تهران، شهریور ۱۳۲۰؛ سایه‌ روشن ترس و چکمه‌های بیگانه + عکس

 عکس خیابانی از تهران را نشان می‌دهد که سربازان ارتش متفقین با یونیفورم‌های خاکی، کلاه‌خودهای آهنی و سلاح‌هایی که بیشتر از هر چیز باری از ترس و وظیفه بر دوش داشتند، آن را اشغال کرده‌اند. چهره‌ها خسته، غبارآلود و بی‌لبخند، در نگاهشان چیزی نهفته بود که با جنگ بیگانه نبود: دلتنگی. دلتنگ خانه‌های دور، مادران نگران، معشوقه‌های چشم به راه و کودکانی که بی‌خبر از همه‌چیز منتظر بازگشت‌شان بودند. سربازانی که فقط آمده‌اند، چون دستور داده‌اند. هیچ نگاهی میان آن‌ها و مردم رد و بدل نمی‌شود گویی دو جهانِ بی‌ربط از کنار هم عبور می‌کنند.

 

 

کنار خیابان در سایه دیوارهای فرسوده‌ای که روزی صدای بازی کودکان را بازتاب می‌دادند، ایرانی‌هایی ایستاده‌اند؛ خاموش، بی‌کلام و با چشمانی خیره که باورشان نمی‌شود آنچه می‌بینند بخشی از زندگی واقعی‌شان شده باشد. صف کشیده‌اند تا نظاره‌گر لحظه‌ای باشند که تاریخ بی‌رحمانه از مقابلشان عبور می‌کند.

در میان جمعیت بیشتر چشم‌ها کوچک‌اند. کودکانی که هنوز معنای اشغال را نمی‌دانند اما با تمام وجود سنگینی‌اش را حس می‌کنند. کودکانی که به جای دویدن دنبال توپ و تیله حالا بی‌حرکت ایستاده‌اند و با کنجکاوی و هراس، رژه‌ سربازانی را تماشا می‌کنند که چکمه‌هایشان خاک این شهر را غریبه‌تر از همیشه کرده است. انگار یکی از آنهایی که سن و سال بیشتری دارد با چهره‌ای عبوس چیزی زیر لب زمزمه می‌کرد: «اشغال شدیم... تهران هم رفت».