مطالعه‌ای تازه نشان داده افرادی که به آن‌ها «صاحبان ویژگی‌های تاریک شخصیتی» گفته می‌شود، حالات و فرم صورت مشابهی دارند.
این افراد معمولاً ابروهای برجسته، حالت‌های چهره‌ای نامشخص، صورتی متقارن، چشمانی باریک و نگاهی خیره دارند و معمولاً لبخند نمی‌زنند.
محققان ترکیه‌ای سه تحقیق جداگانه روی داوطلبانی از ترکیه و آمریکا انجام دادند که به تصاویری از چهره‌هایی دیجیتالی نگاه می‌کردند.
این چهره‌ها بر اساس ویژگی‌هایی طراحی شده بودند که با سطح بالاتر یا پایین‌تر از ویژگی‌های تاریک شخصیتی در افراد واقعی همخوانی داشتند. این تصاویر با میانگین‌گیری از چهره‌های کسانی ساخته شده بود که در تست‌ها نمره بالا یا پایین گرفته بودند.
نتیجه تحقیق نشان داد که افراد می‌توانند تنها با دیدن چهره‌ها، در حدود ۵۰ تا ۷۵ درصد مواقع این ویژگی‌ها را درست تشخیص دهند.
دانشمندان باور دارند که این توانایی ممکن است یک سازوکار تکاملی باشد که اجداد ما برای شناسایی افراد خطرناک در طول تاریخ کسب کرده‌اند.
در مقاله منتشرشده در مجله Personality and Individual Differences آمده است: «تشخیص ویژگی‌های شخصیتی دیگران، مزایایی برای بقا دارد. این توانایی به ما کمک می‌کند متوجه فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی طرف مقابل شویم و تصمیمات بهتری در روابط اجتماعی بگیریم.»
افرادی که ویژگی‌های اصلی سه‌گانه تاریک را دارند، یعنی خودشیفتگی (خودبزرگ‌بینی)، ماکیاولیسم (رفتار محاسبه‌گر و سرد) و روان‌پریشی (بی‌رحمی و رفتارهای ناگهانی)، اغلب افرادی فریب‌کار و بدون احساسات عاطفی هستند که برای رسیدن به هدفشان هر کاری می‌کنند.
این افراد معمولاً احساس بزرگی نسبت به خود دارند، تکانشی عمل می‌کنند و ممکن است وارد رفتارهایی آسیب‌زننده مانند بمباران عشقی یا باج‌گیری احساسی شوند.
نکته مهم اینجاست که آن‌ها در پنهان کردن این ویژگی‌ها، به‌ویژه در ابتدای رابطه، مهارت زیادی دارند.
مثلاً افراد خودشیفته در برخورد اول بسیار دوست‌داشتنی و جذاب به نظر می‌رسند.
ماکیاولی‌ها هم در تغییر دادن ارزش‌های اخلاقی‌شان بر اساس منافع شخصی مهارت دارند و معمولاً سرد و بی‌احساس‌اند.
در این تحقیق، سه مطالعه روی مجموعاً ۸۸۰ نفر انجام شد.
شرکت‌کنندگان به تصاویری نگاه می‌کردند که از ترکیب چهره افرادی با نمرات بالا یا پایین در تست‌های شخصیتی ساخته شده بود و باید حدس می‌زدند کدام تصویر ویژگی خاصی را بیشتر دارد.
در اولین مطالعه، ۱۶۰ آمریکایی به تصاویری از چهره‌هایی نگاه کردند که سطح بالا یا پایین ویژگی‌های سه‌گانه تاریک و پنج ویژگی بزرگ شخصیتی را نشان می‌دادند: گشودگی، وظیفه‌شناسی، برون‌گرایی، سازگاری و روان‌رنجوری (اضطراب و ناپایداری احساسی).
از شرکت‌کنندگان خواسته شد بین دو تصویر، آن‌که بیشتر دارای یک ویژگی خاص است را انتخاب کنند.
برای ویژگی‌های سه‌گانه تاریک، بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان پاسخ درست دادند. اما ویژگی‌های پنج‌گانه بزرگ به‌مراتب کمتر قابل‌تشخیص بودند.
با این حال، چند استثنا وجود داشت. مثلاً ویژگی سازگاری، که نشان‌دهنده مهربانی و قابل‌اعتماد بودن است، بیشتر در مردان به‌درستی تشخیص داده شد و دقت پاسخ‌ها بین ۵۸ تا ۷۸ درصد بود. وظیفه‌شناسی با حدود ۵۵ درصد و برون‌گرایی با ۷۵ درصد دقت تشخیص داده شد.
اما بیشتر افراد در شناسایی گشودگی ذهن و روان‌رنجوری دچار مشکل بودند و اغلب پاسخ نادرست می‌دادند.
جالب اینکه شرکت‌کنندگان فقط در چهره زنان توانستند برون‌گرایی را تشخیص دهند، نه در چهره مردان.
در مطالعه دوم، ۳۲۲ بزرگ‌سال آمریکایی شرکت کردند. این بار علاوه بر آزمون اولیه، پرسش‌هایی درباره سن، گرایش سیاسی و جنسیت نیز پرسیده شد تا مشخص شود که نتایج تحت تأثیر سوگیری‌های پنهان نیستند.
باز هم ویژگی‌های سه‌گانه تاریک به‌خوبی قابل‌شناسایی بودند، اما نتایج مربوط به پنج ویژگی بزرگ متفاوت بود.
دوباره مشخص شد که ویژگی‌های روان‌رنجوری و گشودگی ذهنی قابل شناسایی نیستند و سن، جنسیت یا گرایش سیاسی تأثیری در عملکرد شرکت‌کنندگان نداشت.
پژوهشگران نتیجه گرفتند که یافته‌های مطالعه اول تصادفی نبوده‌اند و تکرار آن‌ها در مطالعه دوم صحت نتایج را تأیید می‌کند.
در سومین مطالعه، ۴۰۲ دانشجوی ترک شرکت کردند که همان آزمون قبلی را این‌بار در محیط کلاس درس انجام دادند.
نتایج به همان شکل تکرار شد. دانشجویان ترک در تشخیص خودشیفتگی بهتر عمل کردند، اما در تشخیص برون‌گرایی مردانه و گشودگی ذهنی دقت کمتری داشتند.
جالب است که پژوهشگران نتوانستند چهره‌های مربوط به روان‌پریشی را به‌درستی تشخیص دهند.
با این حال، افرادی که دچار این اختلال هستند معمولاً ویژگی‌هایی مانند بی‌رحمی، میل به هیجان‌طلبی، قدرت فریب بالا و کاریزمای سطحی را نیز دارند.
در طول فرگشت انسان، توانایی خواندن حالات چهره دیگران یک مزیت مهم برای بقا بوده است. تشخیص شخصیت افراد از ظاهرشان به ما کمک می‌کند از کسانی که ممکن است سوءاستفاده‌گر یا فریب‌کار باشند، فاصله بگیریم.
