همسفر با ناصرالدین شاه به کاخ گلستان؛ کاخ 400 ساله تهران

راهنماتو- در دل شلوغی و هیاهوی تهران، بنایی باشکوه و سرشار از تاریخ جا خوش کرده است؛ کاخ گلستان، میراثی ارزشمند از دوران پادشاهان قاجار که گویی پنجره‌ای رو به گذشته پر رمز و راز ایران است. قدم زدن در حیاط‌های پر از گل، تماشای تالارهای آینه‌کاری شده و کاشی‌کاری‌های رنگارنگ این کاخ، شما را به سفری در زمان می‌برد.

به گزارش راهنماتو، کاخ گلستان نه‌تنها به دلیل معماری کم‌نظیرش، بلکه به خاطر حوادث تاریخی و نقش پررنگش در سرنوشت ایران، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری تهران محسوب می‌شود. در این مطلب سفری خواهیم داشت به تاریخ این کاخ شگفت انگیز در قلب تهران و جاذبه های دیدندی آن.

تاریخ کاخ گلستان؛ از صفویه تا پهلوی

دوران صفویه؛ آغاز شکل‌گیری کاخ گلستان

تاریخچه کاخ گلستان به دوران شاه عباس صفوی (حکومت 996 تا 1038 هجری قمری) بازمی‌گردد. شاه عباس صفوی برای نخستین بار در مکان فعلی کاخ گلستان، دستور ساخت یک باغ سلطنتی را صادر کرد. این باغ در دوره صفویه بخشی از ارگ سلطنتی تهران بود و بیشتر به‌عنوان یک اقامتگاه تابستانی استفاده می‌شد.

دوران زندیه؛ احداث اولیه کاخ

در دوران زندیه، تهران به عنوان یک مرکز سیاسی اهمیت یافت. کریم‌خان زند در سال 1174 هجری قمری (1760 میلادی) دستور داد تا ساختمانی در مرکز ارگ تهران بنا شود که بعدها به خلوت کریم‌خانی معروف شد. این بنا یکی از اولین سازه‌های کاخ گلستان بود. کریم‌خان در این محل بر تخت مرمر تکیه می‌زد و به امور کشور رسیدگی می‌کرد.

دوران قاجار؛ گسترش کاخ و تبدیل آن به مرکز قدرت

با روی کار آمدن آغامحمدخان قاجار در سال 1200 هجری قمری (1786 میلادی)، تهران به پایتخت ایران تبدیل شد و کاخ گلستان به‌عنوان مقر حکومتی مورد توجه ویژه قرار گرفت. در این دوره، کاخ گلستان بازسازی و توسعه یافت و به مرکز اصلی تصمیم‌گیری‌های سیاسی و نظامی تبدیل شد.

فتحعلی‌شاه قاجار (1212 تا 1250 هجری قمری) دستور داد تا بخش‌های جدیدی به کاخ اضافه شود. از جمله اقدامات او، ساخت تالار سلام و ایوان تخت مرمر بود. این ایوان محل برگزاری جشن‌ها و مراسم رسمی سلطنتی بود.

ناصرالدین‌شاه قاجار (1264 تا 1313 هجری قمری) تأثیرگذارترین پادشاه در گسترش و بازسازی کاخ گلستان بود. ناصرالدین‌شاه که تحت تأثیر معماری اروپایی قرار داشت، به هنگام بازگشت از سفرهای خود به اروپا، دستور داد بخش‌های مختلفی از کاخ بازسازی و به سبک اروپایی آراسته شوند. از جمله مهم‌ترین اقدامات وی می‌توان به ساخت شمس‌العماره، تالار آینه، تالار برلیان و تالار الماس اشاره کرد.

ناصرالدین‌شاه همچنین دستور داد عمارت خوابگاه و خلوت کریم‌خانی بازسازی شوند و مجموعه‌ای از نقاشی‌ها و آثار هنری از اروپا و روسیه به کاخ گلستان وارد شود.

کاخ گلستان کجاست؟

دوران مشروطه؛ امضای فرمان تاریخی

در دوران مظفرالدین‌شاه قاجار (1313 تا 1324 هجری قمری)، کاخ گلستان شاهد یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخ ایران بود. در سال 1324 هجری قمری (1906 میلادی)، مظفرالدین‌شاه فرمان مشروطیت را در کاخ گلستان امضا کرد که آغازگر عصر جدیدی در تاریخ سیاسی ایران شد.

دوران پهلوی؛ از مرکز قدرت به نماد تاریخی

در دوران پهلوی، کاخ گلستان همچنان نقش تشریفاتی خود را حفظ کرد. رضاشاه پهلوی در سال 1304 شمسی (1925 میلادی) در تالار سلام تاج‌گذاری کرد. محمدرضا شاه نیز در سال 1346 شمسی (1967 میلادی) مراسم تاج‌گذاری خود را در همین تالار برگزار کرد.

در دوره پهلوی، بخشی از کاخ گلستان به موزه سلطنتی تبدیل شد و بازدید عموم از آن آزاد شد. همچنین، معماری بخش‌هایی از کاخ تحت تأثیر نوسازی‌های دوران پهلوی تغییر کرد.

دوران پس از انقلاب؛ ثبت در میراث جهانی

پس از انقلاب اسلامی در سال 1357، کاخ گلستان به‌عنوان یک اثر ملی شناخته شد و در سال 1392 شمسی (2013 میلادی) در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت گردید. کاخ گلستان امروز به عنوان یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی ایران، پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.

کاخ گلستان

معماری کاخ گلستان؛ ترکیبی از هنر ایرانی و اروپایی

معماری کاخ گلستان ترکیبی بی‌نظیر از سبک ایرانی و عناصر معماری اروپایی است که در دوران ناصرالدین‌شاه، تحت تأثیر سفرهای وی به اروپا، شکل گرفت. این کاخ مجموعه‌ای از تالارها، ایوان‌ها، باغ‌ها و کاخ‌های متعدد است که هرکدام با ظرافت و زیبایی خاصی ساخته شده‌اند.

از جمله بخش‌های دیدنی کاخ گلستان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تالار آینه: شاهکاری از هنر آینه‌کاری که انعکاس نور در آن، فضایی رؤیایی ایجاد می‌کند.
تالار سلام: مکانی که ناصرالدین‌شاه آن را برای نگهداری جواهرات سلطنتی ساخت و مراسم تاج‌گذاری محمدرضا شاه در آن برگزار شد.
ایوان تخت مرمر: با سنگ‌های زرد و سفید تراشیده‌شده که تخت مرمر معروف در آن قرار دارد و محلی برای برگزاری مراسم رسمی بود.
خلوت کریم‌خانی: فضایی آرام و دلنشین که به دوران کریم‌خان زند بازمی‌گردد.
شمس‌العماره: بنایی مرتفع با معماری تلفیقی ایرانی و اروپایی که زمانی بلندترین بنای تهران بود.
موزه عکسخانه: مجموعه‌ای ارزشمند از عکس‌های دوران قاجار که نخستین عکس‌های ثبت‌شده در ایران را در خود جای داده است.

راهنمای بازدید از کاخ گلستان و جاذبه‌های اطراف

کاخ گلستان در قلب منطقه 15 خرداد تهران و در نزدیکی بازار بزرگ تهران قرار دارد. برای بازدید از این کاخ، بهترین مسیر استفاده از مترو (ایستگاه 15 خرداد) یا تاکسی‌های خطی است.

ساعات بازدید: