ترس از ارتفاع: نشانه‌هایی در فیلم اوپنهایمر که به ما نگفتند!

راهنماتو- کریستوفر نولان همواره پر از ایده‌های بکر و خاص است به همین دلیل حواشی پیرامون فیلم‌های او بسیار زیاد به چشم می‌خورد و همین حواشی سبب می‌شود که نقدهای فراوانی پیرامون فیلم‌هایش نوشته شود. او در فیلم‌هایش گاهی بذرهایی می‌کارد که ممکن است تا مدتی بعد از چشم ناقدان فیلم‌ها دور بماند. ترس از ارتفاع یکی از ترس‌هایی است که این روزها بسیار درباره آن شنیده‌ایم. درباره این نوع از ترس هم از نظر روانشناسی و هم از نظر جامعه شناسی می‌توان بحث کرد. در ادامه راهنماتو نشانه‌هایی از فیلم اوپنهایمر را یادآوری می‌کند که در آن ترس از ارتفاع اوپنهایمر ملموس است.

به گزارش راهنماتو، یکی از علل ترس از ارتفاع می‌تواند روان رنجوری و نگرانی‌های مکرر در زندگی انسان باشد. در همان سکانس‌های اولیه فیلم و حتی قبل از دقیقه پنج، نولان درست به روان اوپنهایمر می‌پردازد. نگرانی‌های اوپنهایمر که نشات گرفته از دوری او از وطنش، آمریکا، است و یا احساسات هیجانی او هنگامی که تصمیم می‌گیرد تا استادی که با او بد برخورد کرده است را مسموم کند، همگی نشان از زودرنجی او دارند. در حالی که اوپنهایمر در آن لحظه تصمیم به این کار داشته، اما صبح روز بعد سراسیمه برای نجات جان استادش به دانشکده باز می‌گردد و جلوی این اتفاق را می‌گیرد.

اما، باید به آن لحظه‌ای برگردیم که نولان ترس از ارتفاع اوپنهایمر را به نوعی نمادین و در لایه‌های پنهانی فیلم به‌تصویر می‌کشد. درست در دقیقه 14 اوپنهایمر را در قطار می‌بینم و وقتی رابی به او می‌پیوندد به کنایه می‌گوید که تا زوریخ راه زیادی است. این در حالی است که اوپنهایمر می‌توانست هواپیما را انتخاب کند. این مساله را با وضوح بیشتری در دقیقه 47 الی 48 به افسر می‌گوید «هواپیما خیلی خطرناکه». بعدتر این لایه پنهانی از نشان دادن روان رنجوری اوپنهایمر در دقیقه 91 مشخص‌تر می‌شود. در آن لحظه‌ای که ویلیام بوردن درباره خاطرات خلبانی‌اش می‌گوید و خیال‌پردازی‌ها روان رنجورانه‌ی اوپنهایمر به چشم می‌خورد. احساس سرگیجه زمانی به ما القا می‌شود که اوپنهایمر خود را درون هواپیکا فرض می‌کند. چنین نشانه‌ای در فیلم سرگیجه هیچکاک نیز مشهود بود.

ترس از ارتفاع را نیز از طرفی دیگر می‌توان به جاه طلبی و یا ترس از قدرت درون یک فرد نسبت داد. اوپنهایمر میان انتخاب‌های سیاسی و علمی درگیر شده است و نمی‌داند که آیا این قدرت و شهرت را دوست دارد یا نه. به همین خاطر او در تصمیم‌گیری‌هایش درنگ فراوانی دارد. وقتی که او با رئیس جمهور ملاقات می‌کند، نگاه مثبتی به سیاست‌مداران ندارد. یا زمانی که همه برای این پیروزی سیاسی خود را مدیون دانش او می‌دانند، اوپنهایمر باز درگیر سرگیجه است. جالب این است که یکی دیگر از دلایل ترس از ارتفاع می‌تواند تروماهای خانوادگی و یا حتی اجتماعی باشد. این در حالی است که اوپنهایمرِ یهودی، به خاطر مذهبش بارها مورد انتقاد قرار می‌گیرد و حتی اسم او را مسخره می‌کنند.

نکته آخر این است که ترس از ارتفاع می‌تواند زندگی روزمره و شغلی هر فرد را به چالش بکشد حال آن فرد می‌خواهد یک کارمند جزء باشد یا اوپنهایمرِ دانشمند. به نظر می‌رسد فیلم اوپنهایمر با کارگردانی کریستوفر نولان سعی داشته با نشان دادن نشانه‌هایی که پیش‌تر یاد شد، استیصال او را به تصویر بکشد و او را از انواع و اقسام قضاوت‌ها براساس فشارهای روانی که بر او وارد بوده برهاند. هرچند که همه‌ی ما دیدیم در انتهای فیلم، اوپنهایمر از ارتفاع می‌افتد! (اشاره به کم شدن قدرت و مرکزیت او).