برای نزدیک به یک قرن، مطالعات آزمایشگاهی نتایجی ثابت را نشان داده‌اند: اگر حیوان کمتر غذا بخورد، عمر طولانی‌تر خواهد داشت. اما دانشمندان در تلاش بوده‌اند تا دریابند چرا رژیم‌های غذایی محدودکننده به افزایش طول عمر منجر می‌شوند و چگونه می‌توان آن‌ها را به بهترین نحو برای انسان‌ها اجرا کرد.
اکنون دانشمندان آزمایشگاه جکسون در آمریکا در مطالعه‌ای که در نشریه نیچر منتشر شده است، برای دستیابی به پاسخ پرسش‌های یادشده، سلامتی نزدیک به هزار موش را در رژیم‌های غذایی مختلف دنبال کردند.
تغییرات متابولیک مهم هستند؛ اما به افزایش طول عمر منجر نمی‌شوند
موش‌های تحت مطالعه با رژیم‌های غذایی کم‌کالری تغذیه شدند یا دوره‌های منظم روزه‌داری داشتند. یافته‌ها نشان داد که چنین رژیم‌هایی در‌واقع باعث کاهش وزن و تغییرات متابولیک مرتبط می‌شوند؛ اما به‌نظر می‌آید که عوامل دیگر شامل سلامت دستگاه ایمنی، ژنتیک و شاخص‌های تاب‌آوری روانی، ارتباط بین کاهش کالری و افزایش طول عمر را بهتر توضیح می‌دهند.
گری چرچیل، متخصص ژنتیک موش در آزمایشگاه جکسون در بار‌هاربر و سرپرست مطالعه، می‌گوید: «تغییرات متابولیک مهم هستند؛ اما به افزایش طول عمر منجر نمی‌شوند.» یافته‌ها برای محققان خارج از مطالعه، نشان می‌دهد که بدن هر فرد چقدر پیچیده و منحصر‌به‌فرد به کاهش کالری واکنش می‌دهد.
شمارش کالری
محققان برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نحوه‌ی عملکرد رژیم‌های محدودکننده، سلامت و طول عمر ۹۶۰ موش را بررسی کردند. هرکدام از موش‌ها از گونه‌های مختلف با ژنتیک متمایز انتخاب شدند تا بازتاب‌دهنده‌ی تنوع ژنتیکی انسان باشند. برخی از موش‌ها تحت رژیم‌های غذایی با کالری محدود قرار گرفتند، گروهی دیگر از رژیم‌های روزه‌داری متناوب پیروی کردند و سایر موش‌ها آزادانه غذا می‌خوردند.
کاهش کالری تا ۴۰ درصد، بیشترین طول عمر را به همراه داشت، اما روزه‌داری متناوب و محدودیت کالری کمتر نیز باعث افزایش طول عمر شدند. موش‌های تحت رژیم همچنین تغییرات متابولیکی مانند کاهش چربی بدن و سطح قند خون را نشان دادند.
با‌این‌حال، اثرات محدودیت‌های غذایی بر متابولیسم و طول عمر همواره به‌صورت هماهنگ تغییر نکرد. در کمال تعجب محققان، موش‌هایی که بیشترین وزن را در رژیم غذایی با کالری محدود از دست دادند، نسبت به حیواناتی که مقادیر نسبتاً متوسطی وزن از دست داده بودند، زودتر جان خود را از دست دادند.
مرگ موش‌های تحت رژیم نشان می‌دهد که فرایندهایی فراتر از تنظیم متابولیک ساده، در نحوه‌ی واکنش بدن به رژیم‌های کالری محدود نقش دارند. آنچه برای افزایش طول عمر اهمیت داشت، ویژگی‌های مربوط به سلامت دستگاه ایمنی و عملکرد گلبول‌های قرمز بود. همچنین نکته‌ی اصلی، تاب‌آوری کلی موش‌ها در برابر استرس ناشی از کاهش مصرف غذا بود.
چرچیل اعتقاد دارد کاهش کالری برای بدن استرس‌زا است. حیواناتی که این استرس را به بهترین نحو تحمل کردند، کمترین وزن را از دست دادند، سیستم ایمنی خود را قوی نگه داشتند و عمر طولانی‌تری داشتند. بنابراین، مهم نیست که بیشترین وزن را از دست بدهید، بلکه آنچه اهمیت دارد، نحوه‌ی کنارآمدن بدن با استرس ناشی از مصرف غذای کمتر است.
لاغری برای طول عمر
یافته‌های مطالعه پتانسیل این را دارد که نحوه‌ی تفکر دانشمندان در مورد مطالعات محدودکردن کالری در انسان‌ها را تغییر دهد. محققان در یکی از جامع‌ترین کارآزمایی‌های بالینی رژیم غذایی کم‌کالری در افراد سالم و غیرچاق، دریافتند که مداخله در کالری دریافتی به کاهش نرخ متابولیسم کمک می‌کند. کند‌شدن متابولیسم، اثری کوتاه‌مدت است و تصور می‌شود نشانگر مزایای طولانی‌مدت برای طول عمر باشد.
سلامت دستگاه ایمنی، عملکرد گلبول‌های قرمز و تاب‌آوری روانی، اثرات عمیق‌تری نسبت به تنظیم متابولیک دارند
اما داده‌های آزمایش روی موش‌ها در مطالعه‌ی تیم چرچیل نشان می‌دهد که اندازه‌گیری‌های متابولیک ممکن است بازتاب‌دهنده‌ی طول سلامت (دوره‌ای از زندگی بدون بیماری و ناتوانی مزمن) باشد؛ اما برای آنکه بفهمیم آیا محدودکردن کالری به‌عنوان یک استراتژی ضد‌پیری واقعاً عمر را افزایش می‌دهد یا خیر، به معیارهای بیشتری نیاز داریم.
دنیل بلسکی، همه‌گیرشناس در دانشکده‌ی بهداشت عمومی میلمن در دانشگاه کلمبیا، در مورد تعمیم‌دادن داده‌های به‌دست‌آمده از مطالعه‌ی موش‌ها به انسان هشدار می‌دهد؛ اما درعین‌حال اذعان می‌کند که مطالعه‌ی اخیر به تقویت این ایده که طول سلامت و طول عمر یکسان نیستند، کمک می‌کند.
