دکتر صابر جباری، رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت ، در تشریح بررسی وضعیت اختلالات کودکان با بیان اینکه آخرین گزارش وضعیت اختلالات در کودکان در سال ۱۴۰۱ منتشر شده، اظهار کرد: نتایج گزارش وضعیت اختلالات کودکان بیانگر این است که شیوع لاغری و کم‌وزنی در میان آنها به ترتیب ۱۰ و ۵ درصد است. اختلالات وزنی کودکان به لاغری و کم‌وزنی محدود نمی‌شود، بلکه بررسی‌ها بیانگر این است که شیوع چاقی در میان کودکان کمتر از ۵ سال، حدود ۰.۸ درصد است و همچنین میزان شیوع اضافه‌وزن در کودکان کمتر از ۵ سال نیز حدود ۲ درصد است.
وی ادامه داد: کوتاه‌قدی از دیگر اختلال‌های شایع کودکان محسوب می‌شود. آمار و ارقام مربوط به اختلالات کودکان بیانگر این است که میزان شیوع کوتاه‌قدی در میان کودکان کمتر از ۵ سال، حدود ۴.۵ درصد است.
فقر غذایی و بدخوری غذایی از عوامل موثر در بروز اختلالات کودکان
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه لاغری، کم‌وزنی، چاقی، اضافه‌وزن و کوتاه‌قدی جزو شایعترین اختلالات کودکان به حساب می‌آیند، تصریح‌کرد: عمده اختلالات کودکان کمتر از ۵ سال در سوءتغذیه ریشه دارد. در کنار سوء تغذیه؛ دو مولفه «فقر غذایی» و «بدخوری غذایی» نیز در بروز اختلالات کودکان دخیل هستند. با توجه به اینکه «بدخوری غذایی» از عوامل موثر در بروز اختلالات کودکان است، می‌توان گفت لزوما تمام کودکانی که به این اختلالات مبتلا هستند، جزو خانواده‌های فقیر و کم‌برخوردار نیستند.
سبک زندگی ناسالم و بروز اختلالات کودکان
جباری با بیان اینکه عادات غذایی نامناسب در بروز اختلالات کودکان نقش دارد، خاطرنشان کرد: توجه به سبک زندگی سالم، یک نکته مهم و اساسی برای پیشگیری از اختلال‌های کودکان است. «سبک زندگی ناسالم»، «افزایش مصرف فست‌فودها»، «استفاده بی‌رویه از تنقلات مصنوعی و جایگزین شدن آن به جای وعده‌های غذایی کودکان» جزو منشاءهای بروز اختلالاتی مانند لاغری، کم‌وزنی، چاقی، اضافه‌وزن و کوتاه‌قدی هستند که ارتباطی با بضاعت مالی خانواده‌ها ندارند.
شایعترین اختلالات تکاملی کودکان
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به اختلالات تکاملی کودکان گفت: متاسفانه، آمار رسمی درباره اختلالات تکاملی کودکان در دسترس نداریم. «اختلالات مربوط به زبان» شایعترین اختلال تکاملی کودکان است و پس از این اختلال، «بیش‌فعالی» و «اختلال تمرکزی» در جایگاه دوم شایعترین اختلالات تکاملی کودکان قرار دارند. بررسی‌ها بیانگر این است که «اختلال یادگیری»، سومین اختلال تکاملی شایع کودکان است.
وی با بیان اینکه «تاخیر در یادگیری» و «کم‌توانایی ذهنی» از دیگر اختلال‌های تکاملی کودکان است، تاکید کرد: شایعترین اختلالات تکاملی کودکان به ترتیب «اختلالات زبان»، «بیش‌فعالی و کمبود توجه»، «اختلال یادگیری»، «تاخیر گلوبال تکاملی» و «کم‌توانی ذهنی» در میان کودکان است. پس از شش اختلال تکاملی شایع، اختلال‌های طیف اوتیسم، اختلال‌های بینایی، فلج مغزی و اختلال‌های شنوایی در رده‌های بعدی شایعترین اختلالات تکاملی کودکان قرار دارند.
رصد و پایش دوره‌ای سلامت کودکان
اجرای طرح «یسنا»
جباری با بیان اینکه سلامت کودکان باید در کانون توجه قرارگیرد، افزود: با توجه به اهمیت سلامت کودکان، سلامت این گروه از جامعه به صورت دوره‌ای مورد رصد و پایش قرار می‌گیرد. توزیع شیر رایگان در مدارس با تمرکز بر مناطق محروم در سال گذشته آغاز شد؛ توزیع شیر مدارس، جزو برنامه‌هایی است که در سلامت کودکان نقش مهمی دارد و باید ادامه یابد.
وی درباره دیگر اقدامات وزارت بهداشت برای رصد و پایش وضعیت سلامت کودکان گفت: اجرای طرح ملی «یسنا» با همکاری وزارت«رفاه، کار و تعاون اجتماعی» از دیگر برنامه‌های وزارت بهداشت برای رصد و پایش وضعیت سلامت کودکان است. خانواده‌هایی که کودک مبتلا به سوءتغذیه دارند از بسته‌های غذایی در طرح یسنا برخوردار می‌شوند و امیدوارم که روند اجرای این طرح ادامه داشته باشد.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت ادامه داد: عقد تفاهم‌نامه با سازمان‌ها و مجموعه‌ها با هدف رفع سوءتغذیه خانواده‌ها به وزارت رفاه محدود نمی‌شود، بلکه وزارت بهداشت با سایر مجموعه‌ها مانند «بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی» و «ستاد اجرایی فرمان امام» نیز تفاهم‌نامه همکاری منعقد کرده تا بسته‌های حمایتی در اختیار جامعه هدف قرار گیرد.
توزیع بسته‌های غذایی با هدف رفع سوءتغذیه کودکان و مادران
جباری با اشاره به توزیع بسته‌های غذایی توضیح داد: توزیع بسته‌های غذایی با هدف کمک به حل مشکلات سوء تغذیه کودکان و مادران، کاری ارزشمند است. با توجه به اینکه توزیع بسته‌های غذایی به حل مشکلات سوءتغذیه کودکان و مادران کمک می‌کنند، منابع پایدار برای استمرار این طرح باید در نظر گرفته شود. اعتبار توزیع بسته‌های غذایی می‌بایست پایدار بوده تا توزیع به صورت مستمر باشد. همچنین همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های مختلف می‌تواند به بهبود اجرای توزیع موادغذایی کمک کند تا زنان باردار و کودک مبتلا به سوءتغذیه در کشور نداشته باشیم.
کاهش میزان مرگ‌ومیر کودکان در گروه‌های سنی مختلف
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه شاخص‌های متعددی درباره سلامت کودکان مطرح می‌شود، خاطرنشان کرد: «مرگ‌ومیر نوزادان تا ۲۸ روز»، «مرگ و میر کودکان یک تا ۵۹ ماهه» و «مرگ‌ومیر کودکان کمتر از ۵ سال» جزو شاخص‌های سلامت کودکان هستند. پس از انقلاب اسلامی، روند میزان مرگ‌ومیر کودکان به دلیل ارتقای سطح خدمات درمانی و بهداشتی، کاهشی است.
وی ادامه داد: پیش از انقلاب اسلامی، میزان مرگ و میر کودکان کمتر از پنج سال، معادل ۱۳۵ در هزار تولد زنده بود که این میزان به ۱۵.۵۱ در هزار تولد زنده در سال ۱۴۰۲ رسیده است. همچنین میزان مرگ و میر نوزادان کمتر از ۲۸ روز معادل ۳۲ در هزار تولد زنده بود که به ۸.۳۸ در هزار تولد زنده رسیده است.
تغییر علل مرگ‌ومیر کودکان در گذر زمان
جباری درباره علل مرگ‌ومیر کودکان نیز گفت: کودکان به دلیل ابتلا به بیماری‌های عفونی و انگلی مانند اسهال و استفراع، در گذشته جان خود را از دست می‌دادند اما علل مرگ‌ومیر کودکان در این روزها متفاوت است. «سوانح و حوادث غیرعمدی» مانند حوادث ترافیکی و غرق شدگی، شایعترین علل مرگ کودکان «یک تا ۵۹ ماهه» در این روزها هستند.
وی با اشاره به دلایل مرگ‌ومیر کودکان یک تا ۵۹ ماهه تاکید کرد: بسته‌های آموزشی در خصوص پیشگیری از حوادث و سوانح می‌بایست در اختیار والدین قرار گیرد. همچنین ایمن‌سازی جاده ها، ایمن سازی خودرو، نصب صندلی مخصوص کودکان با کمربند ایمنی در پیشگیری از بروز حادثه نقش دارد.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه آموزش والدین را در کانون توجه قرار داده‌ایم، افزود: تجربیات حاصل از حوادث مختلف را جمع‌آوری کرده و در اختیار خانواده‌ها قرار می‌دهیم.
نقش سزارین در بروز نارسایی‌های نوزادان
وی درباره علل مرگ‌ومیر نوزادان نیز توضیح داد: «سندرم دیسترس تنفسی» که اغلب در نارسی ریشه‌دارد، علت اصلی مرگ و میر نوزادان محسوب می‌شود. متاسفانه، میزان «سزارین» در کشور بسیار زیاد است؛ این در حالی است که سبب بروز مشکلات فراوانی برای نوزاد و مادر می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت که عمل سزارین در بروز نارسایی‌ها نقش دارد. اگر بتوانیم روند انجام سزارین را کنترل کنیم، به طور قطع، میزان مرگ و میر نوزادان کاهش می‌یابد.
برنامه‌های وزارت بهداشت برای حمایت از کودکان
جباری با بیان اینکه وزارت بهداشت برنامه‌هایی را برای سلامت کودکان طراحی کرده، افزود: «کاهش میزان مرگ‌ومیر کودکان در سوانح و حوادث غیرعمدی و بیماری های شایع کودکان»، «افزایش تغذیه با شیر مادر» و «توجه به احیا کودکان » جزو اولویت‌های وزارت بهداشت در حوزه سلامت کودکان در سال ۱۴۰۳ است.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفت: وزارت بهداشت درنظر دارد که میزان مرگ‌ومیر کودکان در سوانح و حوداث غیرعمدی را به کمترین میزان ممکن برساند. اگرچه روند مرگ‌ومیر کودکان۱ تا ۵۹ ماهه در سوانح و حوادث غیرعمدی نسبت به گذشته، کاهشی است باز هم میزان مرگ‌ومیر ناشی از این موارد باید کاهش یابد.
برنامه‌ریزی برای افزایش تغذیه با شیر مادر
وی درباره اولویت دوم وزارت بهداشت در خصوص سلامت نوزادان نیز توضیح داد: افزایش تغذیه با شیر مادر جزو دیگر برنامه‌های وزارت بهداشت در سال جاری است. وزارت بهداشت در نظر دارد تغذیه با شیر مادر را در کانون توجه قرار داده و بر این موضوع مهم متمرکز شود. بررسی‌ها بیانگر این است که حدود ۵۰ درصد شیرخواران تا ۶ ماهگی تغذیه انحصاری با شیر مادر دارند.
برگزاری دوره آموزشی برای احیای کودکان
جباری با بیان اینکه برنامه ویژه‌ای در سطح بیمارستانی به منظور کاهش مرگ‌ومیر کودکان در نظر گرفته‌ایم، خاطرنشان کرد: احیای کودکان نسبت به بزرگسالان سخت‌تر است؛ وزارت بهداشت، دوره‌های آموزشی برای افرادی که در بیمارستان‌ها و اورژانس‌های کودک به ارائه خدمت مشغول‌هستند، برگزار می‌کند.
رئیس مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه بسته‌های خدماتی متعددی مانند درمان رایگان کودکان کمتر از هفت سال در بیمارستان‌های دولتی و وابسته به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی اجرا شده، گفت: برنامه پایش رشد کودکان از دیگر برنامه‌های وزارت بهداشت در حوزه سلامت کودکان است و این برنامه در نظام خدمات بهداشتی و درمانی کشور اجرا می‌شود. همچنین به منظور شناسایی زودهنگام اختلالات تکامل کودکان برنامه‌هایی طراحی کرده‌ایم و این برنامه‌ها را اجرا می‌کنیم. اجرای برنامه‌های حوزه اختلالات کودکان می‌تواند به تشخیص به موقع و درست تاخیر تکامل در کودکان و انجام مداخلات مناسب و به موقع برای جلوگیری از پیشرفت تاخیر تکاملی کودکان بیانجامد.
