ترک‌های پوستی؛ علل و راه‌های درمان آن

ترک‌های پوستی یا استریا زمانی در بخشی از بدن به وجود می‌آیند که آن بخش از بدن به هر دلیلی به‌سرعت رشد می‌کند یا بزرگ می‌شود. شاید شما نیز این ترک‌های پوستی را به صورت خط‌های موازی روشن‌تر از پوست بدن و یا به رنگ صورتی و سرخ در بدن خود و یا دیگران دیده باشید. اگرچه این ترک‌های پوستی ممکن است به دلایل مختلفی پدید بیایند، خوشبختانه این عارضه خطرناک نیست و هیچ اثر سوء جدی بر بدن فرد ندارد. با این حال بسیاری افراد از مشاهده چنین ترک‌هایی روی بدن خود آزرده خاطر می‌شوند و وجود چنین ترک‌هایی عاملی منفی در زیبایی شمرده می‌شود. 

 ترک‌های پوستی دقیقاً چه نوع عارضه‌ای است و چگونه پدید می‌آید؟ این عارضه چه افرادی را درگیر می‌کند و آیا راه‌هایی برای درمان آن وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات با ما همراه باشید تا اطلاعات جامعی را درباره ترک‌های پوستی در اختیار شما قرار بدهیم.

ترک‌های پوستی «استریا» یا «استرچ مارک» که با اسامی دیگری مثل ترک حاملگی، خطوط چاقی ـ لاغری و... هم شناخته می‌شود، اسکار‌های خطی هستند که همراه با آتروفی (تحلیل) و فرورفتگی پوست همراه است. استرچ مارک هم در زنان و هم در مردان دیده می‌شود؛ اما شیوع آن میان زنان به مراتب بیشتر است. این ترک‌ها در واقع نوعی زخم هستند و زمانی به وجود می‌آیند که پوست فعلی قبل از آنکه پوست جدید فرصت تشکیل شدن پیدا کند، دچار کشیدگی شود. به عبارت دیگر ترک‌های پوستی در قسمت‌های نازکی از پوست به وجود می‌آیند که میان ‎پوست یا همان لایه‌ عمیق‌تر پوست قادر نیست سرعت رشد خود را با سرعت رشد بدن هماهنگ کند. درحقیقت بعضی قسمت‌های بدن گاه سریع‌تر از آنچه پوست بتواند خودش را با آن هماهنگ کند، رشد می‌کنند. وقتی این اتفاق رخ بدهد، کلاژن و الاستین موجود در پوست از هم گسسته می‌شوند. این پارگی‌ها طی پروسه ترمیم بدن التیام پیدا می‌کنند؛ اما در قسمتی که پارگی رخ داده است، یک نوار باریک مشخص باقی می‌ماند. این خطوط باقی مانده روی بدن که به اسکار‌های خطی معروف هستند، به دو شکل ظاهر می‌شوند:
۱. استریا روبرا (Striae Rubra): در ابتدای شکل‌گیری ترک پوستی در سطح پوست خط‌هایی به رنگ صورتى یا قرمز و کمى برجسته ظاهر می‌شوند.
۲. استریا آلبا (Striae Alba): با گذشت زمان رنگ آن‌ها تغییر می‌کند و ترک‌ها در مقایسه با پوست اطراف سفید‌تر می‌شوند. در واقع در این مرحله ترک‌ها به خط‌هایی به رنگ سفید و هم‌سطح پوست یا فرورفته تبدیل می‌شوند.

ترک‌های پوستی یا استرچ مارک به هیچ‌وجه دردناک یا خطرناک نیست و تهدیدی برای سلامت پوست یا سلامت عمومی فرد به حساب نمی‌آید؛ اما عده زیادی نگران ظاهر ناخوشایند آن هستند. به عبارت دیگر مهم‌ترین دغدغه افراد مبتلا به ترک‌های پوستی مسئله زیبایی ظاهری پوست است که با ایجاد چنین ترک‌هایی می‌تواند برای فرد آزار دهنده باشد. شایع‌ترین قسمت‌های بدن که ممکن است گرفتار چنین ضایعات پوستی شود، عبارت‌اند از:
ــ شکم
ــ سینه
ــ باسن
ــ پهلو
ــ ران‌ها
ــ بازو‌ها
ــ کمر

دلیل اصلی بروز این پارگی‌ها در پوست از هم گسسته شدن و پاره شدن رشته‌های کلاژن است؛ یعنی این رشته که در پوست بدن وجود دارد و خاصیت ارتجاعی پوست را ایجاد می‌کند، به دلیل افزایش یا کاهش ناگهانی و شدید حجمی که شما رقم زده‌اید، توان و طاقت ارتجاع خود را از دست می‌دهد و از هم جدا می‌شوند و گاه به صورت پارگی‌های شدید پوستی نمایان می‌شوند. وجود آسیب‌های محیطی مانند آلودگی هوا، قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ماورای بنفش و مادون قرمز نور آفتاب، شرایط نامساعد جوی و رژیم غذایی نادرست به همراه آسیب‌های داخلی مانند بیماری‌های غدد درون‌ریز، بیماری‌های متعدد پوستی ازجمله خشکی، خارش، زبری، احساس کشیدگی در پوست، ترک خوردگی، پوسته پوسته شدن و کاهش مقاومت طبیعی پوست در برابر سرما و گرما می‌تواند بر رشته‌های کلاژن اثر بگذارند و عامل بروز ترک پوستی شوند. همچنین دوران بلوغ، اولین حاملگی، تغییرات ناگهانی در بدن، چاق و لاغر شدن مداوم یا انجام حرکات ورزشی سنگین در لایه دوم پوست که بخش نگهدارنده پوست است، سبب ایجاد ترک پوستی می‌شود. در شرایط نادر نیز این شیار‌ها می‌توانند به میزان نامناسب کورتیزون در بدن مرتبط باشد. گاه مصرف سرخود و نادرست مشتقات کورتیزون شیار‌های عمیقی را روی پوست ایجاد می‌کند که درمان‌پذیر نیست.

هر شخصی در هر سن و با هر جنسیت و قومیتی ممکن است دچار این عارضه‌های پوستی شود؛ اما عوامل زیر احتمال ابتلا و شدت این عوارض پوستی را افزایش خواهد داد:
ــ زن بودن
ــ داشتن سابقه خانوادگی یا شخصی ابتلا به ترک پوستی
ــ بارداری خصوصاً در زنان با سن پایین
ــ داشتن اضافه وزن یا چاقی
ــ افزایش وزن یا کاهش وزن ناگهانی
ــ استفاده از دارو‌های کورتیکو استروئیدی
ــ انجام عمل جراحی بزرگ کردن و پروتز سینه
ــ ابتلا به سندرم کاشینگ، مارفان یا دیگر اختلالات ژنتیکی.

تشخیص استرچ مارک یک تشخیص بالینی است؛ یعنی با مشاهده و معاینه پوست و گرفتن شرح حال تشخیص داده می‌شود و تنها درصورتی‌که پزشک به اختلالات هورمونی مثل افزایش یافتن سطح هورمون کورتیزون مشکوک باشد، ممکن است بررسی‌های پاراکلینیک را انجام بدهد. ترک‌های پوستی خطرناک نیستند و مشکلی برای سلامتی ایجاد نمی‌کنند؛ اما در موارد نادر ممکن است یک مشکل زمینه‌ای سلامتی را نشان بدهند که نیازمند درمان یا پایش هستند. اگر نگران ظاهر پوست خود هستید یا اگر علائم قسمت وسیعی از بدن شما را در بر می‌گیرد، بهتر است برای تشخیص و درمان به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت بروز این عارضه پوستی را شناسایی کند و راه‌حل‌های درمانی را در اختیارتان قرار بدهد.

۱. درمان دارویی: یکی از اولین و در عین حال کارآمدترین روش‌های از بین بردن ترک‌های پوستی استفاده از ترکیبات حاوی «رتینوئید» تجویزی پزشک است. در این مرحله از درمان پزشک متخصص ترکیبات حاوی رتینوئید‌ها را به بیمار توصیه خواهد کرد. رتینوئید‌ها تاثیر به‌سزایی در تولید کلاژن در پوست دارند و سلامت و شادابی را به پوست باز می‌گردانند. البته استفاده از رتینوئید‌ها به هیچ عنوان برای زنان باردار توصیه نمی‌شود و حتی در برخی موارد این ترکیبات برای زنانی که زایمان را انجام داده‌اند و در مرحله شیردهی هستند؛ نیز مناسب نخواهد بود.
۲. لیزر پالسی: در این روش درمانی جرقه‌های نوری بدون درد روی ترک‌هایی که به‌تازگی ایجاد شده‌اند و رنگ آن‌ها قرمز است، وارد می‌شود. انرژی نور رگ‌های خونی زیر پوست را که موجب به‌ وجود آمدن این علائم شده‌اند، بهبود می‌بخشد.
۳. لیزر فرکشنال دی‌اکسیدکربن: این روش درمان جدیدی برای از بین بردن ترک‌های قدیمی و سفیدرنگ است. بررسی‌ها نشان داده است، زنانی که از این لیزر استفاده کرده‌اند، در مقایسه با زنانی که از کرم‌های گلیکولیک‌اسید و ترتینوئین استفاده می‌کنند، پس از پنج جلسه ترک‌های پوستی‌شان از بین رفته است.
۴. میکرودرم ابریژن: این شیوه درمانی با استفاده از یک دستگاه دستی انجام می‌شود و در حین انجام میکرودرم ابریژن با استفاده از ذرات کریستالی کوچک موجود در دستگاه یک لایه بسیار نازک از روی پوست فرد برداشته می‌شود تا هم خاصیت ارتجاعی پوست بیشتر شود و هم پوست جدید رشد کند.
۵. جراحی زیبایی: در مواردی ممکن است از روش جراحی زیبایی برای درمان ترک‌های پوستی استفاده شود؛ اما این روش بسیار پر هزینه خواهد بود و نتایج آن نیز گاه چشمگیر نیست.
۶. میکرونیدلینگ: در میکرونیدلینگ برای از بین بردن ترک‌های پوستی لایه درم را هدف قرار می‌دهند. درم لایه میانی پوست است و ترک‌های پوستی در این لایه تشکیل می‌شوند. در این فرآیند سوزن‌هایی کوچک به پوست وارد می‌شوند تا تولید کلاژن را تحریک کنند. افزایش کلاژن و الاستین بازسازی پوست را ارتقا می‌دهد، ظاهر پوست را بهبود می‌بخشد و ترک‌های پوستی را کاهش می‌دهد. درمان موثر ترک‌های پوستی به چندین جلسه درمانی در یک بازه چند ماهه نیاز دارد. میکرو نیدلینگ به عنوان درمانی موثر برای کاهش ترک‌های پوستی مخصوصا در بیماران دارای پوست‌های تیره‌تر اثبات شده است.

۱. آلوئه‌ورا: آلوئه‌ورا گیاهی است که به بازسازی بافت پوست کمک می‌کند و به همین ترتیب دارای خواص معجزه‌آسایی است. ژل تازه را از برگ گیاه آلوئه‌ورا خارج کنید و آن را در ناحیه‌ای که دچار ترک خوردگی است، ماساژ بدهید و صبر کنید که به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه روی پوست بماند؛ سپس آن را با آب ولرم شستشو بدهید. این کار را به صورت روزانه انجام دهید.
۲. لیمو: گاه ترک‌های شکم از صورتی به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند و تیره می‌شوند. لیمو ترش خاصیت اسیدی دارد که می‌تواند به کم‌رنگ‌تر شدن ترک‌های پوستی کمک کند. به این صورت که آب لیمو ترش را روی ترک‌های پوستی دوران بارداری ماساژ بدهید. حدود ۱۰ دقیقه اجازه دهید روی پوست بماند تا پوست شما آب لیمو را جذب کند. بعد از ۱۰ دقیقه می‌توانید با آب گرم آب لیمو را بشویید.
۳. روغن نارگیل: زمانی که ترک‌های پوستی روی پوست ایجاد می‌شوند، روغن نارگیل ممکن است به درمان سریع آن‌ها کمک کند. محققان خواص درمانی روغن نارگیل را مطالعه کرده‌اند و متوجه شدند که تاثیر زیادی بر درمان زخم‌ها و مشکلات پوستی دارد. از روغن نارگیل خالص برای از بین بردن ترک‌های پوستی به صورت روزانه استفاده کنید. روغن نارگیل قرمزی ترک‌های پوستی را از بین می‌برد. اگر نسبت به این روغن آلرژی نداشته باشید، استفاده از آن بی‌خطر است.
۴. ویتامین C: می‌دانید که کلاژن در استحکام پوست نقش دارد، به کاهش ظاهر چین‌ و چروک کمک می‌کند و برای جلوگیری از ایجاد ترک پوستی هم حائز اهمیت است. ویتامین C یک ماده مغذی مهم برای ایجاد کلاژن است. ویتامین C در بسیاری از میوه‌ها و سبزی‌جات یافت می‌شود.
۵. ویتامین A: رتینوئید‌ها به جوان‌سازی پوست معروف‌اند و برای همین در بسیاری از کرم‌های آرایشی بهداشتی استفاده می‌شوند. ویتامین A به عنوان یک رتینوئید شناخته می‌شود و استفاده موضعی از عصاره این ویتامین یا مصرف خوراکی آن سلامت پوست را تضمین می‌کند و ترک‌های پوستی را تا حد زیادی از بین می‌برد.
۶. روغن آرگان: این روغن از هسته میوه آرگان تهیه می‌شود و مصرف موضعی و خوراکی آن برای زیبایی و سلامت پوست خواص زیادی دارد. روغن آرگان خاصیت ارتجاعی