عناب میوه‌ای شیرین است که می‌توان آن را خشک و در غذاها استفاده کرد و یا به صورت تازه و به تنهایی، مانند خرما، همراه چای از آن بهره برد. باید بدانید که وقتی تازه مصرف شوند، کالری کم‌تر و فیبر و آنتی‌اکسیدان بالاتری دارند. خوراکی عناب که به خرمای قرمز یا چینی هم معروف است، میوه بومی آسیای جنوبی است اما در سراسر جهان مصرف می‌شود.
این میوه‌های گرد کوچک و حاوی دانه روی درختچه‌ها یا درختان گلدار بزرگی رشد می‌کنند. هنگامی که رسیده‌اند، ممکن است قرمز تیره یا بنفش و کمی چروک به نظر برسند. به دلیل طعم شیرین و بافت جویدنی این میوه، اغلب خشک شده در عطاری‌ها موجود هستند و ایرانی‌ها در غذاها و دسرها از آن بهره می‌برند. در طب سنتی اسلامی، عناب به طور گسترده‌ای برای بهبود خواب و کاهش اضطراب استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم همه چیزهایی را که باید در مورد میوه عناب بدانید، از جمله ارزش غذایی، خواص و نحوه مصرف آن را به طور مفصل با هم بررسی کنیم.
ارزش غذایی عناب
خواص عناب برای لاغری شمردنی نیست، چرا که این میوه کالری کمی دارد و در عین حال سرشار از فیبر، ویتامین و مواد معدنی است. برای مثال در 100 گرم این میوه که تقریباً معادل 3 عدد عناب تازه است تمام موارد گفته شده در لیست زیر وجود دارد:
- 79 کیلوکالری
- 1 گرم پروتئین
- 0 گرم چربی
- 20 گرم کربوهیدرات
- 10 گرم فیبر
- ۷۷ درصد از ارزش روزانه DV ویتامین
- 5 درصد از DV پتاسیم
این ارزش غذایی عناب است که از آن یک میان‌وعده عالی و سالم می‌سازد. شاید این میوه حاوی مقادیر کمی از چندین ویتامین و مواد معدنی باشد، اما غنی از ویتامین C بوده که یک ویتامین مهم با خواص آنتی‌اکسیدانی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی است. پتاسیم موجود در عناب نقش حیاتی در کنترل عضلات و تعادل الکترولیت (انتقال‌دهنده پیام‌های عصبی) ایفا می‌کند. علاوه‌بر این، عناب حاوی کربوهیدرات‌هایی به شکل قندهای طبیعی است که انرژی بدن را تأمین می‌کند.
با این حال جالب است بدانید عناب خشک که بیشتر در ایران مصرف و در پخت و پز استفاده می‌شود، قند و کالری بسیار بیشتری دارد؛ چرا که در طول خشک شدن، قندهای موجود در میوه غلیظ می‌شوند و احتمال دارد شکر اضافی در طول فرآوری اضافه شود.
خواص عناب برای لاغری چیست؟
حال که با ارزش غذایی این میوه به خوبی آشنا شدیم، باید به سراغ خواص عناب برای لاغری برویم. آیا واقعاً عناب برای کاهش وزن مفید است؟
با توجه به سبک زندگی کم تحرک غالب مردم ایران، چاقی یک مشکل جدی برای سلامتی است که به دنبال آن سایر عوارض سلامتی مانند اختلالات قلبی و عروقی و دیابت نوع 2 ایجاد می‌شود. عناب می‌تواند یکی از هزاران متغیرهای دخیل در این درمان باشد.
مکانیزم این میوه به گونه‌ای است که باعث می‌شود شما برای مدت طولانی‌تری احساس سیری کنید؛ زیرا منبع سرشاری از پروتئین و فیبر است. این به خودی خود می‌تواند به کاهش وزن شما منجر شود و به بهبود سطح قند خون نیز کمک کند. همچنین خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان روده بزرگ را از بین می‌برد. علاوه‌بر این‌ها، کلسترول شما را کاهش می‌دهد که این منجر به تضعیف احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی نیز می‌شود.
سایر خواص عناب برای بدن
همانطور که بیان شد، علاوه‌بر خواص عناب برای لاغری، از دیرباز عناب فواید گوناگونی داشته است. امروزه، مطالعات حیوانی نشان می‌دهند که این میوه احتمالاً فواید سلامتی چشمگیری برای سیستم عصبی، ایمنی و هضم نیز داشته باشد. بیاید این خواص را با هم مرور کنیم:
منبع بی‌پایان آنتی‌اکسیدان خوراکی
آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیبات شیمیایی هستند که می‌توانند از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد اضافی جلوگیری کرده و آن‌ها را معکوس کنند. احتمال می‌رود که رادیکال‌های آزاد عامل اصلی چندین بیماری مزمن، از جمله دیابت نوع 2، بیماری قلبی و برخی سرطان‌ها باشند. آنتی‌اکسیدان‌ها به دلیل توانایی خود در مبارزه با تجمع رادیکال‌های آزاد، ممکن است این عوارض را کاهش دهند.
عناب سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی متعددی است که در درجه اول فلاونوئیدها، پلی‌ساکاریدها و اسیدهای تری‌ترپنیک (انواع ترکیبات شیمیایی مفید برای بدن) هستند. همچنین حاوی سطوح بالایی از ویتامین C بوده که به عنوان یک آنتی‌اکسیدان نیز عمل می‌کند.
خوب است بدانید یک مطالعه حیوانی نشان داد که فعالیت آنتی‌اکسیدانی فلاونوئیدهای عناب به کاهش استرس و التهاب ناشی از تجمع رادیکال‌های آزاد در کبد کمک می‌کند.
بهبود خواب و عملکرد مغز
عناب هنوز در عطاری‌ها برای بهبود کیفیت خواب و عملکرد مغز استفاده می‌شود. تحقیقات در حال ظهور نیز نشان می‌دهند که آنتی‌اکسیدان‌های منحصر به فرد موجود در آن مسئول این اثرات هستند. همچنین، این میوه توسط پزشکان نیز تجویز می‌شود اما فراموش نکنید که باید حد اعتدال آن را رعایت کرد.
مطالعات نشان می‌دهد که عناب ممکن است حافظه را بهبود ببخشد و به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آسیب‌های ناشی از تخریب اعصاب کمک کند. تحقیقات روی موش‌ها نیز نشان می‌دهد که عصاره دانه عناب به درمان زوال عقل ناشی از آلزایمر کمک می‌کند. اما طبیعتاً دانۀ عناب توسط انسان خورده نمی‌شود.
تقویت ایمنی و مبارزه با سلول‌های سرطانی
همانطور که گفته شد عناب ممکن است ایمنی را تقویت و با رشد سلول‌های سرطانی مبارزه کند. مطالعات اشاره می‌کنند که پلی‌ساکاریدهای عناب (قندهای طبیعی با خواص آنتی‌اکسیدانی)، رادیکال‌های آزاد را دفع، سلول‌های مضر را خنثی و التهاب را کاهش می‌دهند.
مطالعه دیگری نشان داد که لیگنین‌های عناب (نوعی فیبر با خواص آنتی‌اکسیدانی) تولید سلول‌های ایمنی را تقویت می‌کنند و در عین حال سرعت خنثی‌سازی ترکیبات مضر را در این سلول‌ها افزایش می‌دهد. علاوه‌بر آن، عصاره عناب گلبول‌های سفید را تقویت می‌کند که می‌تواند سلول‌های مهاجم و مضر را از بین ببرد.
میوه عناب همچنین سرشار از ویتامین C است که تصور می‌شود خواص ضد سرطانی قوی دارد. مطالعه‌ای نشان داد که تزریق ویتامین C با دوز بالا به موش‌ها، باعث از بین رفتن سلول‌های سرطانی تیروئید، تخمدان، دهانه رحم، سینه، کبد و روده بزرگ می‌شود.
بهبود هضم غذا
محتوای فیبر بالای این میوه به بهبود هضم کمک می‌کند. حدود 50 درصد از کربوهیدرات‌های موجود در عناب از فیبر هستند که به دلیل اثرات مفید گوارشی آن شناخته می‌شوند. این خوراکی حرکت غذا از طریق دستگاه گوارش شما را سرعت می‌بخشد و یبوست را کاهش می‌دهد.
همچنین، عصاره عناب ممکن است به تقویت پوشش معده و روده کمک کند و خطر آسیب ناشی از زخم، آسیب و باکتری‌های مضری را که ممکن است در روده شما وجود داشته باشند، کاهش دهد. علاوه‌بر این‌ها، فیبر موجود در عناب غذایی برای باکتری‌های مفید روده است که به آن‌ها اجازه می‌دهد رشد و بر باکتری‌های مضر غلبه کنند.
آیا مصرف عناب عوارض دارد؟
این میوه خواص زیادی دارد؛ اما مانند هر خوراکی دیگری، اگر زیاد مصرف شود، ناراحتی‌های زیادی به وجود می‌آورد. به دلیل سطوح بالای کربوهیدرات موجود در آن، می‌تواند تغییراتی در قند خون ایجاد کند. در مواردی که عناب بیش از حد لازم خورده شود باعث نفخ نیز می‌شود.
از عوارض دیگر مصرف زیاد آن اسهال بوده که ناشی از تسریع جریان خون است. همین سریع شدن جریان خون در بدن باعث خشکی پوست، شکننده شدن ناخن دست و پا و بیماری‌های مشابه می‌شود.
چه کسانی نباید عناب را مصرف کنند؟
- کسانی که از داروهای ضدافسردگی یا مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIها) استفاده می‌کنند.
- بانوانی که باردار یا در شرف بارداری هستند.
- کسانی که واکنش‌های آلرژیک دارند.
- کسانی که در رژیم غذایی به خصوصی قرار دارند.
- کسانی که از داروهای تشنج، از جمله فنی‌توئین، فنوباربیتال و کاربامازپین استفاده می‌کنند.
نحوه مصرف عناب
از طریقه‌های گوناگون مصرف عناب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- میوه عناب را می‌توان به صورت خام یا خشک شده در میان‌وعده همراه با چای یا دمنوش مصرف کرد.
- می‌توانید میوه عناب را با گیاهان دارویی مختلف ترکیب و برای درمان استفاده کنید.
- در برخی مناطق جهان، عناب به صورت مربا نیز مصرف می‌شود.
- از عناب خشک معمولاً در دسرها نیز استفاده می‌شود.
- سرکه عناب نیز در برخی از کشورهای آسیایی کاربرد دارد.
سخن پایانی
مردم از هزاران سال پیش میوه عناب را می‌خوردند و در طب سنتی از آن استفاده می‌کردند. این خوراکی مفید سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان است که فواید سلامتی بسیاری را مانند خواب بهتر، هضم غذا و حمایت از سیستم ایمنی ارائه می‌دهد. شما می‌توانید عناب را به صورت تازه، خشک شده، با آب میوه یا در دستورالعمل‌های مختلف غذایی میل کنید. با این حال، به خاطر داشته باشید که عناب‌های خشک شده دارای قند و کالری بیشتری در هر وعده هستند، بنابراین بهتر است در حد اعتدال از آن‌ها بهره ببرید. اگر داروی افسردگی یا تشنج مصرف می‌کنید یا حامله هستید، قبل از خوردن عناب با پزشک خود مشورت کنید. قصد داشتیم که در این مقاله دربارۀ خواص عناب برای لاغری و ابهامات شما در این زمینه پاسخ دهیم، امید است که برای شما مفید باشد.
