ما با بیماری آبله مرغان آشنایی داریم و می‌دانیم که این یک نوع بیماری ویروسی است که ممکن است هر یک از ما در طول زندگی خود یک بار به این بیماری مبتلا شویم. با این همه احتمالا بسیاری از ما نمی‌دانیم که در صورت ابتلا به آبله مرغان در سنین پایین و بهبودی بعد از آن ویروس این بیماری در بدن ما از بین نمی‌رود و ممکن است سال‌ها بعد و به‌ویژه در دوران کهن‌سالی به بیماری دیگری در ارتباط با ویروس آبله مرغان مبتلا شویم که به صورت ضایعات پوستی و دردناک در قسمت‌های خاصی از بدن ظاهر شود که به آن بیماری زونا می‌گویند.
بیماری زونا چیست و به چه علت بدن افراد را درگیر می‌کند؟ علائم و نشانه‌های بیماری زونا چیست و چه عوارضی برای بیمار ایجاد می‌کند؟ راه‌های درمان بیماری زونا چیست و آیا راهی برای پیشگیری از آن وجود دارد؟ ما برای یافتن پاسخ این سوالات اطلاعاتی را که وبسایت‌های CDC و Healthline ارائه کرده‌اند، در این نوشته در اختیار شما قرار بدهیم.
بیماری زونا چیست؟
زونا (Shingles) یا هرپس زوستر (Herpes Zoster) بیماری با ضایعات پوستی تاولی و دردناک است که معمولا یک سمت از بدن را درگیر می‌کند. این بیماری که در واقع یک عارضه پوستی به شمار می‌رود، بیشتر روی بالاتنه یا صورت فرد ظاهر می‌شود. بیماری زونا یا به اصطلاحی دیگر زوستر معمولاً ابتدا با سوزش، خارش و گزگز ناحیه خاصی از بدن شروع می‌شود و بعد از چند روز در محل خارش و سوزش ضایعات تاول‌گونه نواری تشکیل خواهد شد که فقط نیمی از بدن را درگیر می‌کند. ابتدا ضایعات پوستی لکه‌های قرمز رنگی هستند که رفته رفته تبدیل به تاول می‌شوند و ظاهری شبیه آبله مرغان پیدا می‌کنند. به طور معمول این تاول‌ها بیشتر روی سینه، شکم، و صورت بروز می‌کنند؛ اما ممکن است اثر آن‌ها تا روی پشت و گردن نیز ادامه پیدا کند. درد و علائم عمومی زونا معمولاً بعد از برطرف شدن جوش‌های چرکین به‌تدریج تسکین پیدا می‌کند. در مواردی از این بیماری که حالت خیلی حاد و شدید نداشته باشد، بهبودی کامل برای کودکان و جوانان معمولا بعد از ۲ تا ۳ هفته و برای بزرگ‌سالان بعد از ۳ تا ۴ هفته حاصل می‌شود.
علت بیماری زونا چیست؟
زونا در نتیجه فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر (VZV) یا همان ویروس آبله مرغان به وجود می‌آید. ویروس واریسلا-زوستر متعلق به خانواده Herpesviridae است و معمولا افرادی که قبلاً به آبله مرغان دچار شده باشند، ممکن است به زونا مبتلا شوند. البته بعضی از افرادی که هیچ‌گاه در طول عمرشان دچار آبله مرغان نشده‌اند، در معرض این بیماری هستند و ممکن است در سنین بالا با ویروس آلوده شوند و بعد از آن زونا به سراغ آن‌ها بیاید. چرخه بروز زونا به این صورت است که کودک یا فرد بالغ ابتلا در معرض ویروس VZV قرار بگیرد و دچار آبله مرغان می‌شود. بعد از گذشت دوره آبله مرغان و درمان آن این ویروس از بدن خارج نمی‌شود و به شکلی خاموش در سیستم عصبی و سلول‌های عصبی در نزدیک نخاع به زندگی خود ادامه می‌دهد.
تا زمانی که این ویروس غیر فعال باشد، فرد هیچ علائمی نخواهد داشت؛ اما چند سال بعد از بهبود آبله مرغان ممکن است ویروس وریسلا زوستر دوباره به علتی نامعلوم فعال شود و به سمت فیبر‌های عصبی برود و باعث بروز زونا شود؛ درنتیجه محل بروز ضایعات زونا نشان دهنده عصب‌های درگیر شده خواهد بود. هنوز به درستی مشخص نیست که چرا بیماری زونا فقط یک رشته عصبی خاص را درگیر می‌کند؛ اما برخی از عواملی که می‌تواند باعث تحریک و فعال شدن دوباره این ویروس شود، عبارت‌اند از:
ــ فشرده شدن ریشه‌های اعصاب
ــ پرتو درمانی در سطح ریشه‌های عصبی آسیب دیده
ــ جراحی‌های ناحیه کمر و ستون فقرات
ــ ابتلاء به بیماری‌های عفونی
ــ مصدومیت (که البته لازم نیست حتماً در ناحیه ستون فقرات باشد)
ــ تماس با شخص مبتلا به آبله مرغان یا زونا.
ــ فشرده شدن ریشه‌های اعصاب
ــ پرتو درمانی در سطح ریشه‌های عصبی آسیب دیده
ــ جراحی‌های ناحیه کمر و ستون فقرات
ــ ابتلاء به بیماری‌های عفونی
ــ مصدومیت (که البته لازم نیست حتماً در ناحیه ستون فقرات باشد)
ــ تماس با شخص مبتلا به آبله مرغان یا زونا.
علائم بیماری زونا
علائم بیماری زونا به سن و وضعیت سلامتی بیمار و اینکه کدام یک از درماتوم‌ها درگیر این بیماری شده باشد، بستگی دارد. با این حال شایع‌ترین علائم این بیماری عبارت‌اند از:
۱. درد: معمولاً درد به عنوان اولین نشانه بیماری زونا شناخته می‌شود که در اثر درگیر شدن یک یا چند مورد از عصب‌های حسی ایجاد می‌شود و می‌تواند خفیف تا شدید باشد؛ همچنین درد ناشی از زونا ممکن است فقط در یک نقطه و یا به طور گسترده در ناحیه‌ای از پوست احساس شود.
۲. سوزش و حساسیت پوستی: یک قسمت از پوست شما ممکن است احساس سوزش، خارش یا حساسیت بسیار شدید پیدا کند. این حالت معمولاً در ناحیه کوچکی از پوست و در یک سمت بدن مشاهده می‌شود. این علائم ممکن است ثابت باشد و یا با گذشت زمان ظاهر و محو شود. در بسیاری از افراد این علائم به مدت یک تا سه روز مشاهده می‌شود؛ اما ممکن است زمان بیشتری هم طول بکشد.
۳. جوش: بعد از مرحله قبل در همان قسمت پوست جوش‌هایی ایجاد می‌شود.
۴. تاول‌ها: جوش‌ها خیلی زود به مجموعه‌ای از تاول‌های برجسته تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها قبل از آنکه پوسته پوسته و برطرف شود، به حالت زرد رنگ یا خونی در می‌آید. تاول‌ها معمولاً ۲ تا ۳ هفته باقی می‌ماند.
۵. علائم شبیه سرماخوردگی: در زمان بروز جوش‌ها ممکن است فرد مبتلا احساس تب یا سردرد داشته باشد.
۶. علائم دیگر: در برخی موارد فرد مبتلا به زونا ممکن است دچار ناراحتی‌های سیستم گوارشی و درد معده شود.
۱. درد: معمولاً درد به عنوان اولین نشانه بیماری زونا شناخته می‌شود که در اثر درگیر شدن یک یا چند مورد از عصب‌های حسی ایجاد می‌شود و می‌تواند خفیف تا شدید باشد؛ همچنین درد ناشی از زونا ممکن است فقط در یک نقطه و یا به طور گسترده در ناحیه‌ای از پوست احساس شود.
۲. سوزش و حساسیت پوستی: یک قسمت از پوست شما ممکن است احساس سوزش، خارش یا حساسیت بسیار شدید پیدا کند. این حالت معمولاً در ناحیه کوچکی از پوست و در یک سمت بدن مشاهده می‌شود. این علائم ممکن است ثابت باشد و یا با گذشت زمان ظاهر و محو شود. در بسیاری از افراد این علائم به مدت یک تا سه روز مشاهده می‌شود؛ اما ممکن است زمان بیشتری هم طول بکشد.
۳. جوش: بعد از مرحله قبل در همان قسمت پوست جوش‌هایی ایجاد می‌شود.
۴. تاول‌ها: جوش‌ها خیلی زود به مجموعه‌ای از تاول‌های برجسته تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها قبل از آنکه پوسته پوسته و برطرف شود، به حالت زرد رنگ یا خونی در می‌آید. تاول‌ها معمولاً ۲ تا ۳ هفته باقی می‌ماند.
۵. علائم شبیه سرماخوردگی: در زمان بروز جوش‌ها ممکن است فرد مبتلا احساس تب یا سردرد داشته باشد.
۶. علائم دیگر: در برخی موارد فرد مبتلا به زونا ممکن است دچار ناراحتی‌های سیستم گوارشی و درد معده شود.
عوارض بیماری زونا
۱. ضعف در بینایی: زونا در چشم و یا اطراف آن نیز ممکن است ایجاد شود که به آن تبخال زوستر چشم گفته می‌شود و این مشکل در ۱۰ تا ۲۰ درصد از افراد مبتلا به زونا دیده می‌شود. علائم ممکن است به صورت تاول در پلک، پیشانی و گاه در نوک یا سمت بینی شما ظاهر شود. ممکن است علائمی مانند سوزش یا لرزش در چشم، قرمزی و پارگی همچنین تاری دید را تجربه شود. از عوارض زونا چشمی درد در چشم‌ها بعد از از بین رفتن زوناست؛ زیرا ممکن است به سیستم عصبی چشم آسیبی وارد شده باشد، البته این درد در بیشتر افراد بعد از مدتی خوب می‌شود. زونا چشمی حتما باید درمان شود؛ زیرا به مشکلات جدی از جمله از بین رفتن طولانی مدت بینایی، زخم دائمی به دلیل تورم قرنیه منجر می‌شود.
۲. مشکلات عصبی: باتوجه به این که زونا کدام اعصاب را تحت تاثیر قرار بدهد، ممکن است به عفونت مغز (انسفالیت)، فلج صورت یا مشکلات شنوایی و تعادل منجر شود. در افراد مبتلا به نقص‌های سیستم ایمنی این بثورات ممکن است بیش از حد معمول گسترش پیدا کند و با ابتلا به بیماری پنومونی شرایط دشوارتر و پیچیده‌تر شود. این موارد به مراتب خطرناک‌تر است؛ اما به‌ندرت مهلک و کشنده است.
۳. عفونت پوست: اگر ضایعات تاولی زونا به‌درستی درمان نشوند، ممکن است به عفونت‌های باکتریایی پوست منجر شود. در موارد نادر باکتری‌ها ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های جدی و خطرناکی مانند سندرم شوک سمی و فاسیت نکروزان و عفونت‌های خطرناک از بین برنده بافت نرم زیر پوست شوند؛ همچنین عفونت باکتریایی زخم‌های باز ممکن است باعث ایجاد اسکار شود.
۴. درد عصبی بعد از درمان: در برخی از افراد درد زونا پس از بهبودی تاول‌ها ادامه می‌یابد که به عنوان نورالژی بعد از درمان شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که فیبر‌های عصبی آسیب دیده پیام‌های سردرگم و اغراق‌آمیز درد را از پوست به مغز ارسال می‌کنند.
۵. سندرم رامزی هانت: در صورتی که گوش و یا اطراف آن با بیماری زونا درگیر شود، فورا به پزشک خود مراجعه کنید؛ زیرا در صورت درمان نشدن به سندرم رامزی هانت منجر می‌شود که علائمی همچون سرگیجه و مشکل در حفظ تعادل، گوش درد، وزوز گوش، از دست رفتن شنوایی و از دست دادن توانایی حرکت بخش‌هایی از صورت است.
۲. مشکلات عصبی: باتوجه به این که زونا کدام اعصاب را تحت تاثیر قرار بدهد، ممکن است به عفونت مغز (انسفالیت)، فلج صورت یا مشکلات شنوایی و تعادل منجر شود. در افراد مبتلا به نقص‌های سیستم ایمنی این بثورات ممکن است بیش از حد معمول گسترش پیدا کند و با ابتلا به بیماری پنومونی شرایط دشوارتر و پیچیده‌تر شود. این موارد به مراتب خطرناک‌تر است؛ اما به‌ندرت مهلک و کشنده است.
۳. عفونت پوست: اگر ضایعات تاولی زونا به‌درستی درمان نشوند، ممکن است به عفونت‌های باکتریایی پوست منجر شود. در موارد نادر باکتری‌ها ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های جدی و خطرناکی مانند سندرم شوک سمی و فاسیت نکروزان و عفونت‌های خطرناک از بین برنده بافت نرم زیر پوست شوند؛ همچنین عفونت باکتریایی زخم‌های باز ممکن است باعث ایجاد اسکار شود.
۴. درد عصبی بعد از درمان: در برخی از افراد درد زونا پس از بهبودی تاول‌ها ادامه می‌یابد که به عنوان نورالژی بعد از درمان شناخته می‌شود و زمانی رخ می‌دهد که فیبر‌های عصبی آسیب دیده پیام‌های سردرگم و اغراق‌آمیز درد را از پوست به مغز ارسال می‌کنند.
۵. سندرم رامزی هانت: در صورتی که گوش و یا اطراف آن با بیماری زونا درگیر شود، فورا به پزشک خود مراجعه کنید؛ زیرا در صورت درمان نشدن به سندرم رامزی هانت منجر می‌شود که علائمی همچون سرگیجه و مشکل در حفظ تعادل، گوش درد، وزوز گوش، از دست رفتن شنوایی و از دست دادن توانایی حرکت بخش‌هایی از صورت است.
عوامل خطرزا در ابتلا به بیماری زونا
هر فردی که تا به حال آبله مرغان داشته است، می‌تواند دچار این بیماری شود؛ اما این خطر با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. براساس گزارش‌های رسمی سالانه حداقل یک میلیون نفر در کشور ایالات متحده به زونا مبتلا می‌شوند که از هر ۳ نفر از این بیماران حداقل ۱ نفر تا پایان عمر خود با عارضه پوستی زونا درگیر خواهد ماند. عواملی که ممکن است خطر ابتلا به زونا را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
۱. سن بیش از ۵۰ سال: زونا در افراد بالای ۵۰ سال شایع است و شانس ابتلا با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بعضی کارشناسان تخمین می‌زنند که نیمی از افراد بالای ۸۰ سال به زونا مبتلا می‌شوند.
۲. بیماری خاص: بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کندن، مانند ایدز و سرطان خطر ابتلا به زونا را افزایش می‌دهند.
۳. افراد سرطانی تحت درمان: پرتو درمانی یا شیمی درمانی ممکن است مقاومت بدن را نسبت به بیماری‌ها کاهش بدهد و باعث ایجاد زونا شود.
۴. مصرف دارو‌های خاص: دارو‌های مصرفی برای جلوگیری از رد پیوند می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش بدهند، همانطور که استفاده طولانی مدت از استروئید‌ها مانند پردنیزون می‌تواند این خطر را افزایش بدهد.
۵. استرس: افرادی که تحت استرس‌های شدید قرار دارند.
۱. سن بیش از ۵۰ سال: زونا در افراد بالای ۵۰ سال شایع است و شانس ابتلا با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. بعضی کارشناسان تخمین می‌زنند که نیمی از افراد بالای ۸۰ سال به زونا مبتلا می‌شوند.
۲. بیماری خاص: بیماری‌هایی که سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کندن، مانند ایدز و سرطان خطر ابتلا به زونا را افزایش می‌دهند.
۳. افراد سرطانی تحت درمان: پرتو درمانی یا شیمی درمانی ممکن است مقاومت بدن را نسبت به بیماری‌ها کاهش بدهد و باعث ایجاد زونا شود.
۴. مصرف دارو‌های خاص: دارو‌های مصرفی برای جلوگیری از رد پیوند می‌توانند خطر ابتلا به زونا را افزایش بدهند، همانطور که استفاده طولانی مدت از استروئید‌ها مانند پردنیزون می‌تواند این خطر را افزایش بدهد.
۵. استرس: افرادی که تحت استرس‌های شدید قرار دارند.
آیا بیماری زونا مسری است؟
بثورات زونا مسری نیستند؛ اما ویروس واریسلا زوستر که عامل ایجاد این بثورات است، می‌تواند از فردی به فرد دیگری که مبتلا به آبله مرغان نشده است، سرایت کند. زمانی که فرد مبتلا بهبود یابد، دیگر از آن فرد زونا نمی‌گیرید؛ اما می‌توانید به آبله مرغان دچار شوید. شخصی که به بیماری زونا دچار شده باشد، می‌تواند این ویروس را به هر کسی که در برابر آبله مرغان مقاوم نباشد، انتقال بدهد. این انتقال معمولاً از طریق تماس مستقیم فرد با زخم‌ها و تاول‌های زونا اتفاق افتاده است و فرد بعد از انتقال این ویروس به جای زونا به آبله مرغان دچار خواهد شد.
به خاطر داشته باشید که ابتلا به آبله مرغان ممکن است برای بعضی از افراد خطرناک و حتی کشنده باشد؛ درنتیجه باید از تماس فیزیکی تاول‌های زونا با کودکان یا افرادی که تاکنون به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند، بپرهیزید. این انتقال پوستی ممکن است جان افرادی را که سیستم ایمنی ضعیفی داشته یا باردار بودند، تهدید کند. البته امکان انتقال از طریق سرفه و عطسه وجود نداشته است و فقط از طریق تماس مستقیم فرد سالم با تاول‌ها این اتفاق می‌افتد؛ درنتیجه ویروس زونا تا زمان بهبود تاول‌ها واگیردار است و بهتر است که فرد از تماس افراد سالم با تاول‌های خود جلوگیری کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت شک به ابتلا به بیماری زونا به‌خصوص در موارد زیر به پزشک خود مراجعه کنید:
ــ ایجاد درد و ضایعات در نزدیکی چشم در صورت درمان نشدن به آسیب دائمی چشم منجر می‌شود.
ــ سن بیشتر یا مساوی ۶۰ سال که در این سن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عوارض را افزایش می‌دهد.
ــ فرد یا یکی از اعضای خانواده به هر علتی (به علت سرطان، دارو یا بیماری مزمن) دارای سیستم ضعیف ایمنی باشند.
ــ ضایعات گسترده و دردناک باشند.
ــ ایجاد درد و ضایعات در نزدیکی چشم در صورت درمان نشدن به آسیب دائمی چشم منجر می‌شود.
ــ سن بیشتر یا مساوی ۶۰ سال که در این سن به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عوارض را افزایش می‌دهد.
ــ فرد یا یکی از اعضای خانواده به هر علتی (به علت سرطان، دارو یا بیماری مزمن) دارای سیستم ضعیف ایمنی باشند.
ــ ضایعات گسترده و دردناک باشند.
بیماری زونا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیماری زونا معمولاً براساس شرح حال بیمار و سابقه بروز درد در یک سمت از بدن و ایجاد جوش‌ها و تاول‌های موضعی تشخیص داده می‌شود. دکتر ممکن است برای تشخیص این عارضه یک نمونه‌برداری از بافت آسیب دیده انجام بدهد و یا قسمتی از تاول‌ها را برای بررسی بیشتر در آزمایشگاه کشت بدهد. معمولا اگر با معاینه جوش‌ها نتواند بیماری زونا را تشخیص داد، باید آزمایش انجام شود. به عبارت دیگر در کنار معاینه کامل فیزیکی و بررسی سوابق پزشکی بیمار ممکن است از آزمایش‌های تشخیصی زیر هم برای تشخیص بیماری زونا استفاده شود:
ــ نمونه‌برداری از پوست: آزمایشی است که طی آن قسمت کوچکی از سطح پوست به طور ملایم تراشیده می‌شود تا ویروس زونا یا سایر ویروس‌های موجود در آن شناسایی شود. برای برداشتن نمونه بافت پوست یا آب مذکور باید از وسیله استریلی موسوم به سوآب کمک گرفته بشود؛ سپس نمونه‌های برای بررسی وجود ویروس به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.
ــ آزمایش خون: پزشک همچنین ممکن است برای تشخیص آزمایش خون را نیز تجویز کند.
ــ نمونه‌برداری از پوست: آزمایشی است که طی آن قسمت کوچکی از سطح پوست به طور ملایم تراشیده می‌شود تا ویروس زونا یا سایر ویروس‌های موجود در آن شناسایی شود. برای برداشتن نمونه بافت پوست یا آب مذکور باید از وسیله استریلی موسوم به سوآب کمک گرفته بشود؛ سپس نمونه‌های برای بررسی وجود ویروس به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.
ــ آزمایش خون: پزشک همچنین ممکن است برای تشخیص آزمایش خون را نیز تجویز کند.
بیماری زونا چگونه درمان می‌شود؟
زونا معمولاً طی چند هفته خود به خود از بین می‌رود و بازگشت آن بعید است. مصرف مسکن و کمپرس سرد در خشک کردن تاول‌ها موثر است. مصرف دارو‌های ضد ویروس خوراکی برای کاهش پراکنده شدن ویروس‌ها و کم کردن حوزه ضایعات جلدی موثر است، به شرط اینکه در عرض ۳-۲ روز اول شروع بیماری مصرف شوند؛ بنابراین در صورتی که دچار درد شدید ناگهانی در یک طرف بدن شدید و مشکوک به زونا هستید، در اسرع وقت به متخصص پوست مراجعه کنید. در موارد شدید زونا مثلاً وقتی درگیری چشمی وجود دارد و یا در کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، تجویز برخی دارو‌ها الزامی است. پزشکان برای درمان بیماری زونا به طور معمول از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
۱. دارو‌های ضد درد برای کمک به کاهش درد: درد ممکن است بسیار شدید باشد و تجویز دارو‌های مسکن و ضد درد ضرورت داشته باشد.
۲. دارو‌های ضد ویروس: این دارو‌ها زمانی که پزشک ظرف مدت ۷۲ ساعت پس از ابتلا به بیماری تشخیص داده شود، تجویز می‌شود. هرچه درمان‌های ضد ویروسی زودتر آغاز شود، بهتر است. دارو‌های ضد ویروسی شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر است. این دارو‌ها درد را در بدن کاهش می‌دهند.
۳. مسدودکننده‌های عصبی: این دارو‌ها زمانی که درد شدید باشد، تجویز می‌شود. این دارو‌ها تزریقی است و حاوی مواد بی‌حس کننده و در برخی موارد کورتیکواستروئید هستند.
۴. کورتیکواستروئیدها: برای کاهش درد و تورم برخی بیماران قرص‌های کورتیکواستروئید را همراه با دارو‌های ضد ویروسی مصرف می‌کنند. این روش‌های درمانی متداول نیستند؛ زیرا می‌توانند باعث گسترش بثورات شوند.
۵. درمان درد بعد از برطرف شدن رفتن بثورات پوستی: برخی دارو‌های ضدافسردگی مسکن‌های ضد درد، پماد‌های بی‌حس کننده و پچ و دارو‌های ضد تشنج می‌توانند به کاهش درد پس از رفع بثورات پوستی کمک کنند.
۱. دارو‌های ضد درد برای کمک به کاهش درد: درد ممکن است بسیار شدید باشد و تجویز دارو‌های مسکن و ضد درد ضرورت داشته باشد.
۲. دارو‌های ضد ویروس: این دارو‌ها زمانی که پزشک ظرف مدت ۷۲ ساعت پس از ابتلا به بیماری تشخیص داده شود، تجویز می‌شود. هرچه درمان‌های ضد ویروسی زودتر آغاز شود، بهتر است. دارو‌های ضد ویروسی شامل فامسیکلوویر، والاسیکلوویر و آسیکلوویر است. این دارو‌ها درد را در بدن کاهش می‌دهند.
۳. مسدودکننده‌های عصبی: این دارو‌ها زمانی که درد شدید باشد، تجویز می‌شود. این دارو‌ها تزریقی است و حاوی مواد بی‌حس کننده و در برخی موارد کورتیکواستروئید هستند.
۴. کورتیکواستروئیدها: برای کاهش درد و تورم برخی بیماران قرص‌های کورتیکواستروئید را همراه با دارو‌های ضد ویروسی مصرف می‌کنند. این روش‌های درمانی متداول نیستند؛ زیرا می‌توانند باعث گسترش بثورات شوند.
۵. درمان درد بعد از برطرف شدن رفتن بثورات پوستی: برخی دارو‌های ضدافسردگی مسکن‌های ضد درد، پماد‌های بی‌حس کننده و پچ و دارو‌های ضد تشنج می‌توانند به کاهش درد پس از رفع بثورات پوستی کمک کنند.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به زونا
۱. واکسن: واکسینه شدن می‌تواند از بروز علائم و زخم‌ها و ضایعات پوستی شدید زونا پیشگیری کند. برای زونا دو واکسن وجود دارد که «زوستاواکس» (Zostavax) و «شینگریکس» (Shingrix) نام دارند.
ــ واکسن زوستاواکس: این واکسن در سال ۲۰۰۶ مورد تایید سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) قرار گرفته و ثابت شده است که به مدت ۵ سال فرد را از ابتلا به زونا محافظت می‌کند. این واکسن یک واکسن زنده است که در بالای بازو تزریق می‌شود و مطالعات بالینی نشان داده است که می‌تواند تا ۵۰ درصد خطر ابتلای به زونا را در افراد بالای ۶۰ سال و مسن کاهش بدهد.
ــ واکسن شینگریکس: این واکسن در سال ۲۰۱۷ از طرف سازمان غذا و داروی ایالات متحده مورد تایید قرار گرفت و جایگزین ترجیحی برای واکسن زوستاواکس است. مطالعات نشان می‌دهند که این واکسن یک حفاظت ۵ ساله را در برابر زونا ایجاد می‌کند. این واکسن از ویروس کشته شده تولید و در دو نوبت به فاصله ۲ تا ۶ ماه تزریق می‌شود. واکسن شینگریکس برای افراد بالای ۵۰ سال و افرادی که قبلا واکسن زوستاواکس را دریافت کرده‌اند، توصیه می‌شود؛ اما ویروس زوستاواکس برای افراد کمتر از ۶۰ سال توصیه نمی‌شود.
ــ واکسن زوستاواکس: این واکسن در سال ۲۰۰۶ مورد تایید سازمان غذا و دارو ایالات متحده (FDA) قرار گرفته و ثابت شده است که به مدت ۵ سال فرد را از ابتلا به زونا محافظت می‌کند. این واکسن یک واکسن زنده است که در بالای بازو تزریق می‌شود و مطالعات بالینی نشان داده است که می‌تواند تا ۵۰ درصد خطر ابتلای به زونا را در افراد بالای ۶۰ سال و مسن کاهش بدهد.
ــ واکسن شینگریکس: این واکسن در سال ۲۰۱۷ از طرف سازمان غذا و داروی ایالات متحده مورد تایید قرار گرفت و جایگزین ترجیحی برای واکسن زوستاواکس است. مطالعات نشان می‌دهند که این واکسن یک حفاظت ۵ ساله را در برابر زونا ایجاد می‌کند. این واکسن از ویروس کشته شده تولید و در دو نوبت به فاصله ۲ تا ۶ ماه تزریق می‌شود. واکسن شینگریکس برای افراد بالای ۵۰ سال و افرادی که قبلا واکسن زوستاواکس را دریافت کرده‌اند، توصیه می‌شود؛ اما ویروس زوستاواکس برای افراد کمتر از ۶۰ سال توصیه نمی‌شود.
۲. پوشاندن ضایعات پوستی توسط افراد مبتلا: زونا زخم مسری است؛ یعنی امکان سرایت آن از یک فرد به فرد دیگر وجود دارد؛ بنابراین افراد مبتلا به زونا حتما باید دقت داشته باشند که هنگام ارتباط با دیگران ضایعات پوستی خود را به‌خوبی بپوشانند.
۳. اجتناب از تماس با افراد خاص: برخی از افراد خاص همچون کسانی که به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند و یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به‌سرعت می‌توانند به زونا مبتلا شوند؛ بنابراین اگر فردی به زونا مبتلا باشد و کسانی را در اطرافیان خود می‌شناسد، بهتر برای جلوگیری از انتشار زونا از تماس با چنین افرادی اجتناب کند.
۴. شستشوی منظم دست‌ها: این کار می‌تواند همیشه دست‌های شما را پاکیزه نگه دارد و احتمال انتقال زونا به افراد دیگر را کاهش بدهد.
۳. اجتناب از تماس با افراد خاص: برخی از افراد خاص همچون کسانی که به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند و یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به‌سرعت می‌توانند به زونا مبتلا شوند؛ بنابراین اگر فردی به زونا مبتلا باشد و کسانی را در اطرافیان خود می‌شناسد، بهتر برای جلوگیری از انتشار زونا از تماس با چنین افرادی اجتناب کند.
۴. شستشوی منظم دست‌ها: این کار می‌تواند همیشه دست‌های شما را پاکیزه نگه دارد و احتمال انتقال زونا به افراد دیگر را کاهش بدهد.
درمان‌های خانگی برای بیماری زونا
هیچ درمانی قطعی برای بیماری زونا وجود ندارد؛ یعنی فرد باید دوره عفونت را سپری کند. می‌توان برای کاهش علائم و دوره عفونت از برخی از درمان‌های خانگی نیز استفاده کرد. برخی از این درمان‌ها عبارت‌اند از:
۱. کمپرس و دوش آب سرد: قرار دادن پارچه‌های خنک و سرد روی محل بثورات ممکن است در از بین بردن خارش و کاهش التهاب کمک کند. افراد می‌توانند یک پارچه نخی یا حوله را با آب سرد خیس کنند و قبل از اینکه آن را روی مناطق زخمی و جراحت‌ها قرار بدهند، آب آن را بگیرند. در صورت لزوم چند بار این کار را تکرار کنید؛ همچنین بهتر است که پوست را در معرض دما‌ی شدید قرار ندهید؛ بنابراین بیماران باید از آب یخ یا آب داغ اجتناب کنند. آب داغ جریان خون را افزایش خواهد داد و به طور بالقوه باعث کاهش سرعت بهبود زخم‌ها می‌شود، درحالی که یخ حساسیت پوست را افزایش می‌دهد؛ همچنین حمام کردن با آب سرد و یا دوش روزانه با حداقل شستشو به تمیز نگه داشتن زخم‌ها و تاول‌ها و کاهش خطر عفونت کمک خواهد کرد. آب سرد نیز باید از زخم‌های دردناک و خارش‌دار جلوگیری کند و به جلوگیری از خراش‌هایی که می‌تواند باعث بروز زخم شود، کمک کند.
۲. استفاده از روغن‌های گیاهی: برخی از روغن‌های گیاهی دارای خواصی هستند که ممکن است به خارش پوست و درمان این عارضه کمک کنند که پرکاربرد‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
ــ روغن بابونه: روغن بابونه خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی دارد و می‌تواند زخم‌ها و جراحت‌ها را با کمک بازسازی سلول‌های پوست بهبود ببخشد.
ــ روغن اوکالیپتوس: این روغن دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند سرعت درمان زخم‌های بیماران سرطانی را افزایش بدهد.
ــ روغن درخت چای: این روغن دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است و می‌تواند زخم را بهبود ببخشد.
ــ روغن نعنای تند: روغن نعناع تند بسیار متنوع است و معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن نعناع تند دارای اثرات ضد ویروسی در برابر ویروس هرپس است، با این حال باید قبل از استفاده رقیق شود.
در برخی موارد روغن‌های گیاهی خالص می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شوند؛ بنابراین افراد باید همیشه قبل از استفاده از آن‌ها روی قسمتی از پوستشان روغن موردنظر را تست کنند
۱. کمپرس و دوش آب سرد: قرار دادن پارچه‌های خنک و سرد روی محل بثورات ممکن است در از بین بردن خارش و کاهش التهاب کمک کند. افراد می‌توانند یک پارچه نخی یا حوله را با آب سرد خیس کنند و قبل از اینکه آن را روی مناطق زخمی و جراحت‌ها قرار بدهند، آب آن را بگیرند. در صورت لزوم چند بار این کار را تکرار کنید؛ همچنین بهتر است که پوست را در معرض دما‌ی شدید قرار ندهید؛ بنابراین بیماران باید از آب یخ یا آب داغ اجتناب کنند. آب داغ جریان خون را افزایش خواهد داد و به طور بالقوه باعث کاهش سرعت بهبود زخم‌ها می‌شود، درحالی که یخ حساسیت پوست را افزایش می‌دهد؛ همچنین حمام کردن با آب سرد و یا دوش روزانه با حداقل شستشو به تمیز نگه داشتن زخم‌ها و تاول‌ها و کاهش خطر عفونت کمک خواهد کرد. آب سرد نیز باید از زخم‌های دردناک و خارش‌دار جلوگیری کند و به جلوگیری از خراش‌هایی که می‌تواند باعث بروز زخم شود، کمک کند.
۲. استفاده از روغن‌های گیاهی: برخی از روغن‌های گیاهی دارای خواصی هستند که ممکن است به خارش پوست و درمان این عارضه کمک کنند که پرکاربرد‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
ــ روغن بابونه: روغن بابونه خاصیت ضد التهابی و ضد میکروبی دارد و می‌تواند زخم‌ها و جراحت‌ها را با کمک بازسازی سلول‌های پوست بهبود ببخشد.
ــ روغن اوکالیپتوس: این روغن دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند سرعت درمان زخم‌های بیماران سرطانی را افزایش بدهد.
ــ روغن درخت چای: این روغن دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است و می‌تواند زخم را بهبود ببخشد.
ــ روغن نعنای تند: روغن نعناع تند بسیار متنوع است و معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرد. روغن نعناع تند دارای اثرات ضد ویروسی در برابر ویروس هرپس است، با این حال باید قبل از استفاده رقیق شود.
در برخی موارد روغن‌های گیاهی خالص می‌توانند باعث واکنش‌های آلرژیک شوند؛ بنابراین افراد باید همیشه قبل از استفاده از آن‌ها روی قسمتی از پوستشان روغن موردنظر را تست کنند
۳. نارون کوهی (witch hazel): محققان براین باورند که گیاه نارون کوهی موثر‌تر از بابونه برای کاهش التهاب و خارش پوست است. شاید نام این گیاه برایتان عجیب باشد و آن را نشنیده باشید. این گیاه دارای خواص بی‌شماری است. شما می‌توانید در مدل‌های مختلف این گیاه را خریداری کنید. رایج‌ترین این مدل‌ها کرم‌ها یا آب نارون کوهی است. بسیاری از کرم‌های نارون کوهی در فروشگاه‌های آنلاین در دسترس هستند. می‌توانید به طور موضعی در مناطق سوزش و التهاب از این گیاه استفاده کنید تا علائم را کاهش بدهد.
۴. حمام با جو دوسر: برخی مطالعات نشان می‌دهند که عصاره جو می‌تواند پوست خشک را مرطوب کند و پوست حساس و ملتهب را تسکین بدهد. سازمان غذا و دارو جو را به عنوان یک درمان ایمن و موثر تایید کرده است. محصولات جو دوسر کلوئیدی معمولا پروتیین جو را خنثی می‌کنند تا از واکنش‌های آلرژیک جلوگیری شود. مواد تشکیل دهنده فعال در جو دوسر که باعث کاهش التهاب می‌شوند، فلاونوئید‌ها و ساپونین‌ها هستند. افراد می‌توانند محصولات جو را در حمام خنک برای کمک به کاهش درد و خارش استفاده کنند.
۵. استفاده از رژیم غذایی مناسب: یک رژیم غذایی سالم برای پیشگیری و مبارزه با بیماری حیاتی است. راهنمای رژیم غذایی برای این بیماری توصیه می‌کند یک رژیم غذایی متنوع را در پیش بگیرند که شامل بسیاری از سبزیجات، میوه‌ها و حبوبات سبوس‌دار؛ همچنین آجیل و گوشت‌های بدون چربی باشد. افراد مبتلا باید از غذا‌های نارنجی، قرمز و سبز حاوی کاروتنوئید لیکوپن، لوتئین، زاکسانتین و پروینتامین A در رژیم غذایی خود استفاده کنند. کاروتنوئید‌ها را که برای عملکرد ایمنی بسیار مهم هستند، می‌توان در مواد غذایی زیر یافت.
ــ غذا‌های نارنجی: هویج، کدو تنبل و زردآلو
ــ غذا‌های قرمز: هندوانه، فلفل قرمز، گریپ فروت و گیلاس
ــ غذا‌های سبز: کلم پیچ، جعفری، اسفناج، خربزه، کاهو و اندیو (کاسنی فرنگی)
محدود کردن چربی‌های ترانس و اشباع شده و جلوگیری از اضافه شدن قند و نمک در صورت امکان می‌تواند باعث بهبود التهاب و عملکرد سیستم ایمنی شود.
۶. استفاده از مکمل‌های ویتامین: افرادی که در معرض بیماری زونا قرار دارند و بیش از ۵۰ سال سن دارند، باید مکمل را برای حفظ سلامتی و تقویت سیستم ایمنی بدن مورد توجه خود قرار بدهند. بسیاری از افراد مسن در معرض خطر کمبود ویتامین D قرار دارند؛ بنابراین باید اطمینان حاصل شود که آن‌ها در معرض آفتاب کافی قرار بگیرند یا مکمل‌ها را برای محافظت از ایمنی خود مصرف کنند؛ همچنین مصرف ویتامین C، روی و مکمل سلنیوم می‌تواند ایمنی را در افراد مسن افزایش بدهد. با این حال مصرف دوز‌های بالای ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به جای فایده حتی ضرر بیشتری داشته باشد. مولتی ویتامین‌هایی که حاوی سطوح پایین و ایمن بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، معمولا گزینه‌ای بهتر هستند.
۷. ترک سیگار: سیگار سیستم ایمنی بدن را در مقابل عفونت‌ها به‌ویژه در افراد مسن ضعیف می‌کند و روند درمان را به تاخیر می‌اندازد؛ بنابراین در صورت ابتلا به زونا باید توجه داشته باشید که سیگار کشیدن هم می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش بدهد و هم دوره بهبودی را طولانی‌تر کند.
۸. کاهش استرس: با استفاده از مدیتیشن و روش‌های آرامش سعی کنید استرس و تنش را از خود دور کنید. زمانی که دور از استرس باشید هم خطر ابتلا به بیماری زونا کاهش می‌یابد و هم روند درمان بهتر صورت می‌گیرد.
منبع :
فرارو
