مرکز تحقیقات علمی بین المللی «علی‌شیر نوایی» که به نام شاعر، نویسنده، زبان شناس و سیاستمدار مهم قرن پانزدهم نامگذاری شده است، طاق‌های بزرگ و گسترده‌ای دارد. شکل کلی آن از برج‌های بادگیر سنتی معماری آسیای مرکزی و خاورمیانه الهام گرفته شده است. این نوع معماری قرن‌هاست که برای کمک به سازگاری با گرمای بیابان حتی در کشور خودمان، ایران نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
طاق‌های منحنی آن از آجر محلی ساخته شده‌اند که به صورت ساختارهای توخالی با دهانه‌هایی که باد را جذب می‌کنند، هوا را به داخل ساختمان هدایت می‌کنند. در گرم‌ترین ماه‌های تابستان، این سیستم توسط برخی از فن‌های برقی و مه‌پاشی آب نیز پشتیبانی میشود تا هوا را قبل از ورود و گردش در داخل سازه خنک کند.
وقتی باد نباشد، سازه‌های قوسی توخالی نیز به طور طبیعی یک اثر دودکش مانند، خواهد داشت که به هوای گرم‌تر اجازه می‌دهد از دهانه‌های بالای هر طاق خارج شود. میدانیم که هوای گرم به طور طبیعی بالا می‌رود، خارج میشود و اختلاف فشار ایجاد می‌کند که به نوبه خود باعث میشود هوای خنک‌تر در سطوح پایین بماند؛ بنابراین، تهویه هوای سرتاسر ساختمان را راحت تر می‌کند.
باید بدانید که برنده اخیر جایزه استرلینگ New Library، کالج Magdalene نیز، از این تکنیک استفاده کرد.
معماران زها میگویند:«این اصول خنک‌کننده با چرخه روز-شب تقویت میشود و هوای گرم‌تر را از سطوح بالا می‌کشد و هوای خنک‌تر را در قسمت‌های پایین سازه نگه می‌دارد». با این شکل معماری، حیاط‌ها و نورگیرهای طبیعی در مرکز سازه قرار می‌گیرند و برآمدگی‌های سقف، سایه موثری برای بخش‌های مختلف سازه در تابستان فراهم می‌کند. این معماری در زمستان نیز فضای داخلی را گرم می‌کند و اجازه می‌دهد که آفتاب زمستانی وارد سازه شود.
فضای داخلی این مرکز تحقیقاتی ۲۳۰۰۰ متر مربع است و شامل موزه ادبیات و همچنین مناطق تحقیقاتی، یک کارگاه و گنجینه‌ای شامل مجموعه‌ای از ۳۵۰۰ کتاب تاریخی و نسخه خطی است. همچنین با ۱۳ سالن دائمی نمایشگاه در اطراف یک حیاط مرکزی، همکاری بین بخش آموزش ادبی، پژوهش و هنرهای نمایشی را آسان‌تر می‌کند.
لازم به ذکر است که هنوز اطلاعاتی در مورد زمان اتمام این پروژه در دسترس نیست.
