واتیکان کشور کوچکی است داخل شهر رم. کل مساحت این کشور 0.44 (44 صدم) کیلومتر مربع است، یعنی کمتر از نیم کیلومتر مربع. کمتر از 1000 نفر هم در این شهر زندگی می کنند که نیمی از آنها شهروندان این کشور هستند و بقیه، اجازه اقامت موقت دارند، مانند اعضای گارد حفاظت پاپ.
از بین شهروندان واتیکان هم حدود نصف شان به عنوان دیپلمات در کشورهای دیگر زندگی می کنند. مردان در واتیکان اکثریت مطلق را دارند و تنها تعداد اندکی زن، از جمله کارکنان ادای، خبرنگاران ، همسران و دختران برخی از کارکنان غیر روحانی که در واتیکان شاغل‌اند (مثلاً نگهبانان یا کارمندان فنی) در واتیکان زندگی می کنند.
برخی راهبه‌ها نیز در واتیکان حضور دارند و در امور مذهبی یا خدماتی کلیسا کمک می‌کنند، اما اقامتگاه آنها در واتیکان نیست، بلکه در خانه‌های مذهبی اطراف یا در رم زندگی می‌کنند و برای کار به واتیکان می‌آیند.
واتیکان در سال ۱۹۲۹ با توافق نمایندگان پاپ و دولت موسولینی، نخست وزیر ایتالیا در شهر رم ایجاد شد. واتیکان روی تپه‌ای به همین نام در شمال غرب شهر بزرگ رم واقع شده و گرداگرد آن را دیواری احاطه کرده‌است تا شهر و به خصوص پاپ اعظم را از خطر حملات خارجی محافظت کند.
اما پاپ تنها به دیوار اکتفا نکرده و ارتشی اختصاصی برای کشورش دارد؛ نام ارتش واتیکان "گارد سوئیسی" است. اما چرا سوئیس؟ علتش به سال ۱۵۰۶ میلادی بر می گردد؛ آن زمان پاپ ژولیوس دوم تصمیم گرفت برای محافظت از خودش و کلیسا، از وفاداری و قدرت نظامی سوئیسی‌ها بهره بگیرد. سوئیس آن زمان کشوری فقیر اما پر از سربازان حرفه‌ای بود. از آن زمان سوئیسی ها مامور حفاظت از جان پاپ شدند و در تمام این سال ها یکی از قوانین ارتش واتیکان این بوده است که اعضایش اهل سوئیس باشند و البته مرد و کاتولیک ، 19 تا 30 ساله با حداقل قد 174 سانتی متر.
آنها قبل از عضویت در این نیرو، باید دوره آموزش نظامی را گذرانده باشند و حداقل مدرک تحصیلی شان هم دیپلم باشد. دوره فعالیت افراد در این نیروی نظامی حداقل 26 ماه است. رنگ رسمی لباس این گارد ، آبی، طلایی و قرمز است که از زمان قدیم باقی مانده است.پس از پایان فعالیت در گارد واتیکان، این افراد باید لباس های خود را پس بدهند مگر این بیش از 5 سال در این نیرو فعالیت کرده باشند.
این ارتش البته بیش از آن که ارتش به معنای متعارف باشد، یگان حفاظت و تشریفات است و در عین حال، نمادی از سنت های قدیمی اروپا. به همین دلیل است که اعضای آن همچنان لباس های قدیمی می پوشند و شبیه شوالیه ها هستند و به جای تفنگ، نیزه دارند. در واقع آنها با شکل و شمایل خاص خودشان، بخشی از هویت بصری واتیکان هستند. تعداد اعضای ارتش واتیکان 135 نفر است.
ماجرای خونین کشته شدند 147 محافظ پاپ
در قرن 15 میلادی اروپا درگیر نزاع امپراتوری مقدس روم (به رهبری چارلز پنجم) و فرانسه (فرانسوای اول) بود. پاپ کلمنت هفتم سعی داشت بین این دو قدرت تعادل ایجاد کند، اما در نهایت علیه چارلز پنجم موضع گرفت. این موضوع باعث خشم امپراتور شدو سربازانش در 6 مه سال ۱۵۲۷وارد رم شدند و به محل استقرار پاپ در همین محل کنونی واتیکان حمله کردند. در آن زمان، گارد سوئیسی مامور حفاظت از پاپ بود. از 189 عضو گارد، 147 نفر در محوطه کلیسای سنت پیتر کشته شدند. مقاومت آنها باعث شد پاپ بتواند فرصت بیابد و از یک مسیر مخفی به قلعه سنت آنجلو فرار کند و نجات یابد. از آن زمان تا کنون، هر سال در تاریخ ۶ مه، در مراسمی ویژه به آن ۱۴۷ "قهرمان سوئیسی" ادای احترام می‌شود.
ژاندارمری واتیکان
علاو بر گارد سوئیسی که مسوول حفاظت از پاپ هستند، واتیکان یک "ژاندارمری" هم دارد که وظایف پلیسی، امنیتی و اطلاعاتی در واتیکان را به عهده دارد. کنترل جمعیت در مراسمات مذهبی بزرگ مانند عشای ربانی و رویدادهای پاپی، واکنش به حوادث اضطراری، اعم از تهدیدهای امنیتی، آتش‌سوزی ، برخورد با جرائم و تحقیقات جنایی و همکاری با اینترپل از جمله ماموریت های "ژاندارمری واتیکان" است.
برخلاف گارد سوئیسی که لباس های سنتی دارند، اعضای ژاندارمری واتیکان لباس تیره امروزی می پوشند و می توانند از کشوری غیر سوئیس هم باشند. تعداد اعضای ژاندارمری واتیکان بین 100 تا 150 نفر است.
گارد نجیب زادگان
تا سال 1970 میلادی، نیروی دیگری در واتیکان حضور داشت به نام گارد نجیب زادگان. این گارد در سال 1801 توسط پاپ پیوس هفتم تاسیس شد. اعضای این گارد فقط از بین خانواده های اشرافی رم و اشراف زادگان کاتولیک برگزیده می شدند و به همین دلیل بدان "گارد نجیب زادگان" می گفتند.
گارد نجیب زادگان، گاردی صرفا تشریفاتی بود و در برنامه های رسمی و سفرهای پاپ او را اسکورت می کرد. آنها لباس های اشرافی و مجلل می پوشیدند ، شمشیر حمل می کردند و یادآور قدرت کلیسا در قرون وسطی بودند.
این گارد 60 نفره ، در سال 1970 و در جریان اصلاحات تشکیلاتی واتیکان توسط پاپ پل ششم منحل شد و وظایف آنها به مردان سوئیسی محول شد که همچنان پا در رکاب پاپ ها هستند.
