در بیماری ام اس، سیستم ایمنی به غلاف محافظ رشته‌های عصبی (میلین) حمله می‌کند و باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و سایر اندام‌های بدن می‌شود. هرچند علت ابتلا به ام اس ناشناخته است، اما این بیماری در نهایت می‌تواند باعث آسیب دائمی یا زوال رشته‌های عصبی شود.
علائم و نشانه‌های ام اس بین بیماران بسیار متفاوت است و به محل و شدت آسیب فیبر عصبی در سیستم عصبی مرکزی بستگی دارد. برخی از افراد مبتلا به ام اس شدید ممکن است توانایی راه رفتن مستقل (بدون کمک جانبی) را از دست بدهند.
علائم رایج ام اس عبارتند از:
بی‌حسی یا ضعف در یک یا چند اندام در یک سمت بدن، سوزن سوزن شدن، عدم هماهنگی، ناتوانی در راه رفتن، اختلالات بینایی (دوبینی طولانی‌مدت، تاری دید)، سرگیجه، اختلال در عملکرد روده و مثانه، خستگی، گفتار نامفهوم، مشکلات شناختی و اختلالات خلقی. در صورت مشاهده هر یک از این علائم بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
ریسک‌فاکتورهای ام اس
این عوامل ممکن است خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش دهند:
سن: ام اس ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما شروع آن معمولا در حدود ۲۰ و ۴۰ سالگی است. با این حال، افراد جوان‌تر یا مسن‌تر نیز ممکن است به آن مبتلا شوند.
جنسیت: زنان دو تا سه برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به ام اس هستند.
سابقه خانوادگی: اگر یکی از اعضای خانواده شما مبتلا به ام اس باشد، شما در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید.
نژاد: افراد سفیدپوست در معرض بالاترین خطر ابتلا به ام اس هستند.
کمبود ویتامین D: داشتن سطوح پایین ویتامین D و قرار گرفتن کم در معرض نور خورشید، با خطر بیشتر ابتلا به ام اس مرتبط است.
ژنتیک: ژنی در کروموزوم ۶p۲۱ با مولتیپل اسکلروزیس مرتبط است.
چاقی: ارتباط چاقی و ابتلا به ام اس در زنان، خصوصا در سنین کودکی و نوجوانی، بیشتر است.
بیماری‌های خود ایمنی: در صورت داشتن سایر اختلالات خودایمنی مانند: بیماری تیروئید، کم خونی خطرناک، پسوریازیس، دیابت نوع ۱ یا بیماری التهابی روده، خطر ابتلا به ام اس بیشتر است.
سیگار کشیدن: بر اساس تحقیقات، افراد سیگاری به میزان یک‌ونیم برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری به ام اس مبتلا می‌شوند. هم‌چنین مصرف دخانیات به پیشرفت بیماری ام اس کمک می‌کند.
۶ روش برای کنترل علائم بیماری ام اس
هیچ درمانی برای مولتیپل اسکلروزیس وجود ندارد و مقابله با این بیماری ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما روش‌هایی برای کمک به مدیریت علائم و ایجاد تسکین در دسترس هستند؛ که چند نمونه از آنها عبارتند از:
۱. تحرکات سبک
اگر با بدن درد ناشی از ام اس دست و پنجه نرم می‌کنید، بدانید که انجام حرکات ملایم و تحرکات سبک می‌تواند این وضعیت را بهبود ببخشد. روزانه چند دقیقه حرکات کششی انجام دهید تا درد و اسپاسم عضلانی را کمتر کنید. هم‌چنین برای کاهش درد کمر، مفاصل و گردن باید روی عضلات میان‌تنه کار کنید و این قسمت را تقویت کنید.
۲. پیش‌بینی خطرات احتمالی
برخی از علائم ام اس مانند کاهش کنترل حرکتی و از دست دادن تعادل ممکن است بر ایمنی بدن در شرایط خاص تأثیر بگذارد. ام اس هم‌چنین اثرات دیگری بر بدن دارد که قادر است گاهی هماهنگی و تحرک را به خطر بیندازد. برای پیشگیری از خطرات حرکتی در هنگام راه رفتن، در صورت امکان از پوشیدن دمپایی و صندل خودداری کنید و کفش‌های بسته و با کفی ضد لغزش بپوشید. نصب نرده در جایی که فکر می‌کنید ممکن است کمک‌کننده باشد، مانند کنار راه پله‌ها یا حمام، نیز به پیشگیری از وقوع حوادث حرکتی کمک می‌کند.
۳. ورزش منظم
فعالیت بدنی و ورزش منظم به کنترل علائم بیماری ام اس کمک می‌کند. ورزش‌های مناسب با شرایط جسمی، قدرت، تعادل، استقامت و انعطاف‌پذیری را افزایش می‌دهد و شرایطی چون کلسترول بالا و بیماری قلبی را کنترل می‌کند؛ که این مسئله به نوبه خود سلامت شناختی و روانی بیماران ام اس را بهبود می‌بخشد.
فعالیت بدنی نباید طولانی یا شدید باشد، فعالیت‌هایی مانند: پیاده‌روی، انجام ایروبیک در آب، تمرین یوگا و ... بهترین گزینه‌ها برای بیماران هستند.
۴. رژیم غذایی غنی از مواد مغذی
یک رژیم غذایی متعادل و سالم، با بهبود عملکرد بدن، به شما کمک کند تا بتوانید ام اس را به طور مؤثرتری مدیریت کنید. سیر، تخم مرغ، کلم پیچ، سیب زمینی، انواع توت‌ها و سایر میوه‌های تازه، ماهی قزل آلا و ... سرشار از مواد مغذی ضروری هستند که بدن برای مقابله با بیماری ام اس به آنها نیاز دارد. بدین منظور، مصرف مکمل‌ها و سایر داروهای طبیعی مانند ویتامین D، بیوتین و امگا ۳ نیز تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.
۵. آموزش مغز
ام اس ممکن است منجر به برخی چالش‌های شناختی شود و مدیریت زندگی روزمره را دشوارتر کند. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که تمرین دادن و فعال نگه داشتن مغز به حفظ عملکرد و کاهش سرعت زوال شناختی کمک می‌کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۷ روی ۶۲ نفر با سطوح خفیف تا متوسط اختلال شناختی مرتبط با ام اس انجام شد و محققان دریافتند که در مقایسه با گروه کنترل، ۳۰ شرکت‌کننده که یک برنامه آموزشی شناختی به کمک کامپیوتر را تکمیل کردند، پیشرفت چشمگیری در حافظه کلامی، حافظه کاری، تلکم، علائم اضطراب و کیفیت زندگی خود داشتند.
پازل‌ها، بازی‌های فکری، جدول کلمات، بازی‌های رایانه‌ای، مدیتیشن و ... تمریناتی هستند که همواره مغز را پویا و زنده نگه می‌دارند و سلامت شناختی را افزایش می‌دهند.
۶. متعادل کردن دمای بدن
بیماران مبتلا به ام اس، به تغییرات دما، به ویژه زمانی که هوا گرم‌تر می‌شود، حساس هستند. عدم تحمل گرما ممکن است برخی از علائم بیماری را تشدید کند. در این مواقع، متعادل کردن دمای بدن به مدیریت علائم ام اس کمک می‌کند. استفاده از لباس‌های خنک و نازک، حمام با آب ولرم رو به سرد، هیدراتاسیون بدن، تهویه مطبوع در خانه یا محل کار به خنک ماندن بدن کمک می‌کنند.
