تاریخ ایران در طول پادشاهی های مختلف پیروزی ها و شکست هایی را تجربه کرده است. یکی از پیروزی هایی که در نقش برجسته رستم به زیبایی تصویر شده، شکست والرین امپراطور روم از پادشاه شاپور ساسانی است.
نگاهی به نبردهای ساسانیان با رومی ها
والرین امپراطور مغرور روم بود که با شاپور اول جنگ را آغاز کرد، اما قاطعانه شکست خورد و اسیر شد. دستگیری امپراطور والرین توسط شاه شاپور به فاجعه ای برای رومیان منجر شد.
البته این اولین بار نبود که ایران در مقابل روم پیروز می شد؛ اردشیر ساسانی به تیسفون، پایتختی که توسط اشکانیان تأسیس شده بود نقل مکان کرد و سنا از امپراطور روم خواست تا قبل از تثبیت قدرت اردشیر به جنگ با او برود. اما ارتش روم از اردشیر شکست سختی خورد و تمام مناطق اشغال شده از آخرین پادشاه سلسله اشکانیان را از دست داد.برخی منابع تلفات رومیان در جنگ سال ۲۳۸ میلادی را ۴۱۰۰۰ کشته و ۲۸۰۰۰ مجروح یا اسیر می دانند.
پس از مرگ اردشیر، مجلس سنای امپراطوری روم بار دیگر از امپراطور خواست تا با شاه جدید ایران، شاپور اول، جنگی جدید انجام دهد. اما گوردیان سوم (گوردیانوس) امپراطور روم از ایران شکست خورد.
فیلیپ، امپراطور بعدی روم، ۵۰۰۰۰۰ سکه طلا به ایرانیان پرداخت و آتش بس آغاز شد.
والرین، امپراطور مغرور روم نیز در سال ۲۶۰ میلادی با داشتن سپاهیان بسیار ، به جنگ شاپور ساسانی آمد اما در جنگ با نیروهای نظامی شاپور شکست سختی خورد و با تمامی سپاهیان خود اسیر شد.
بلافاصله پس از اعلام شاپور اول مبنی بر اینکه ایران تنها ابرقدرت است، او تصمیم گرفت هزاران اسیر جنگی رومی را به عنوان کارگر بفرستد تا در ساخت سد شادروان و پل شوشتر کمک کنند.
به نقل از ancient origins ،روایت لاکتانتیوس از سرنوشت والرین وحشتناک تر است. لاکتانتیوس، نویسنده مسیحی باستان و مشاور کنستانتین اول، ادعا کرد که امپراتور والرین هر زمان که شاپور می خواست بر اسبش سوار شود، به عنوان زیر پای انسان استفاده می شد.
سنگ‌نگاره پیروزی شاپور بر امپراطورهای روم یکی از آثار بازمانده از دورهٔ ساسانی است که در محوطهٔ نقش رستم و در ده متری شرق آرامگاه داریوش بزرگ بر سینهٔ صخره‌ای تراشیده شده که طول آن نزدیک به ۱۱ متر و عرضش ۵ متر می‌باشد که یکی از باشکوه ترین صحنه های پیروزی ایرانیان در طول تاریخ است.
شاپور پس از این پیروزی های متعدد، شهرهای بزرگی بنا کرد. شاپور ساسانی مرزهای ایران را از هند و مدیترانه و دریای سیاه از جمله آسیای مرکزی گسترش داد و همچنین در جنگ با رومیان، ارمنستان را نیز تصرف کرد که از نظر تجارت و همسایگی با اروپاییان برای ایرانیان بسیار با ارزش بود.
شاپور اول ساسانی، ۳۰ سال در ایران حکومت کرد و در سال ۲۷۰ میلادی در اثر بیماری درگذشت و حکومت به فرزندش هرمز رسید.
