در سال ۲۰۰۵، کشورهای تولیدکننده چای شامل سریلانکا، نپال، اندونزی، کنیا، مالزی و اوگاندا تصمیم گرفتند روزی را به‌عنوان روز جهانی چای (International Tea Day) معرفی کنند. در سال ۲۰۱۹، گروه بین‌دولتی چای تصمیم گرفت این روز را به‌طور رسمی در تاریخ دوم می برگزار کند. سازمان ملل متحد در تاریخ بیست‌ویکم دسامبر ۲۰۱۹ این پیشنهاد را تصویب کرد و نخستین روز جهانی چای به‌طور رسمی تحت حمایت سازمان ملل در بیست‌ویکم می ۲۰۲۰ برگزار شد.
روز جهانی چای فرصتی است برای تأمل در اهمیت این نوشیدنی که نه‌تنها یک کالا، بلکه بخشی از فرهنگ و زندگی روزمره مردم سراسر جهان است. این روز یادآوری می‌کند که چای چگونه توانسته مرزهای جغرافیایی، فرهنگی و تاریخی را پشت سر بگذارد و به نمادی جهانی از دوستی و آرامش تبدیل شود.
اهمیت فرهنگی و تاریخی چای
چای نقش مهمی در بسیاری از جوامع ایفا می‌کند. از «پو چا» (Po cha) در تبت گرفته تا چای سنتی صبحانه انگلیسی، این نوشیدنی به‌عنوان نمادی از وحدت و مهمان‌نوازی شناخته می‌شود. اگرچه منشأ دقیق چای مشخص نیست، اما سازمان ملل معتقد است که این نوشیدنی از مناطق شمال‌شرقی هند، شمال میانمار و جنوب‌غربی چین سرچشمه گرفته است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد چای در چین حدود پنج هزار سال پیش مصرف می‌شده است که این امر آن را به یکی از قدیمی‌ترین نوشیدنی‌های جهان تبدیل می‌کند.
واژه چای در زبان‌های مختلف
می‌توان گفت تمام کلمات مربوط به چای در سراسر جهان از ریشه‌های «چا» یا «ته» مشتق شده‌اند. در بخش‌های زیادی از جنوب آسیا، جنوب‌شرق آسیا، آسیای مرکزی، خاورمیانه و اروپای شرقی، کلمه چای از ریشه «چا» گرفته شده است. برای مثال:
در زبان ماندارین: 茶 (chá)
در زبان عربی: شای (shāy)
در زبان ترکی: çay
در زبان هندی: चाय (chāi)
در غرب اروپا، بسیاری از کشورها از مشتقات «ته» استفاده می‌کنند. کلمه «tea» در زبان انگلیسی نیز از طریق مسیرهای تجاری شرق و از لهجه هاکین چینی که در آن «te» تلفظ می‌شود، وارد زبان انگلیسی شده است. نمونه‌هایی از این کلمات عبارتند از:
انگلیسی: tea
فرانسوی: thé
اسپانیایی: té
آلمانی: tee
بزرگترین تولیدکنندگان چای در جهان
گیاه چای به‌طور معمول در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری رشد می‌کند و کشت و فرآوری آن معیشت میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تأمین می‌کند. بر اساس جدیدترین داده‌های گزارش جهانی چای از مجله تجارت چای و قهوه، چین با تولید نزدیک به ۴۸ درصد از چای جهان، بزرگترین تولیدکننده چای محسوب می‌شود. هند با ۲۰ درصد در جایگاه دوم قرار دارد و پس از آن کنیا (۸ درصد)، ترکیه (۴ درصد) و سریلانکا (۳ درصد) قرار گرفته‌اند. سایر کشورهای جهان در مجموع ۱۷ درصد از تولید چای را به خود اختصاص داده‌اند.
میزان مصرف چای در جهان
طبق آمار سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، مصرف جهانی چای در سال ۲۰۲۲ به ۶.۵ میلیون تن رسید که نسبت به سال‌های قبل رشد داشته است. چین، بزرگترین مصرف‌کننده چای، در سال ۲۰۲۲ حدود ۳ میلیون تن چای مصرف کرده است که معادل ۴۶ درصد از مصرف جهانی است. هند با مصرف ۱.۱۶ میلیون تن (۱۸ درصد سهم جهانی) در جایگاه دوم قرار دارد. ترکیه (۲۵۰ هزار تن)، پاکستان (۲۴۷ هزار تن) و روسیه (۱۳۳ هزار تن) در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
مصرف چای در سال ۲۰۲۲ نسبت به ۲۰۲۱ حدود دو درصد افزایش داشته و در سال ۲۰۲۳ نیز شاهد روند افزایشی بوده است، با این حال مصرف چای در کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی به دلیل رقابت با سایر نوشیدنی‌ها کاهش داشته است. از سوی دیگر واردات چای روسیه تحت‌تأثیر درگیری با اوکراین کاهش داشته است.
