راهنماتو- نیما چه می‌دید که نوشت: تو را من چشم در راهم/ شباهنگام در آن دم که بر جا درّه‌ها چون مرده‌ماران خفتگانند؟ دوری حوالی بلده می‌زنیم و از پنجره اتاق نیما به طبیعت یوش می‌نگریم که سخت‌دل‌ترین انسان‌ها را احساساتی می‌کند.
به گزارش راهنماتو، روستای یوش که زادگاه یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های ادبی تاریخ معاصر ایران است در شهر بلده قرار گرفته. این شهر با طبیعت بی‌نظیر و جاذبه‌های تاریخی فراوان در فصل بهار رویایی‌ترین لحظات را برای ما رقم می‌زند.
اگر واقعا چنان از شهر دلکنده شده باشید که بخواهید چند روزی صدای شنیدن چرخ‌های هیچ ماشینی را نشنوید روستای یوش می‌تواند چنین فضایی را در اختیارتان قرار دهد. البته این روزها روستای یوش آنقدری معروف شده که باز هم در روزهای تعطیلی نتوان با خود خلوت کرد، اما نقطه‌های وجود دارد در کوچه و پس کوچه باغ‌ها که احتمالا بتوان در آن سکوت واقعی را کشف کرد و صدای طبیعت را شنید.
مثلا وقتی از روستای یوش بگذرید و به طرف کوه مسیر خود را ادامه دهید رستوران عمو خسرو را خواهید دید که با کمترین امکانات، زیباترین منظره و رویایی‌ترین لحظات را برای شما رقم می‌زند. از این دست جاها در روستای یوش و دیگر روستاهای شهر بلده کم نیست. به هر حال بهتر است تمام نقاط ساکت را لو ندهیم و کشف آن نقاط را به خودتان بسپاریم.
اما، در این مطلب از راهنمای سیر و سفر، ضمن معرفی روستای یوش و خانه نیما یوشیج، جاهای دیدنی بلده را معرفی خواهیم کرد تا سفری کامل را تجربه کنید.
اما از شما خواهش می‌کنیم در سفر به شهر بلده، با آن درست مثل خانه خودتان رفتار کنید و به طبیعت عشق بورزید.
روستای یوش و خانه نیما یوشیج
اگرچه مطمئنیم که نیما یوشیج را همه‌تان می‌شناسید اما دوباره زندگی گوهربار او را بازنگری می‌کنیم؛ کوتاه بگوییم: نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی، با سرودن «افسانه» انقلابی در ادبیات ایران آفرید و بنیان‌های سنتی شعر کهن را دگرگون ساخت. او با خلق سبک نیمایی، مسیر تازه‌ای برای شعر معاصر گشود و نام خود را در کنار بزرگان شعر جهان جاودانه کرد. او سال 1276 به دنیا آمد و فقط 62 سال داشت که ادبیات فارسی را تنها گذاشت.
حالا به سراغ خانه او در روستای یوش می‌رویم.
نیما یوشیج در خانه‌ی اجدادی خود، در دل روستای یوش از توابع بلده‌ی نور، چشم به جهان گشود و سال‌های کودکی و نوجوانی را در این خانه سپری کرد؛ خانه‌ای که همچون گهواره‌ای برای جان شاعر بود و الهام‌بخش طبع بلندش در شعر شد.
این خانه‌ی تاریخی، با مساحتی در حدود ۸۰۰ متر مربع، یادگاری از دوره قاجار است. ساختار سنتی و کوهستانی آن با حیاط مرکزی و اتاق‌هایی در پیرامون، ویژگی بارز معماری بومی مازندران را نشان می‌دهد. مصالح اصلی در ساخت بنا شامل خشت، گل و چوب است و درها و پنجره‌های مشبک چوبی با شیشه‌های رنگی، جلوه‌ای شاعرانه به فضا بخشیده‌اند. طراحی بنا، که به دست معماران اصفهانی و به سفارش ناظم‌الایاله (پدربزرگ نیما) انجام شده، در نهایت شکوه و زیبایی آن زمان رقم خورده است. در نمای بیرونی، سه ستون بلند ایوان و درون حیاط، سه مقبره آرام گرفته‌اند: نیما، خواهرش بهجت و دوست و گردآورنده‌ی آثارش، سیروس طاهباز.
اما آنچه این خانه را ورای یک بنای تاریخی قرار می‌دهد، منظره‌ی بکر و خیال‌انگیز اطراف آن است. در دامنه‌ی رشته‌کوه‌های البرز مرکزی، این خانه در احاطه‌ی کوه‌ها، دشت‌های سبز و روستاهای کوچک و زنده‌ای چون «یاسل»، «اوز» و «کمرود» جا خوش کرده است. در بهار، طبیعت با تمام طراوتش به خانه می‌وزد و در تابستان، هوای خنک کوهستانی، روح را جلا می‌دهد.
از کوچه‌های روستای یوش هم باید نوشت. در بالادست این روستا چشمه‌ای می‌جوشد و آب آن تبدیل به جویباری در پس کوچه‌های سنگفرش شده یوش می‌شود. قدیم‌ترها بقالی قدیمی آنجا بود که هنوز دمپایی پلاستیکی و لوازمی می‌فروخت که هر دانه‌اش ما را به دوران کودکی می‌فرستاد؛ حیف که هم پیرمرد بقال از این دنیا رفت و هم آن بقالی بازسازی شد!
بی‌گمان، این چشم‌اندازهای ناب و این هوای آمیخته به عطر خاک و گیاهان وحشی، بر جان شاعر تاثیر گذاشته و در تاروپود اشعار نیما، بازتاب یافته‌اند؛ چنانکه خود گفته است:
«پدربزرگم برایم قصر ساخته است، نه خانه.»
از تجربه دیگری که باید درموردش سخن گفت سفر از یوش به رویان و نور است. در آن جاده مه آلود بر بلندای کوه، جاده‌ای وجود دارد وسط جنگل ابر! این جاده شما را به رویان و آبشار آب‌پری می‌رساند. تناقض چشم‌نواز ییلاق‌های تقریبا خاکی با دشت‌هایی که یکی دو درخت در آن می‌توان دید، با جنگل انبوه و سرسبز رویان می‌توانست زیباترین لحظات را برای ما بسازد.
خانه نیما یوشیج امروز نه فقط مکانی برای بازدید، بلکه سفری به دل تاریخ شعر و فرهنگ ایران است؛ جایی که می‌توان در میان اتاق‌هایش گام زد، وسایل شخصی نیما چون قلم، چراغ و عینک او را از نزدیک دید و در کتابخانه‌اش، نسیم اندیشه‌های آزاد او را احساس کرد. این خانه که در سال ۱۳۷۵ به ثبت ملی رسید، هر روز از ساعت ۹ تا ۱۹ به روی علاقه‌مندان باز است و پذیرای دوستداران ادبیات و طبیعت است.
چگونه به خانه نیما یوشیج برویم؟
برای رفتن به خانه نیما یوشیج، باید ابتدا به شهرستان نور در استان مازندران سفر کنید و از آنجا مسیر خود را به سمت بلده و سپس روستای یوش ادامه دهید؛ این مسیر از طریق جاده چالوس یا جاده هراز امکان‌پذیر است و پس از رسیدن به بلده، با طی حدود ۱۰ کیلومتر راه کوهستانی به روستای زیبای یوش و خانه نیما خواهید رسید.
قلعه پولاد
پس از بازدید از خانه نیما یوشیج و لمس روح شاعرانه‌ی این سرزمین، کافی است کمی مسیر را ادامه دهید تا به یکی از کهن‌ترین و شکوهمندترین یادگارهای تاریخی منطقه برسید: قلعه پولاد. این قلعه، که به نام‌های قلعه نور یا قلعه بلده هم شناخته می‌شود، تنها حدود ۱۰ کیلومتر و تقریبا 17 دقیقه با خانه نیما فاصله دارد و بر بلندای کوهی مشرف به شهر بلده قرار گرفته است. قلعه‌ای سترگ با قدمتی نزدیک به ۷۰۰ سال که سه جهت آن را دره‌های عمیق احاطه کرده‌اند و برج‌ها و باروهای خشتی و عظیمش هنوز با صلابت در برابر زمان ایستاده‌اند. با وجود مسیر پیاده‌روی نسبتاً کوتاه ولی پرشیب تا قسمت شاه‌نشین، تماشای این بنای تاریخی، به‌ویژه از زاویه‌ای که ورودی اصلی آن در جنوب شرقی قلعه قرار دارد، تجربه‌ای ناب از شکوه معماری دفاعی ایران باستان را برایتان رقم خواهد زد.
چگونه به قلعه پولاد برویم؟
برای رفتن به قلعه پولاد، ابتدا باید خود را به شهر بلده در شهرستان نور استان مازندران برسانید؛ از مرکز بلده، مسیر کوتاهی را به سمت شمال شهر طی می‌کنید تا به دامنه‌ی کوهی برسید که قلعه بر فرازش قرار دارد. از آنجا، مسیر پیاده‌روی نسبتاً کوتاه اما شیب‌داری در پیش دارید که شما را تا بالای قلعه و قسمت شاه‌نشین هدایت می‌کند. بهتر است کفش مناسب پیاده‌روی داشته باشید و زمان بازدید را به ساعاتی با هوای معتدل، مثل صبح یا عصر، موکول کنید.
آرامگاه کیا داوود
پس از بازدید از قلعه پولاد و تجربه شکوه تاریخی آن، اگر مسیرتان را به سوی روستای یوش ادامه دهید، دومین جاذبه مهم این دیار در انتظار شماست: آرامگاه کیا داوود. این آرامگاه در فاصله 11 کیلومتری قلعه پولاد قرار گرفته و در کمتر از 20 دقیقه با ماشین به آن می رسید. این آرامگاه کوچک و ساکت، بر بلندای تپه‌ای مشرف به گورستان یوش جا خوش کرده و با حال و هوایی رازآلود، نام خود را در فهرست آثار ملی ایران ثبت کرده است. گرچه درباره پیشینه آن روایت‌های گوناگونی وجود دارد، از مزار یکی از فرزندان حاکم بلده تا بقایای یک آتشکده زرتشتی، اما حضور خاموش و دیرینش، بی‌شک بر غنای فرهنگی این منطقه افزوده است. در کنار آن، حمام تاریخی یوش از دوران قاجار، بنای کهن جفت برار از قرن هشتم و نهم هجری، و مساجد قدیمی، دیگر گنجینه‌هایی هستند که در کوچه‌پس‌کوچه‌های این روستا شما را به سفری در دل تاریخ فرامی‌خوانند.
چگونه به آرامگاه کیا داوود برویم؟
پس از بازدید از خانه نیما یوشیج و قلعه پولاد، می‌توانید به آرامگاه کیا داوود بروید. این آرامگاه در حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ متر بالاتر از خانه نیما، بر فراز تپه‌ای مشرف به گورستان یوش قرار دارد. با پیاده‌روی کوتاه و ملایم از خانه نیما به سمت جنوب، به این بنای کوچک و تاریخی می‌رسید که به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شده است. برخی معتقدند که این بنا در گذشته آتشکده‌ای زرتشتی بوده است.
خانه خان بابا خان
پس از بازدید از آرامگاه کیا داوود، مسیر خود را به سوی یکی دیگر از جاذبه‌های ارزشمند این منطقه ادامه دهید: خانه خان بابا خان یا عمارت سلطانیه. این عمارت با شکوه، با قدمتی از دوره قاجار، در قلب شهر بلده واقع شده و در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ۱۸۶۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. عمارتی که توسط میرزا محمد حسن خان سلطانی نوری، ملقب به معین اصطبل، در زمینی به مساحت ۷,۰۰۰ متر مربع و طی هشت سال ساخته شد و در زمان خود معماری‌ای پیشرو و سنت‌شکن داشت. این بنا شامل بخش‌هایی همچون اندرونی، بیرونی، باغ سه‌گوش و پشت‌باغ می‌شد و روزگاری محل رفت‌وآمد چهره‌های برجسته‌ای چون ناصرالدین شاه قاجار، نیما یوشیج، آقاخان نوری و استاد بنان بوده است. هرچند بخش‌هایی مانند مطبخ و طویله‌سرا از بین رفته‌اند، اما روح شکوه تاریخی در کالبد این بنا همچنان جاری است.
چگونه به خانه خان بابا خان برویم؟
برای دسترسی به عمارت سلطانیه، کافی است از مرکز شهر بلده مسیرهای محلی را دنبال کنید. این عمارت در فاصله‌ای کوتاه از مرکز شهر قرار دارد و با خودرو شخصی یا پیاده به‌راحتی قابل دسترس است. تابلوهای راهنما در سطح شهر شما را به‌سمت این بنای تاریخی هدایت خواهند کرد. دوستداران تاریخ و معماری قاجاریه در بازدید از این مکان، سفری به دل داستان‌های پر رمز و راز گذشته خواهند داشت.
پل ولاشید
پس از بازدید از عمارت سلطانیه، می‌توانید مسیر خود را به سوی یکی دیگر از آثار ارزشمند منطقه ادامه دهید: پل ولاشید، پلی تاریخی در دل طبیعت بکر بلده. این پل که میان اهالی با نام «کیجا پل» (پل دختر) شناخته می‌شود، در پایین‌دست روستای ولاشید از توابع دهستان تتارستاق قرار گرفته است. قدمت پل ولاشید به دوران حکومت قاجار بازمی‌گردد و یادگاری از دستورات ناصرالدین شاه است که برای تسهیل عبور کاروان‌ها ساخته شد. پل با یک چشمه و یک طاق، به شکلی ماهرانه بر روی دو تخته‌سنگ طبیعی بنا شده و در ساخت آن از تخته‌سنگ، ساروج و ملاط آهکی بهره گرفته‌اند. حتی در منتهی‌الیه شمالی پل، دهانه کوچکی برای عبور آب‌های جاری مانند آب باران تعبیه شده است. نام این پل زیبا و مقاوم، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و در ۱.۵ کیلومتری آن نیز پلی دیگر به نام «ریکا پل» (پل پسر) دیده می‌شود.
چگونه به پل ولاشید برویم؟
برای رسیدن به پل ولاشید، کافی است از روستای یوش حدود ۲۲ کیلومتر (تقریباً ۳۰ دقیقه با خودرو) به سوی دهستان تتارستاق در بخش بلده حرکت کنید. مسیر، آسفالته و خوش‌منظره است و با دنبال کردن تابلوهای راهنما و پرس‌وجو از اهالی محلی، به‌راحتی می‌توانید به این پل تاریخی برسید و از چشم‌انداز زیبای رودخانه نور و طبیعت اطراف لذت ببرید.
