وقتی بدنتان دچار واکنش‌های حساسیتی می‌شود، ماده‌ای شیمیایی به‌نام هیستامین در بدن ترشح می‌شود که وقتی به گیرنده‌های سلول‌های خاصی در بدن می‌چسبد، موجب علائم حساسیت می‌شود.
علائم حساسیت معمولا از واکنش‌های ناهنجار سیستم ایمنی بدن ناشی می‌شوند. وقتی در معرض ماده‌ای حساسیت‌زا قرار می‌گیرید، سیستم ایمنی بدنتان به‌اشتباه آن را تهدید تلقی می‌کند و با تولید هیستامین به آن ماده حساسیت‌زا حمله می‌کند. البته هیستامین به مهاجمانی چون انگل‌ها هم حمله می‌کند. بااین‌حال، علائم حساسیت هم بر اثر واکنش‌های بیش از حد سیستم ایمنی بدن به ماده‌ای بی‌ضرر رخ می‌دهند.
داروهای آنتی هیستامین که معمولا بدون نسخه در داروخانه‌ها فروخته می‌شوند، جلوی عملکرد هیستامین و علائم حساسیت و التهاب‌های ناشی از آن را می‌گیرند.
داروهای شیمیایی آنتی‌هیستامین حاوی مواد شیمیایی مختلفی هستند که گاهی ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. خوشبختانه آنتی‌هیستامین‌های طبیعی هم وجود دارند که با استفاده از آنها می‌توانید علائم حساسیت خود را کاهش دهید یا کاملا برطرف کنید.
آنتی هیستامین های طبیعی
مواد طبیعی مختلفی وجود دارند که سرشار از آنتی‌هیستامین‌اند. تحقیقات درباره اثربخشی آنتی‌هیستامین‌های طبیعی در مراحل اولیه قرار دارند، اما برخی از آنها واقعا امیدبخش هستند.
در ادامه، بعضی از مواد و گیاهانی را معرفی می‌کنیم که حاوی آنتی هیستامین طبیعی هستند.
۱. گزنه
صدها سال است از این گیاه بوته‌ای که در سراسر جهان یافت می‌شود، برای درمان برخی از بیماری‌ها استفاده می‌شود. محققان با بررسی این گیاه نوید داده‌اند که اثرات آنتی‌هیستامینی در آن دیده‌اند.
وقتی گزنه با پوست تماس پیدا می‌کند، ساختارهای مومانند روی برگ و ساقه‌های آن نوعی ماده شیمیایی ترشح می‌کند که گزنده است و ممکن است پوست‌تان بر اثر تماس با آن جوش بزند.
از گزنه به ۲ شیوه موضعی (برای برخی بیماری‌ها) و خوراکی (برای حساسیت) استفاده می‌شود. عوارض جانبی خفیفی چون معده‌درد، احتباس آب در بدن، تعریق و اسهال از عوارض جانبی احتمالی این گیاه‌اند. طبق برخی از تحقیقات، وقتی گزنه به صورت خوراکی مصرف شود، فرد را در معرض عوارض جانبی شدید قرار نمی‌دهد.
۲. ویتامین C
ممکن است درباره فواید ویتامین C بسیار شنیده باشید. این ویتامین دوره و شدت سرماخوردگی را کم می‌کند و در عین حال ویژگی‌های ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد.
بر اساس تحقیقات، التهاب و تنش اکسایشی ۲ اثر مهم انواع حساسیت‌ها هستند و تزریق وریدی مقدار زیادی ویتامین C، از علائم حساسیت می‌کاهد. همچنین کمبود ویتامین C ممکن است فرد را مستعد حساسیت کند.
با مصرف مکمل‌های ویتامین C یا خوراکی‌های سرشار از این ویتامین می‌توانید این آنتی‌هیستامین طبیعی را به بدن خود برسانید. فلفل‌های قرمز و سبز (خام)، پرتقال یا آب‌پرتقال، گریپ‌فروت یا آب گریپ‌فروت، کیوی، بروکلی، توت‌فرنگی و کلم بروکسل حاوی ویتامین C و نوعی آنتی هیستامین طبیعی برای سرفه هستند.
ویتامین C معمولا عارضه جانبی خاصی ندارد، اما اگر به مقدار بسیار زیاد استفاده شود، ممکن است موجب اسهال، گرفتگی شکم و سایر مشکلات گوارشی شود. علاوه بر این، مصرف مقدار زیاد این ویتامین ممکن است جذب ویتامین‌‌ها و مواد معدنی دیگر را دچار مشکل کند.
۳. کوئرستین
کوئرستین نوعی آنتی‌اکسیدان است که در بیشتر گیاهان یافت می‌شود. این ماده ضدحساسیت است و ویژگی‌های آنتی‌هیستامینی دارد. طبق تحقیقات، کوئرستین ژنی را سرکوب می‌کند که موجب واکنش‌های حساسیتی در بدن می‌شود.
این آنتی‌اکسیدان را می‌توان در خوراکی‌های متعددی چون شوید، برگ رازیانه، پیاز، پونه کوهی، فلفل تند، زغال اخته، اسفناج، کلم‌پیچ، گیلاس، کاهو و مارچوبه به‌وفور یافت. مکمل‌های غذایی کوئرستین نیز در داروخانه‌ها موجود است.
عوارض جانبی احتمالی این آنتی‌اکسیدان سردرد و کمی معده‌درد است. البته اگر به بیماری‌های کلیوی مبتلا هستید یا در دوران بارداری و شیردهی هستید، این آنتی‌اکسیدان برایتان مضر است. مصرف بیشتر انواع آنتی هیستامین طبیعی در بارداری ایمن است، اما پیش از مصرف کوئرستین با پزشک مشورت کنید.
۴. گیاه باباآدم جنگلی
گیاه باباآدم جنگلی که «سایبان» هم نامیده می‌شود، از خانواده کاسنیان است. این گیاه بوته‌ای بومی اروپا، بخش‌هایی از آسیا و آمریکای شمالی است و هزاران سال است که از آن استفاده دارویی می‌شود.
بر اساس بررسی‌های محققان، این گیاه حاوی آنتی‌هیستامین طبیعی و برای درمان حساسیت مفید است. این گیاه را می‌توان نوعی آنتی هیستامین طبیعی برای کهیر دانست.
باباآدم جنگلی به‌صورت قرص، عصاره و گیاه خشک‌شده در دسترس است. این گیاه حاوی ماده‌ای شیمیایی به‌نام آلکالوئید پیرولیزیدین (pyrrolizidine alkaloid) است که برای کبد، شش‌ها و دستگاه گردش خون مضر است. البته نوعی گیاه باباآدم جنگلی هم هست که فاقد این نوع آلکالوئید و ایمن‌تر است. بااین‌حال این نوع از گیاه باباآدم جنگلی هم عوارضی جانبی چون ایجاد باد معده، سردرد، خارش چشم، اسهال و مشکلات تنفسی دارد. حتی برخی از افراد به دمنوش این گیاه هم حساسیت دارند. اگر به گل داوودی، گل همیشه‌بهار و بابونه حساسیت دارید، احتمالا به گیاه باباآدم جنگلی هم حساسیت خواهید داشت.
۵. بروملین
بروملین گروهی از آنزیم‌های موجود در آناناس است. در آمریکای مرکزی و جنوبی، این میوه از دوران قدیم مصرف دارویی داشته است. بنا بر برخی شواهد، بروملین نوعی آنتی‌هیستامین طبیعی و ضدالتهاب و برای درمان احتقان بینی مفید است.
طی تحقیقی نه‌چندان جامع مشخص شد که بروملین می‌تواند به غشای مخاطی سینوس‌ها نفوذ و حساسیت و مشکلات سینوس را هم درمان کند. این آنزیم را می‌توان آنتی‌هیستامین طبیعی برای کودکان و بزرگ‌سالان مبتلا به حساسیت فصلی دانست.
برای اثرگذاری بروملین، باید به حد کافی از آن مصرف کرد. بروملین در ساقه و وسط آناناس فراوان است که معمولا مصرف نمی‌شود، بنابراین فقط با خوردن میوه آناناس نمی‌توانید به مقدار کافی بروملین دست بیابید.
بروملین عوارض جابی بسیار کمی دارد که محتمل‌ترین آنها معده‌درد و اسهال‌اند. در ضمن این آنزیم ممکن است با برخی داروها از جمله آنتی‌بیوتیک رایج آموکسی‌سیلین به‌شدت تداخل داشته باشد.
۶. پروبیوتیک
پروبیوتیک‌ها موجودات زنده میکروسکوپی (باکتری و مخمر) هستند که در دستگاه گوارش ما زندگی می‌کنند و وجودشان برای سلامت بدن ضروری است.
طبق برخی تحقیقات، پروبیوتیک‌ها در بهبود اختلال‌های سیستم ایمنی مانند حساسیت‌ها نقش دارند. البته برای اثبات دقیق‌تر این ویژگی به بررسی‌های بیشتری نیاز است. همچنین برخی از انواع پروبیوتیک‌ها ممکن است بیش از پروبیوتیک‌های دیگر مفید باشند.
مکمل‌های پروبیوتیک به شکل‌های مختلفی چون کپسول، پودر و مایع تولید شده‌اند که مصرف‌شان معمولا ایمن است.
همچنین می‌توانید پروبیوتیک‌ها را از طریق مواد خوراکی به بدنتان برسانید. بعضی از خوراکی‌های حاوی پروبیوتیک عبارت‌اند از:
- ماست؛
- کفیر؛
- ترشی؛
- خمیر؛
- خامه ترش.
عوارض جانبی پروبیوتیک نفخ است که معمولا پس از چند هفته برطرف می‌شود.
۷. گون
گون گیاهی است که در طب آیورودا از آن استفاده می‌شود. این گیاه تولید نوعی پروتئین به‌نام اینترفرون را افزایش می‌دهد. اینترفرون بیشتر عملکردهای سلولی از جمله ترشح هیستامین را سرکوب می‌کند. بنابراین گون با تسکین سیستم ایمنی، از بروز علائم حساسیت پیشگیری می‌کند.
۸. روغن سیاه‌دانه
روغن سیاه‌دانه از واکنش‌های التهابی شش‌ها می‌کاهد و جلوی تولید هیستامین را می‌گیرد. این روغن درمانی طبیعی برای التهاب مخاط بینی آلرژیک است که فرد را دچار آبریزش شدید بینی می‌کند. بنابراین اگر دنبال آنتی هیستامین طبیعی برای آبریزش بینی هستید، گیاه گون پیشنهاد می‌شود. برخی دیگر از فواید آنتی‌هیستامینی گون کاهش عطسه، گرفتگی بینی و خارش چشم هستند.
۹. عصاره هسته انگور
روغن هسته انگور هم نوعی آنتی‌هیستامین است که با آرام‌کردن رگ‌های خونی بدن می‌تواند از بروز علائم حساسیت از جمله خارش و احتقان بینی، ریزش اشک، گلودرد، سرفه و جوش پیشگیری کند. پس اگر دچار حساسیت و در پی آنتی هیستامین طبیعی خارش هستید، از این عصاره استفاده کنید.
درمان‌های دیگر حساسیت
علاوه بر استفاده از آنتی هیستامین های طبیعی برای درمان حساسیت، می‌توان به روش‌های جایگزین مانند اینها هم فکر کرد:
- طب سوزنی: در این روش از سوزن‌های نازک یا نقطه‌یاب (پروب) الکتریکی یا فشار به نقاطی خاص از بدن استفاده می‌شود تا واکنش‌های حساسیتی درمان شوند.
- شست‌وشوی بینی: در این روش با استفاده از «نتی‌پات» و آب‌نمک استریل، مجاری بینی کاملا شست‌وشو داده می‌شوند.
- ورزش: حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت هوازی با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه با شدت زیاد در هفته، واکنش‌های حساسیتی را درمان می‌کند.
روش‌های درمانی فوق وقتی با هم ترکیب شوند، برای درمان حساسیت بسیار مؤثر خواهند بود.
کلام آخر
هر زمان که دچار حساسیت شوید، با استفاده از آنتی هیستامین طبیعی در کنار مراقبت صحیح از خود و دوری از مواد حساسیت‌زا (در صورت امکان) درمان می‌شوید. رژیم غذایی مناسب و ورزش هم اثربخشی سیستم ایمنی بدن را بهبود می‌دهند.
