در لبه‌های سرد و تاریک منظومه شمسی، جایی که سال‌ها تصور می‌شد خلأ مطلق حکم‌فرماست، ستاره‌شناسان به یک جهان اسرارآمیز جدید برخورد کرده‌اند. جسم فرانپتونی 2017 OF201 با مداری خارق‌العاده و اندازه قابل توجه که نشان می‌دهد حتی تاریک‌ترین نقاط منظومه شمسی مملو از شگفتی های کشف نشده اند.
یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی سیهاو چنگ از مؤسسه مطالعات پیشرفته پرینستون این شیء خارق‌العاده را کشف کردند. بر اساس برآوردها، 2017 OF201 می‌تواند در گروه سیارات کوتوله، مانند پلوتون قرار گیرد. این جسم یکی از دورترین اجرام شناخته‌شده در منظومه شمسی است و نشان می‌دهد که کمربند کویپر، برخلاف تصورات گذشته، ممکن است محل وجود اجرام بیشتری باشد.
شیء اسرارآمیز و مدار خارق‌العاده آن
چنگ و همکارانش این شیء را با استفاده از تکنیک‌های محاسباتی پیشرفته کشف کردند. مدار 2017 OF201 بسیار گسترده است؛ نزدیک‌ترین فاصله آن از خورشید ۴۴.۵ برابر فاصله زمین تا خورشید و دورترین نقطه بیش از ۱۶۰۰ برابر فاصله زمین تا خورشید است؛ مداری که یک گردش کامل آن حدود ۲۵ هزار سال طول می‌کشد.
به گفته یانگ، این شیء احتمالا با یکی از سیارات عظیم منظومه شمسی برخورد نزدیک داشته و به مداری بسیار گسترده رانده شده است. مسیر مهاجرت آن احتمالا چند مرحله‌ای بوده و ممکن است ابتدا به «ابر اورت» رانده شده و سپس به موقعیت کنونی بازگشته باشد.
آیا سیاره نهم در خطر است؟
بسیاری از اجرام TNO مدارهای مشخصی دارند که می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک سیاره نهم یا «سیاره X» باشد. با این حال، 2017 OF201 از این الگوها پیروی نمی‌کند و ممکن است فرضیه وجود سیاره نهم را زیر سوال ببرد.
یک سیاره کوتوله در مرزهای دوردست
قطر این شیء حدود ۷۰۰ کیلومتر برآورد شده است. اگر این اندازه درست باشد، 2017 OF201 یکی از بزرگ‌ترین اجرام شناخته‌شده با مدار بسیار گسترده در منظومه شمسی خواهد بود و اهمیت این کشف برای درک اجرام دوردست منظومه شمسی بیشتر می‌شود.
چگونه داده‌های آرشیوی یک کشف بزرگ را ممکن کردند
چنگ و همکارانش با بررسی داده‌های آرشیوی دو تلسکوپ بزرگ توانستند 2017 OF201 را کشف کنند. آنها به کمک یک الگوریتم ویژه، این جسم را در ۱۹ تصویر طی ۷ سال شناسایی کردند. چنگ می‌گوید: «2017 OF201 تنها بخش بسیار کمی از مدار طولانی خود را در فاصله‌ای می‌گذراند که از زمین قابل مشاهده باشد. به عبارت دیگر در بیشتر مواقع در نقاط بسیار دور از خورشید قرار دارد و قابل رصد نیست.»
اریتاس یانگ یکی دیگر از همکاران این پروژه می گوید: «تمام داده‌هایی که برای شناسایی و بررسی 2017 OF201 استفاده شد، آرشیوی و در دسترس عموم بود. این یعنی اکتشافات بزرگ محدود به کسانی نیست که به بزرگ‌ترین تلسکوپ‌ها دسترسی دارند؛ هر پژوهشگر، دانشجو یا حتی علاقه‌مند می‌تواند با ابزار و دانش مناسب به چنین کشفی دست پیدا کند.»
