بیرون آمدن از تخم یا اصطلاحا، هچ شدن، فرآیندی است که در آن جنین داخل تخم از دیواره محافظ خود عبور کرده و وارد محیط خارجی میشود. در تخمگذاران، زمان مناسب هچ شدن میتواند بقای موجود را تضمین کند یا او را در معرض خطرات جدی قرار دهد. اگر جنین زودتر از موعد متولد شود، ممکن است توان مقابله با محیط را نداشته باشد و اگر تأخیر کند، احتمال مرگ داخل تخم افزایش مییابد. ضرورت پژوهش در این زمینه، کمک به درک بهتر از نحوه تصمیمگیری موجودات زنده در این لحظه بحرانی است که پایههای علمی زیستشناسی و فرگشت را گسترش میدهد.
محققان بین الملل در همین خصوص تحقیقی نوین را انجام دادهاند که بر نحوه تصمیمگیری جنین ماهی برای زمان هچ شدن متمرکز بوده است. آنها با بررسی مکانیسم مغزی مسئول این فرآیند، به کشف راههای جدیدی در درک بقا و سازگاری جانداران با محیط رسیده اند.
در این پژوهش، محققان دریافتند که جنین ماهیها از مغز خود برای تعیین زمان مناسب هچ شدن استفاده میکنند. در فرایند مربوطه، سیگنالی به نام «هورمون آزادکننده تیروتروپین (TRH)» از مغز جنین ارسال میشود که فعالیت غدد خاصی را تحریک کرده و منجر به ترشح آنزیمهایی میشود که دیواره تخم را حل میکنند. این مکانیسم دقیق و زمانبندیشده، به جنین اجازه میدهد تا در زمان مناسب از تخم خارج شود.
نتایج این تحقیق نشان دادند که بدون TRH، جنینها قادر به هچ شدن نیستند. این یافتهها حاکی از آن هستند که جنینها برخلاف تصورات گذشته، موجوداتی منفعل نیستند و میتوانند در لحظات حیاتی، تصمیمگیری کنند.
این کشف به دانشمندان کمک میکند تا چگونگی سازگاری جانداران با محیط زیست را بهتر بفهمند. برای مثال، شرایط محیطی مانند دما و میزان اکسیژن میتوانند بر این فرآیند اثر بگذارند و شاید همین سازوکار به موجودات کمک کرده است تا در طول فرگشت، خود را با چالشها تطبیق دهند.
این پژوهش در نشریه علمی معتبر Science منتشر شده است و نتایج آن تأییدی بر نقش اساسی مکانیسمهای عصبی در سازگاری موجودات زنده با محیط زیست هستند. چنین کشفی میتواند در آینده به بررسی دقیقتر هچ شدن در دیگر گونهها و حتی در زمینههای زیستپزشکی کمک کند.