اثرات مثبت بازی‌های ویدیویی بر سلامت روان
در حالی که نگرانی‌ها درباره اثرات منفی بازی‌های ویدیویی بر سلامت روان کاملاً جای خود را دارد، باید آن روی سکه را هم ببینیم که چگونه تأثیرات مثبت بالقوه‌ای می‌توانند داشته باشند. برخی از این فواید ممکن است شما را شگفت‌زده کنند که در ادامه به آنها می‌پردازم.
بهبود مهارت‌های حل مسئله و خلاقیت
بعضی از بازی‌ها می‌توانند به‌عنوان یک تمرین ذهنی کوچک عمل کنند و مغز را تحریک کرده و آن را به کار سخت و پیدا کردن راه‌حل‌های خلاقانه وادار کنند. بسیاری از بازی‌ها دارای تفکر انتقادی، استراتژی‌سازی و حل مشکلات پیچیده و منحصربه‌فرد هستند. تحقیقات نشان داده‌اند که بازی‌هایی که نیاز به حل مسائل به صورت خلاقانه دارند، می‌توانند مهارت‌های حل مسئله افراد را بهتر کنند و خلاقیت آنها را افزایش دهند.
بهبود روابط اجتماعی
شاید خیلی از بزرگسالان بازی کردن را به‌عنوان فعالیتی منزوی‌کننده ببینند، اما بسیاری از بازی‌ها در واقع دایره تعاملات اجتماعی افراد را بزرگتر و بهتر می‌کند. حتی اگر افراد به‌صورت فیزیکی در یک اتاق با هم نباشند، می‌توانند با دیگر بازیکنان ارتباط برقرار کنند و در حین بازی همکاری کنند.
بازی‌های چندنفره آنلاین به افراد این اجازه را می‌دهند که با دوستان واقعی خود یا دوستان جدید از بازی ارتباط برقرار کنند. بازی‌ها می‌توانند در برخی موارد، تنهایی را کاهش دهند. با این حال، مهم است که گیمرها تعاملات اجتماعی حضوری خارج از بازی‌ها را هم با یکدیگر داشته باشند. ارتباط افراد با یکدیگر، از جمله نکات مثبتی‌ست که می‌تواند بر سلامت اجتماعی روان تاثیر مستقیمی بگذارد.
کاهش استرس و اضطراب
بسیاری از نوجوانان و جوانان در نسل زد (Gen Z) با مشکلات روانی دست و پنجه نرم می‌کنند و با اضطراب بیشتری روبه‌رو هستند. درک اینکه چگونه استرس را در نوجوانان شناسایی کنیم، می‌تواند برای کمک کردن به آنها موثر باشد. بازی‌ها در حد متعادل و خوب، می‌توانند ابزاری مفید برای کاهش استرس باشند. تحقیقات نشان داده‌اند که بسیاری از بازی‌ها می‌توانند به کاهش اضطراب کمک کنند.
افراد می‌توانند خود را در دنیای بازی غرق کنند، روی ویژگی‌های آن تمرکز کرده و در لحظه حاضر بمانند و توجه خود را از افکار اضطرابی خود منحرف کنند. این می‌تواند به آنها کمک کند تا احساس آرامش مورد نیاز خود را پیدا کنند. بازی‌های اصطلاحاً «دنج» که بامزه، آرامش‌بخش و کم‌ریسک هستند، برای کاهش استرس بسیار مفید است، اما محققان انواع مختلفی از بازی‌ها را برای کاهش اضطراب افراد یافته‌اند که در این مقاله می‌توانید با آنها آشنا شوید.
کاهش علائم افسردگی
متاسفانه باز هم باید بگویم که درصد زیادی از نسل زد با افسردگی هم دست و پنجه نرم می‌کنند و بازی‌ها می‌توانند به‌عنوان یک ابزار برای تغییر در حالت روحی برای افراد مبتلا به افسردگی عمل کنند. به‌طور ساده‌تر می‌گویم، بازی‌ها سرگرم‌کننده هستند و داشتن سرگرمی برای رفاه همه افراد به‌ویژه برای نوجوانان، مهم است. برخی از افراد مبتلا به افسردگی با مشکل عدم توانایی در احساس شادی یا لذت روبه‌رو هستند و بازی‌ها ممکن است به آنها کمک کنند که این احساسات را برگردانند (حتی به‌طور موقت). افراد مبتلا به افسردگی ممکن است احساس انزوا کنند و تعاملات اجتماعی در بازی‌های آنلاین چندنفره می‌تواند بعضی از این احساسات را کاهش دهد.
مطالعات گسترده از سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد بازی‌ها
اختلالات روانی به یکی از چالش‌های جدی نظام‌های سلامت و جوامع در سراسر جهان تبدیل شده‌اند. سازمان بهداشت جهانی پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۳۰، بیماری‌های روانی بیشترین سهم را در میان عوامل مؤثر بر بار جهانی بیماری‌ها خواهند داشت. با وجود تلاش‌های گسترده، خدمات بهداشت روان هنوز قادر نیستند پاسخگوی کامل نیازهای جمعیت باشند و درصد قابل‌توجهی از افراد نیازمند به این خدمات، از دریافت آن محروم می‌مانند.
در سال‌های اخیر، توجه به نقش فناوری در آموزش، ارزیابی و حمایت از سلامت روان افزایش یافته است. پیشرفت‌های تکنولوژی، فرصت‌های تازه‌ای را فراهم کرده‌اند تا پژوهشگران حوزه بازی‌سازی و سلامت با یکدیگر همکاری کنند و ابزارهایی را توسعه دهند. این ابزارها می‌توانند به آموزش و پشتیبانی از خدمات بهداشتی کمک کنند، امکان تمرین مهارت‌ها خارج از چارچوب درمان را فراهم سازند، ارتباط میان افراد و متخصصان سلامت را بهتر کنند، ارزیابی‌ها را با کمترین هزینه ارائه دهند و حتی مسیرهایی جدیدی برای ارائه درمان به وجود آورند.
بازی‌ها فقط برای سرگرمی نیستند و پا را خیلی فراتر هم گذاشته‌اند. در حال حاضر بازی‌های ویدیویی در کنار بخش سرگرمی، به‌عنوان ابزارهایی واقعی در حوزه سلامت روان هم استفاده می‌شوند، مخصوصاً برای کسانی که از افسردگی، اضطراب یا دیگر اختلالات روانی رنج می‌برند. دلیلش چه می‌تواند باشد؟ بازی‌ها یک مزیت بزرگ دارند، «ناشناس بودن». چیزی که در سیستم سلامت عمومی تقریباً غیر ممکن بوده است. همین ناشناس بودن باعث می‌شود کسانی که به‌خاطر ترس از قضاوت یا انگ اجتماعی سراغ کمک نرفته‌اند، حالا بتوانند با خیال راحت‌تری درگیر درمان شوند.
از بازی‌های ساده گرفته تا واقعیت مجازی، حالا ابزارهای تعاملی داریم که می‌توانند در پیشگیری، حمایت و حتی درمان انواع مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب، اختلالات خلقی یا روان‌پریشی نقش داشته باشند. جذابیت این تکنولوژی‌ها هم باعث شده بازی‌ها جدی‌تر از همیشه در حوزه سلامت وارد شوند. (حتی در آموزش حرفه‌ای‌های بهداشت، تشخیص بیماری، پاسخ به بحران‌ها و بلایا، یا آموزش روش‌های پزشکی از این بازی‌ها استفاده می‌شود.)
با رشد سریع ابزارهای VR و AR، مسیر برای درمان‌ها هموارتر شده است. تجربه‌هایی که می‌توانند آموزش را شخصی‌تر، ملموس‌تر و ماندگارتر کنند. مطالعات از کشورهای مختلف مثل ایتالیا، هنگ‌کنگ، رومانی، اسپانیا، ترکیه، پرتغال، نیوزیلند و برزیل به دست‌آمده و این پژوهش‌ها روی رابطه بازی‌ها و سلامت روان تمرکز دارند. بعضی از این مطالعات به تأثیر بازی‌های ورزشی بر روان سالمندان، کاهش ترس از درد در بیماران مزمن یا استفاده از واقعیت مجازی در ارزیابی افسردگی و اضطراب پرداخته‌اند.
مثلاً مطالعه‌ای در ایتالیا نشان داد بیماران اسکیزوفرنی، واقعیت مجازی را به‌عنوان ابزار درمانی خوب می‌پذیرند. در هنگ‌کنگ، اپلیکیشنی برای نوجوانان ساخته شده که آگاهی درباره اضطراب را بالا می‌برد. در رومانی، بازی درمانی REThink توانست استرس دانشجویان را کاهش دهد. در اسپانیا، متخصصان با بررسی بازی‌های تخته‌ای تلاش کردند ابزار شناختی مناسبی برای آموزش پیدا کنند.
در ترکیه، بازی‌های ورزشی مبتنی بر Kinect باعث بهبود سلامت روانی و فیزیکی جوانان شد. در پرتغال، تمرینات تعاملی الهام‌گرفته از زندگی روزمره روی بیماران بستری شده آزمایش شد و تأثیرات مثبتی روی حافظه و افسردگی آنها داشت. مطالعه‌ای دیگر، بازی‌های ورزشی را برای سالمندان بررسی کرد و نشان داد می‌توانند افسردگی و اضطراب را کاهش دهند.
در یک بررسی دیگر که در مورد بازی‌ها و واقعیت مجازی و این که چگونه می‌توانند در تشخیص اضطراب و افسردگی کمک کنند، انجام شده است به این نکته پی بردند که که برای اضطراب از VR بیشتر استفاده شده ولی برای افسردگی بازی‌های ساده‌تر کاربرد داشته‌اند. اما برای اینکه این ابزارها تبدیل به روش‌های معتبر درمانی شوند، به مطالعات بالینی بیشتری نیاز داریم.
در نهایت، بررسی در برزیل روی بیماران با درد مزمن نشان داد که بازی‌ها می‌توانند ترس از درد و اضطراب را کاهش دهند، ولی در برخی زمینه‌ها نسبت به روش‌های دیگر برتری نداشتند. کیفیت شواهد هم پایین بود و تحقیقات بیشتری در ادامه لازم است.
البته بازی‌ها بدون چالش نیستند. اختلال بازی به‌تازگی به‌عنوان بیماری رسمی شناخته شده و نگرانی‌هایی درباره خطرات جسمی و روانی بازی کردن وجود دارد. اما این مانع نمی‌شود که بازی‌ها در آینده به ابزار مهمی برای سلامت روان تبدیل شوند. همان‌طور که این مطالعات نشان می‌دهند، با طراحی بهتر، حمایت بیشتر و پژوهش‌های دقیق‌تر، بازی‌ها می‌توانند به بخشی واقعی از مسیر درمان و پیشگیری در سلامت روان جهانی تبدیل شوند.
