دکتر حسین فاطمی، یکی از شخصیت‌های برجسته سیاسی در تاریخ معاصر ایران، در سال ۱۲۹۶ هجری شمسی در شهر نائین به دنیا آمد. او از جوانی به فعالیت‌های سیاسی علاقه‌مند بود و پس از اتمام تحصیلات خود به فعالیت‌های روزنامه‌نگاری و سیاسی پرداخت. فاطمی یکی از نزدیک‌ترین همکاران دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران در دهه ۱۳۳۰ بود و نقش مهمی در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران ایفا کرد.
فاطمی تحصیلات ابتدایی خود را در نائین گذراند و سپس برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت. او به دلیل نبوغ و هوش خود مورد توجه قرار گرفت و با تلاش فراوان توانست برای ادامه تحصیل به فرانسه برود. در فرانسه، او به روزنامه‌نگاری پرداخت و به انتشار مقالاتی با مضامین ضد استعماری و استقلال‌خواهی روی آورد. با بازگشت به ایران، فاطمی به عنوان یک روزنامه‌نگار شناخته شده در روزنامه «باختر امروز» فعالیت کرد و در این راستا توانست توجه بسیاری از نیروهای ملی‌گرا را به خود جلب کند.
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سیاسی فاطمی، نقش او در نهضت ملی شدن صنعت نفت ایران بود. در آن زمان، صنعت نفت ایران تحت کنترل کامل شرکت نفت انگلیس و ایران (APOC) قرار داشت و از درآمد نفتی ایران سهمی ناچیز نصیب مردم ایران می‌شد. فاطمی با همکاری نزدیک با دکتر مصدق، نخست‌وزیر ملی‌گرا، تلاش کرد تا این صنعت را ملی کند و کنترل آن را به دست مردم ایران بسپارد. او با تلاش‌های خود توانست نقش مهمی در ملی شدن نفت ایران ایفا کند و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نکرد.
در سال ۱۳۳۲ و پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد، که با حمایت و مداخله مستقیم سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) و سرویس اطلاعاتی بریتانیا (MI6) علیه دولت مصدق انجام شد، دولت ملی‌گرای مصدق سقوط کرد. این کودتا باعث شد که بسیاری از رهبران و هواداران نهضت ملی دستگیر و زندانی شوند. فاطمی نیز در جریان این کودتا مخفی شد و مدتی در اختفا به سر برد. با این حال، در نهایت او دستگیر شد و پس از یک محاکمهٔ کوتاه به اعدام محکوم گردید.
محاکمه فاطمی یکی از جنجالی‌ترین محاکمات در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود. او به اتهام اقدام علیه امنیت ملی، همکاری با دولت مصدق در تلاش برای ملی کردن صنعت نفت و مخالفت با دربار و شاه محاکمه شد. این اتهامات، در شرایطی که فضای سیاسی ایران به شدت ملتهب بود و حاکمیت جدید به دنبال تثبیت قدرت خود بود، به سرعت علیه او مطرح و در نهایت منجر به صدور حکم اعدام شد.
فاطمی، که در طول فعالیت‌های سیاسی خود به شدت از شاه و سیاست‌های استعماری انتقاد می‌کرد، در طول محاکمه نیز از مواضع خود عقب‌نشینی نکرد و با صراحت از عقاید و آرمان‌های ملی‌گرایانه‌اش دفاع کرد. او با شهامت و بی‌باکی از حقوق ملت ایران سخن گفت و از دخالت‌های بیگانگان در امور داخلی کشور انتقاد کرد. در نهایت، فاطمی در ۱۹ آبان ۱۳۳۳ به اعدام محکوم و در تهران اعدام شد.
مرگ فاطمی، به عنوان یکی از نمادهای مقاومت ملی در برابر استعمار و استبداد، تأثیر عمیقی بر نسل‌های بعدی گذاشت. بسیاری از مردم ایران او را به عنوان قهرمانی ملی و شهید نهضت ملی شدن نفت می‌شناسند و او را یکی از نمادهای مبارزه با استعمار و سلطه خارجی می‌دانند. اعدام فاطمی باعث شد که نام او برای همیشه در تاریخ ایران به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های ملی‌گرا باقی بماند.
