سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟ علائم و درمان آن

راهنماتو- بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی رایج است که بسیاری از زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری با تخمدان‌های بزرگ و پر از کیست‌های کوچک همراه است و می‌تواند مشکلاتی در زمینه قاعدگی، باروری، و سایر جنبه‌های سلامتی ایجاد کند.

به گزارش راهنماتو، در بسیاری از زنان مبتلا به PCOS، تخمدان‌ها بزرگتر از حد طبیعی هستند و حاوی تعداد زیادی کیست‌های کوچک (فولیکول‌های نابالغ) می‌باشند که به جای رشد و آزاد کردن تخمک، در تخمدان باقی می‌مانند. در ادامه به عوامل و درمان آن می‌پردازیم.

سندرم پلی‌کیستیک تخمدان (PCOS)چیست؟

سندرم پلی‌کیستیک تخمدان (PCOS) یک اختلال هورمونی شایع در زنان باروری است که می‌تواند بر عملکرد تخمدان‌ها تأثیر بگذارد. این سندرم با ترکیبی از علائم مختلف و عدم تعادل هورمونی مشخص می‌شود که ممکن است بر سلامت عمومی و باروری زنان تأثیرگذار باشد.

علائم اصلی سندرم پلی‌کیستیک تخمدان

1. نامنظمی قاعدگی: زنان مبتلا به PCOS معمولاً چرخه‌های قاعدگی نامنظم یا نادر دارند.
2. افزایش سطح هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها): این می‌تواند منجر به علائمی مانند:
   • رشد اضافی مو (هایپرترمیاژیا) در صورت، سینه یا سایر نقاط بدن
   • ریزش مو یا نازک شدن موهای سر (آندروپوز)
   • آکنه و چربی پوست
3. تخمدان‌های پلی‌کیستیک: بازرسی‌های سونوگرافی معمولاً نشان‌دهنده وجود تعداد زیادی فولیکول کوچک در تخمدان‌ها هستند.
4. اختلالات متابولیکی: از جمله مقاومت به انسولین، افزایش وزن یا چاقی، و افزایش خطر دیابت نوع 

عوامل مؤثر در بروز سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

1. ژنتیک:
   • سابقه خانوادگی PCOS ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. اگر مادر یا خواهر فرد به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای او نیز بیشتر است.
2. عدم تعادل هورمونی:
   • PCOS با افزایش سطح هورمون‌های آندروژن (هورمون‌های مردانه) در بدن زنان همراه است. این عدم تعادل هورمونی می‌تواند باعث ایجاد علائمی مانند رویش موهای زائد، آکنه، و ریزش مو شود.
3. مقاومت به انسولین:
   • بسیاری از زنان مبتلا به PCOS به انسولین مقاوم هستند که باعث افزایش سطح انسولین در خون می‌شود. این موضوع می‌تواند به افزایش تولید آندروژن‌ها منجر شود و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد.
4. التهاب خفیف:
   • برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که زنان مبتلا به PCOS دارای درجاتی از التهاب خفیف هستند که ممکن است در تحریک تخمدان‌ها برای تولید آندروژن‌ها نقش داشته باشد.

روش های تشخیصی تخمدان پلی کیستیک

برای تشخیص سندروم تخمدان پلی کیستیک، چرخه پریودی مراجعه کننده مورد بررسی قرار می گیرد. همچنین سایر علائم و سابقه پزشکی فردی بررسی خواهد شد و پس از آن معاینه و آزمایشات و سونوگرافی های لازم انجام می‌شود.  سندرم تخمدان پلی کیستیک بسیار شایع است، حدودا 15 درصد از زنان در سنین باروری به آن مبتلا هستند.

معاینه و بررسی لگن بیمار

  پزشک ارگان های مربوط و موثر در تولید مثل جهت بررسی توده ها و سایر ناهنجاری ها بررسی می کند.

ازمایش خون

خون بیمار برای اندازه گیری دقیق سطح هورمون ها تجزیه و تحلیل خواهد شد.

سونوگرافی

با انجام روش های تصویری تشخیص پزشک تخمدان ها را از نظر ظاهر،ضخامت بررسی می کند.

اگر در نهایت پزشک تشخیص بیماری پلی کیستیک را بدهد، بررسی های دیگری مانند: تحمل گلوکز، کلسترول و.. را انجام خواهد داد.

عوارض سندرم تخمدان پلی کسیتیک

1. مشکلات باروری:

• ناباروری: یکی از شایع‌ترین عوارض PCOS، عدم تخمک‌گذاری منظم است که می‌تواند منجر به ناباروری شود. زنانی که تخمک‌گذاری ندارند، به سختی می‌توانند باردار شوند.

• خطر بارداری پرخطر: زنانی که با وجود PCOS باردار می‌شوند، ممکن است بیشتر در معرض خطر بارداری‌های پرخطر مانند سقط جنین، دیابت بارداری و پره‌اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری) باشند.

2. سندرم متابولیک:

• دیابت نوع 2: مقاومت به انسولین یکی از ویژگی‌های PCOS است که می‌تواند به دیابت نوع 2 منجر شود.
• فشار خون بالا: زنانی با PCOS بیشتر در معرض فشار خون بالا هستند که می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد.

چربی خون نامناسب: افزایش سطح کلسترول LDL (کلسترول بد) و تری‌گلیسرید و کاهش سطح کلسترول HDL (کلسترول خوب) می‌تواند در زنان مبتلا به PCOS مشاهده شود.

• بیماری‌های قلبی و عروقی: ترکیب دیابت، فشار خون بالا و چربی خون نامناسب خطر بروز بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

3. مشکلات روانی:

• افسردگی و اضطراب: به دلیل مشکلات هورمونی و همچنین چالش‌های روانی ناشی از علائم ظاهری PCOS مانند )رشد موهای زائد و آکنه)، زنان مبتلا به این بیماری ممکن است بیشتر دچار افسردگی و اضطراب شوند.
• خودکم‌بینی و کاهش اعتماد به نفس: مشکلات ظاهری و باروری مرتبط با PCOS می‌تواند به کاهش اعتماد به نفس و خودکم‌بینی منجر شود.

4. مشکلات پوستی و مو:

• آکنه و پوست چرب: افزایش هورمون‌های مردانه می‌تواند به بروز آکنه و چربی زیاد پوست منجر شود.
• رشد موهای زائد (هیرسوتیسم): رویش موهای زائد در مناطقی مانند صورت، سینه، و پشت بدن یکی از عوارض رایج PCOS است.
• ریزش مو: ریزش موی سر با الگوی مردانه (آلوپسی آندروژنتیک) در زنان مبتلا به PCOS رایج است.

5. مشکلات خواب:

• آپنه خواب: زنان مبتلا به PCOS به خصوص آنهایی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض آپنه خواب هستند، یک اختلال که در آن تنفس به طور مکرر در طول خواب متوقف می‌شود. این می‌تواند منجر به خواب ناآرام و خستگی روزانه شود.

6. سرطان آندومتر:

• سرطان رحم: به دلیل قاعدگی نامنظم و عدم تخمک‌گذاری منظم، سطح استروژن در بدن زنان مبتلا به PCOS ممکن است بیشتر باشد. این موضوع می‌تواند خطر بروز سرطان آندومتر (پوشش داخلی رحم) را افزایش دهد.

7. مشکلات وزنی:

• چاقی و افزایش وزن: بسیاری از زنان مبتلا به PCOS دچار افزایش وزن، به خصوص در ناحیه شکم هستند. این می‌تواند مشکلات مرتبط با سندرم متابولیک و مقاومت به انسولین را تشدید کند.

روش‌های درمانی برای سندرم تخمدان پلی‌کیستیک

1. تغییرات در سبک زندگی:

• کاهش وزن: کاهش وزن حتی به میزان کم می‌تواند علائم PCOS را بهبود بخشد و باعث تنظیم قاعدگی شود.

• تغذیه سالم: مصرف رژیم غذایی کم‌کربوهیدرات و حاوی مواد غذایی پر از فیبر، می‌تواند به کنترل سطح انسولین و کاهش علائم کمک کند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش وزن و بهبود حساسیت به انسولین کمک کند.

2. درمان‌های دارویی:

• قرص‌های ضد بارداری: این قرص‌ها می‌توانند به تنظیم قاعدگی، کاهش سطح آندروژن‌ها، و کاهش علائم مانند آکنه و موهای زائد کمک کنند.
• داروهای ضد آندروژن: این داروها می‌توانند تولید آندروژن‌ها را کاهش داده و به کنترل علائمی مانند رویش موهای زائد و ریزش مو کمک کنند.
• متفورمین: این دارو معمولاً برای بهبود حساسیت به انسولین تجویز می‌شود و می‌تواند به کاهش وزن و تنظیم قاعدگی کمک کند.
• کلومیفن: این دارو معمولاً برای تحریک تخمک‌گذاری در زنان مبتلا به PCOS که قصد بارداری دارند، تجویز می‌شود.

3. درمان‌های دیگر:

• لیزر و الکترولیز: برای کاهش موهای زائد.
• درمان‌های ناباروری: در صورت عدم پاسخ به داروها، می‌توان از روش‌های دیگری مانند تزریق‌های هورمونی یا لقاح مصنوعی (IVF) استفاده کرد.

4. مشاوره و حمایت روانی:

• مشاوره: بیماری PCOS می‌تواند تأثیرات روانی مانند افسردگی و اضطراب به همراه داشته باشد. مشاوره و حمایت روانی می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی کمک کند.
• حمایت اجتماعی: ارتباط با گروه‌های حمایت از بیماران PCOS می‌تواند به تبادل تجربیات و دریافت حمایت‌های لازم کمک کند.