و سوریه همچنان آن را در اختیار دارند.
