عوامل متعددی می‌تواند باعث بروز علائم زوال عقل شود؛ از جمله کمبود ویتامین B۱۲. مطالعات نشان می‌دهد کمبود ویتامین B۱۲ می‌تواند باعث اختلالات شناختی، از جمله اختلال در تفکر شود؛ که این مؤلفه می‌تواند یکی از نشانه‌های زوال عقل باشد. کمبود B۱۲ همچنین در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر شایع‌تر است.
ویتامین B۱۲ یک ریزمغذی مهم است که در سنتز DNA، تولید گلبول‌های قرمز خون و عملکرد سیستم عصبی مرکزی نقش دارد. کمبود این ویتامینِ ضروری می‌تواند بر عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد و باعث اختلال در عملکرد حافظه و تفکر شود.
افراد مسن بیشتر در جذب کامل ویتامین B۱۲ دچار مشکل می‌شوند و همین مسئله آنها را بیشتر در معرض خطر کمبود این ویتامین قرار می‌دهد. خوشبختانه، افزایش مصرف ویتامین B۱۲ از طریق منابع غذایی یا مکمل‌ها می‌تواند در این زمینه مفید باشد.
یک مطالعه روی ۲۰۲ نفر که دارای اختلالات شناختی و کمبود ویتامین B۱۲ بودند، نشان داد که افزایش سطوح دریافت این ویتامین، عملکرد شناختی را در ۸۴ درصد از شرکت‌کنندگان بهبود می‌بخشد و در آزمون ارزیابی حافظه، تکلم و توجه در ۷۸ درصد از شرکت‌کنندگان نمرات بهبود می‌یابد.
تحقیقات نشان می‌دهد که به یاد آوردن خاطرات و تمرکز، وابسته به سطوح ویتامین B۱۲ است.
با افزایش سن، سطح فعالیت مغز افت می‌کند، ولی دریافت سطوح کافی ویتامین B۱۲ می‌تواند به محافظت از مغز در برابر تخریب عملکردی آن کمک کند. کمبود این ویتامین با کوچک شدن اندازه مغز و بروز آلزایمز نیز مرتبط است.
اسکن مغزی بیماران و افراد سالم نشان می‌دهد که داشتن مقادیر کافی از ویتامین B۱۲ می‌تواند تا حدود قابل توجهی از کاهش حجم مغز و فعالیت‌های درون آن جلوگیری کند.
ویتامین B۱۲ چیست؟
ویتامین B۱۲ یک ویتامین محلول در آب است که به طور طبیعی در برخی غذاها وجود دارد و حتی به عنوان مکمل غذایی و داروی تجویزی نیز موجود است. این ویتامین به بدن ما در ساخت DNA کمک می‌کند و همچنین در رشد و عملکرد سیستم عصبی مرکزی که شامل مغز و نخاع می‌شود، نقش دارد.
بدن نمی‌تواند ویتامین B۱۲ بسازد، بنابراین باید آن را از منابع بیرونی مانند گوشت، لبنیات، تخم مرغ، غذاهای غنی‌شده و مکمل‌ها دریافت کنید. اکثر بزرگسالان به ۲.۴ میکروگرم ویتامین B۱۲ در روز نیاز دارند. میزان نیاز به این ویتامین در دوران بارداری و شیردهی بیشتر است.
علل کمبود ویتامین B۱۲
ریسک‌فاکتورهای زیادی برای کمبود ویتامین B۱۲ وجود دارد؛ از جمله مصرف داروی دیابت متفورمین و مصرف طولانی‌مدت داروهای ریفلاکس معده. این داروها ترشح «فاکتور داخلی» را کاهش می‌دهند. فاکتور داخلی پروتئینی است که توسط سلول‌های معده ترشح می‌شود و برای انتقال B۱۲ از معده به آخرین قسمت روده کوچک، جایی که جذب می‌شود، ضروری است.
فاکتور داخلی یا فاکتور درونی (intrinsic factor) یک موکوپروتئین مترشحه از سلول‌های جداری معده است که به ویتامین B۱۲ موجود در غذا متصل می‌شود و جذب آن را به میزان زیادی افزایش می‌دهد.
همچنین افرادی که به منظور کاهش وزن جراحی معده انجام داده‌اند، افراد مسن و افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مانند بیماری کرون و بیماری سلیاک نیز در معرض خطر کمبود B۱۲ هستند.
رژیم غذایی فاقد ویتامین B ۱۲ نیز نقش بسزایی در کمبود این ویتامین دارد.
علائم کمبود ویتامین B۱۲
به گفته پزشکان، کمبود ویتامین B۱۲ دارای چند علامت مشخص است:
کمبود انرژی، خستگی ذهنی، حالت تهوع، استفراغ یا اسهال، کمبود اشتها، کاهش وزن و زردی پوست.
B۱۲ برای تولید انرژی ضروری است. شایع‌ترین مشخصه کمبود B۱۲ خستگی است. همچنین افراد مبتلا به کمبود ویتامین B۱۲ ممکن است دچار فراموشی و سردرگمی‌شوند و تمرکز کافی برای انجام کارهای خود نداشته باشند. کمبود شدیدتر ویتامین B۱۲، ممکن است فرد را دچار هذیان‌گویی و پارانویا کند؛ که این وضعیت می‌تواند به زوال عقل بینجامد.
