تالاب‌های بکر چهار محال و بختیاری؛ بهشتی برای طبیعت‌گردان در ماه آخر تابستان

راهنماتو- تالاب‌ها از مناظر بکر در طبیعت هستند. چیزی میان خشکی و آب که گاهی ممکن است آب‌دار یا خشک باشند. بعضی از تالاب‌های نزدیک دریا با جز و مدهای ضعیف تغییر وضعیت می‌دهند. در این مطلب سعی داریم تعدادی از تالاب‌های مهم استان چهارمحال و بختیاری را با شما به اشتراک بگذاریم.

به گزارش راهنماتو، تالاب‌ها نقش حیاتی برای بسیاری از جانوران و پرندگان دارد. ویژگی بارز و مهم تالاب‌های استان چهارمحال و بختیاری نسبت به سایر تالاب‌های ایران قرار گرفتن آن‌ها در ارتفاع بیش از دو هزار متری است. وجود آب‌بندها، باتلاق‌ها و تالاب‌های طبیعی در این منطقه سبب شده است تا هزاران پرنده بومی و مهاجر در این زیستگاه‌ها به‌طور دایم و موقت زندگی کنند. در این مطلب راهنماتو قرار است تالاب‌های بکر و زیبای این استان را به شما معرفی کنیم پس همراه ما باشید.

تالاب سولقان (سولگان)

 تالاب سولقان یا سولگان به دلیل دور افتاده بودن و دسترسی سخت از طبیعتی بکر و دست نخورده برخوردار است. تالاب سولقان به دلیل بکر بودن دارای کمبود فعالیت‌های انسانی است. از این رو مامنی مناسب برای پرندگان مهاجر فراهم کرده و محیط زیست آن نسبتا سالم و دست نخورده است. این تالاب علاوه بر جذابیت‌های طبیعی، نقش مهمی در تأمین آب کشاورزی و تنظیم آب و هوای منطقه دارد. همچنین، مکانی مناسب برای پژوهش‌های زیست‌محیطی و گردشگری طبیعت است.

از انواع پرندگانی که در این تالاب مورد شناسایی قرار گرفته‌اند می‌توان به چنگر، یوزگنبی، قورقور و قزل غاز اشاره کرد. تالاب سولقان در زمان پرآبی یکی از مناطق ارزشمند زادآوری پرندگان به خصوص اردک‌ها است.

تالاب سولقان به دلیل عمق مناسب آب، محل مناسبی برای زندگی مرغان آبی است و انواع مختلف پرندگان مهاجر را به خود جلب می‌کرده اما اکنون به علت عدم توجه کافی و بهره‌برداری‌های غیراصولی از آب و زمین‌های حاشیه این تالاب، تعداد پرندگان مهاجر رو به کاهش گذاشته‌است.

برای رفتن به تالاب سلوقان باید به چهارمحال و بختیاری، شهرستان اردل، تالاب سولگان بروید.

تالاب چغاخور

تالاب چغاخور در دامنه کوه‌های بلند و در ارتفاع ۲,۳۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. مساحت این تالاب حدود ۲۳۰۰ هکتار است و عمق آن بین ۱ تا ۵ متر متغیر است. این تالاب یکی از بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین تالاب‌های ایران به شمار می‌رود.

تالاب چغاخور زیستگاه گونه‌های متنوعی از پرندگان مهاجر و بومی است. هر ساله در فصول مهاجرت، پرندگان بسیاری مانند پلیکان‌ها، فلامینگوها، لک‌لک‌ها و اردک‌ها به این تالاب می‌آیند. علاوه بر پرندگان، این تالاب محیطی مناسب برای گونه‌های مختلفی از گیاهان آبزی و ماهیان است.

علاوه بر جاذبه‌های طبیعی و زیست‌محیطی، تالاب چغاخور به دلیل موقعیت جغرافیایی و آب‌وهوای مطلوب، مکانی مناسب برای گردشگری است. اطراف تالاب به ویژه در فصل بهار و تابستان بسیار سرسبز و زیباست، و بازدیدکنندگان می‌توانند از طبیعت بکر و مناظر کوهستانی لذت ببرند.

این تالاب نقش مهمی در تنظیم آب و هوای منطقه، تأمین آب کشاورزی و حفظ تنوع زیستی دارد. همچنین، تالاب چغاخور یکی از منابع آب شیرین منطقه است و به دلیل قرارگیری در یک منطقه کوهستانی، دارای آب و هوایی خنک و مطبوع است.

تالاب چغاخور با ویژگی‌های طبیعی و تنوع زیستی‌اش، یکی از گنجینه‌های زیست‌محیطی ایران محسوب می‌شود و از اهمیت بالایی برای حفظ و توسعه گردشگری پایدار در استان چهارمحال و بختیاری برخوردار است.

هر ساله با سرد شدن هوا در نیمکره شمالی زمین پرندگان مهاجر به سمت عرض‌های جنوبی مهاجرت می‌کنند. از ویژگی منحصر به فرد تالاب، وجود نوعی ماهی از خانواده گامبوزیا (کپوردندان) در این مکان است. همچنین در تابستان دیدن عشایر بختیاری و روستاهای بختیاری‌نشین اطراف چغاخور بسیار لذت بخش است.

برای رفتن به تالاب چغاخور باید به هارمحال و بختیاری،‌ شهرستان بروجن، مسیر جاده شهرکرد-خوزستان، ۶۵ کیلومتری شهرکرد بروید.

تالاب گندمان

این تالاب به عنوان یکی از آبگیرهای حوزۀ آبریز «آق‌بلاغ» با فاصله‌ای نه چندان دور از تالاب چغارخور قرار گرفته است، بطوریکه بخشی از آب خروجی تالاب چغاخور به این تالاب سرازیر می‌شود. پوشش دائمی آب این تالاب در حدود 700 هکتار است.

اطراف آن پوشیده از مرغزاری زیباست که معمولاً به عنوان مرتع غنی برای چرای احشام استفاده می‌شود. رشته کوه «چرو» با 3500 متر ارتفاع از غرب تا جنوب این تالاب کشیده شده است. انعکاس ارتفاعات آن در آب آرام تالاب جذابیت فوق‌العاده‌ای بوجود می‌آورد. چشمه‌های اطراف تالاب علاوه بر آنکه مکان مناسبی برای گذران اوقات فراغت به شمار می‌آیند، آب تالاب را نیز تأمین می‌کنند. از مهم‌ترین این چشمه‌ها می‌توان به چشمۀ نصیرآباد،گل‌گپ، چشمه بیدک و چشمه وستگان (در دامنۀ سبزکوه) اشاره کرد. این تالاب محل زیست انواع مرغابی‌ها، کوکر و آنقوت است.

از امکانات ویژۀ تفریحی و ورزشی اطراف این تالاب، پرورش و نگهداری اسب و همچنین سوارکاری در مرغزار پیرامون تالاب است. این ناحیه، آب و هوایی مرطوب با تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد دارد و از نواحی ییلاقی چهارمحال و بختیاری محسوب می‌شود.

این تالاب به جز زیبایی های طبییعی بسیار که آن را به یک مقصد طبیعت گردی فوق العاده در کشورمان تبدیل کرده است دارای جاذبه های تاریخی نیز می باشد.

تالاب گندمان که گذشته از زیبایی‌هایش زمانی شکارگاه بهرام گور با تمام تشکیلات و بارگاه و دستگاهش بوده است. نام خود را از شهر گندمان گرفته است که منطقه ییلاقی خانواده های سلطنتی در قرن های گذشته بوده و برخی آثار به جا مانده از سکونت گاه های آن زمان در تالاب به چشم می خورد. تالاب گندمان در لیست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری در ایران قرار دارد و البته این تالاب زیبا در دفتر بین ‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن هم ثبت شده است.

عمر تالاب گندمان ۱ ملیون سال است که عمق خاک تورب و یا زغال سنگ های نارس تا ۱۲ متر می رسد و این ویژگی به طور طبیعی بستر گسترش آتش سوزی را فراهم می کند و اگر آتش تا این عمق از خاک نفوذ کند می تواند فاجعه ی به مراتب مخرب تر از آنچه تصورش را می کنیم به بار آورد و با وزش نسیمی تالاب مشتعل خواهد شد.

اما گونه های جانوری که در کنار تالاب زندگی می کنند بیشتر پرندگان هستند که برخی از آن ها در زمستان به این تالاب مهاجرت می کنند و عده ای دیگر در تمام طول سال ساکن تالاب هستند. پرندگان مهاجر(مرغابی ها، باکلان، کوکر، سلیم، حواصیل و آنقوت و لک لک، شکاریا، یلوه و…) است و حدود ۳۰ تا۳۵ گونه پرنده مهاجر نواحی سردسیر شمالی با جمعیت زیاد، هر سال در اواخر فصل پاییز برای سپری کردن فصل سرد و تخم ‌گذاری به این تالاب می آیند. از جمله پرندگان بومی ساکن تالاب می توان به لک لک ها، چنگر، سنقر، شکاری ها و …اشاره کرد. همچنین انواع مارها ، قورباغه ها ، لاک پشت و پستاندارانی نظیر گراز ، شغال ، گرگ ، خفاش ، روباه ، خرگوش و نیز ماهی گورخری ، سفید کولی ، ماهی پوزه ای و سیاه ماهی از دیگر گونه های جانوری این تالاب به حساب می آیند.

از انواع گیاهان می توان به آن هایی اشاره کرد که نیاز به رشد در شرایط مرطوب دارند که از جمله آن ها می توان به درختان بید، مرغ، جگن، نی، لوئی، زنبق، آلاله آبی، هزار نی، بارهنگ آبی، نخل مرداب، عدسک آبی، بزواش، سه کوله خیز، اسپارگانیوم و … اشاره کرد.

برای رفتن به تالاب گندمان باید به چهارمحال و بختیاری، شهرستان بروجن، مجاورت گندمان بروید.

تالاب دهنو

دهنو با محیطی سرسبز و چشم‌اندازهای کوهستانی احاطه شده است. این تالاب به ویژه در فصل بهار و تابستان، زمانی که طبیعت اطراف آن در اوج سرسبزی است، جلوه‌ای بسیار زیبا دارد.

این تالاب به عنوان زیستگاهی مهم برای پرندگان مهاجر و بومی شناخته می‌شود. گونه‌های مختلفی از پرندگان مانند اردک‌ها، قوها و سایر پرندگان آبزی در این تالاب زندگی می‌کنند یا از آن به عنوان مکانی برای استراحت در مسیر مهاجرت خود استفاده می‌کنند. همچنین، تالاب دهنو محیطی مناسب برای رشد گونه‌های مختلف گیاهان آبزی و جانوران دیگر است.

علاوه بر ارزش‌های زیست‌محیطی، تالاب دهنو به عنوان یکی از مقاصد گردشگری طبیعی منطقه مورد توجه است. بازدیدکنندگان می‌توانند از مناظر زیبا و آرامش‌بخش این تالاب لذت ببرند و به فعالیت‌هایی مانند عکاسی، پرنده‌نگری و پیاده‌روی در طبیعت بپردازند.

تالاب دهنو نقش مهمی در حفظ تعادل اکولوژیکی منطقه ایفا می‌کند. این تالاب با تأمین آب شیرین و فراهم کردن زیستگاه مناسب برای گونه‌های مختلف، به حفظ تنوع زیستی و پایداری محیط زیست منطقه کمک می‌کند.

برای رفتن به تالاب دهنو باید به چهارمحال و بختیاری، ۲۰ کیلومتری شمال غربی بروجن، روستای دهنو بروید.

تالاب چال‌تر و چال‎خشک

از تالاب های استان چهارمحال و بختیاری که در بین قلل سر به فلک کشیده کوه کلار قرار گرفته وچون نگین فیروزه‌ای در میان آسمان می‌درخشد؛ تالاب زیبای چال تر است.

تالاب زیبای چال تر با وسعتی قریب به 157 هکتار وسعت دارد. اگر به شهر گندمان سفر کنید و از آن‌جا به سمت روستای سناجان حرکت کرده، از مردم با صفای این روستا که چندین خانوار بیش نیستند سوال کنید، راه عشایری را به شما نشان می‌دهند زیرا که این راه به روستای آورگان و تالاب چغاخور می‌رسد اما کافی است 10 کیلومتر بیشتر مسیر را طی کنید و در سمت چپ جاده چشم اندازی زیبا از این تالاب را خواهید دید که در فصل بهار چشم هر بیینده‌ای را نوازش می‌دهد.

در جنوبی ترین نقطه این تالاب در پای ارتفاعات کوه کلار چشمه زیبائی است که سردترین آب منطقه را دارد چرا که با ذوب شدن برف‌ها در آفتاب تموز هیچ چیز و هیچ جای زیباتر از این منطقه را نخواهید دید؛ گویی قطعه ای از بهشت است.

در فصل بهار و حضور عشایر سخت‌کوش و کشاورزان منطقه برکت خاصی به این محل داده است که باید در آنجا باشی که دروصف نیاید. از همه مهم‌تر با گذر از تپه‌های زیبا با مسافت قریب یک کیلومتر به تالاب دیگر می‌رسیم؛ اما با نام «چال خشک»، که انسان به حیرت می‌افتد که چگونه در یک شرایط اقلیمی و شاید توپوگرافی یکسان تالابی آبدار و تالابی خشک قرار گرفته و به همین مضمون نام چال خشک را به خود گرفته است.

برای رفتن به تالاب چال‌تر و چال‌خشک باید به چهارمحال و بختیاری، شهرستان کیار و در نزدیکی روستای شمس‌آباد بروید.