استان فارس چهارمین استان ایران از نظر وسعت و شدت فرونشست است که دشت مرودشت با تخت‌جمشید و نقش‌رستمش بیشترین فشار ناشی از این پدیده را متحمل می‌شود و در نقاطی تا ۲۰ سانتی‌متر در سال پایین می‌رود. در این گزارش سعی کردیم نشان دهیم کشاورزی در مجاورت این آثار باستانی چطور باعث تشکیل عارضه‌ای به‌نام «گرادیان فرونشستی» شده که در حال تخریب این بنا‌ها است. از «محمد ثابت اقلیدی»، مدیرکل میراث‌فرهنگی فارس نیز جویا شدیم که چه اقداماتی برای بازگرداندن معنای واقعی «حریم آثار ملی» به دو اثر باستانی انجام شده است؟ پاسخ‌ها پرسش‌های دیگری را برانگیخت که «مهدی معتق»، کارشناس فرونشست، به آنها پاسخ داد. درنهایت از کشاورزان منطقه غفلت نکردیم و با چهار نفر از آنان گفت‌و‌گو کردیم تا مشخص شود که آیا می‌توان راه‌حلی اجتماعی مبتنی‌بر توافق برای توقف یک اشتباه پرهزینه پیدا کرد؟
بیایید ابتدا به وضعیت کلی فرونشست در استان فارس نگاه مختصری کنیم. این استان حدود ۱۲۲ هزار کیلومترمربع وسعت دارد که بیش از شش هزار کیلومترمربع، یعنی پنج درصد از مساحت آن درگیر فرونشست است. بیشترین مساحت و بیشترین اندازه فرونشست سالانه نیز مربوط به شهرستان مرودشت است که ۳۷ درصد از مساحت آن را پوشش داده و شدت آن در جا‌هایی به ۲۰ سانتی‌متر در سال نیز می‌رسد. نقشه شماره ۱ نشان می‌دهد لکه‌های فرونشستی در سراسر استان فارس پراکنده هستند که پرداختن به همه آنها در یک گزارش غیرممکن است. بنابراین، تمرکز خود را در این گزارش به فرونشست مرودشت که در کادر (I) نمایش داده شده، معطوف می‌کنم و بررسی سایر لکه‌های فرونشستی فارس به گزارش دیگری موکول می‌شود.
