راهنماتو- بیماری مرس (MERS) یا سندرم تنفسی خاورمیانه، یک بیماری ویروسی تنفسی است که توسط ویروس کرونا (MERS-CoV) ایجاد می‌شود. این بیماری برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ در عربستان سعودی شناسایی شد و به دلیل شدت علائم و پتانسیل انتقال آن، توجه جهانی را به خود جلب کرد.
به گزارش راهنماتو، در این مقاله، به بررسی جامع ویروس مرس، علائم، راه‌های انتقال، تشخیص، درمان و پیشگیری از آن می‌پردازیم تا اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار گیرد.
ویروس مرس چیست؟
ویروس مرس (Middle East Respiratory Syndrome Coronavirus) یکی از اعضای خانواده ویروس‌های کرونا است که عمدتاً دستگاه تنفسی انسان را هدف قرار می‌دهد. این ویروس با ویروس‌های سارس (SARS) و کووید-۱۹ (COVID-19) از نظر ساختار ژنتیکی شباهت دارد، اما ویژگی‌های خاص خود را دارد. منشأ اصلی این ویروس به خفاش‌ها نسبت داده می‌شود، اما شترهای یک‌کوهانه (شترهای عربی) به‌عنوان میزبان واسطه و منبع اصلی انتقال به انسان شناخته شده‌اند.
ویژگی‌های ویروس مرس
-
ساختار: ویروس تک‌رشته‌ای RNA با پوشش پروتئینی.
-
پایداری: در محیط‌های گرم و خشک مانند مناطق بیابانی خاورمیانه پایدار است.
-
منشأ: انتقال از شتر به انسان یا از انسان به انسان.
مرس چقدر خطرناک است؟
بیماری مرس به دلیل نرخ مرگ‌ومیر نسبتاً بالا (حدود ۳۵٪ در موارد تأییدشده) خطرناک محسوب می‌شود. با این حال، تعداد کل موارد ابتلا به مرس در مقایسه با بیماری‌هایی مانند کووید-۱۹ کمتر بوده است. تا سال ۲۰۲۵، سازمان بهداشت جهانی (WHO) حدود ۲۶۰۰ مورد تأییدشده و بیش از ۹۰۰ مرگ ناشی از مرس گزارش کرده است. خطر اصلی این بیماری در شدت علائم تنفسی و عوارض آن در افراد با بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا نقص ایمنی است.
گروه‌های در معرض خطر
-
افراد مسن
-
بیماران با بیماری‌های مزمن (دیابت، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های ریوی)
-
کادر درمان در معرض بیماران مبتلا
-
افرادی که با شترها در تماس مستقیم هستند
راه‌های انتقال ویروس مرس
ویروس مرس می‌تواند از طریق چندین مسیر منتقل شود:
-
تماس با شترها: تماس مستقیم با شترهای آلوده یا مصرف محصولات غیرپاستوریزه شتر (مانند شیر خام) می‌تواند ویروس را منتقل کند.
-
انتقال انسان به انسان: این نوع انتقال معمولاً در محیط‌های بیمارستانی یا در میان اعضای خانواده رخ می‌دهد. ویروس از طریق قطرات تنفسی (سرفه یا عطسه) یا تماس نزدیک منتقل می‌شود.
-
تماس با سطوح آلوده: ویروس می‌تواند برای مدت محدودی روی سطوح باقی بماند و از طریق تماس غیرمستقیم منتقل شود.
نکته: انتقال انسان به انسان در مرس به اندازه کووید-۱۹ گسترده نیست، اما در محیط‌های بسته و بدون تهویه مناسب می‌تواند رخ دهد.
علائم و نشانه‌های بیماری مرس
علائم مرس معمولاً ۲ تا ۱۴ روز پس از مواجهه با ویروس ظاهر می‌شوند. این علائم ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشند:
علائم شایع
-
تب بالا
-
سرفه (خشک یا همراه با خلط)
-
تنگی نفس
-
گلودرد
-
بدن‌درد و خستگی
علائم شدید
-
ذات‌الریه (پنومونی)
-
نارسایی حاد تنفسی
-
نارسایی کلیه
-
شوک سپتیک
علائم در موارد خفیف
برخی افراد ممکن است علائم خفیفی مانند سرماخوردگی یا بدون علامت باشند، به‌ویژه در افراد جوان و سالم.
هشدار: در صورت بروز تب و مشکلات تنفسی پس از سفر به مناطق پرخطر (مانند کشورهای خاورمیانه) یا تماس با شتر، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
راه‌های تشخیص بیماری مرس
تشخیص مرس نیازمند آزمایش‌های تخصصی است و علائم بالینی به‌تنهایی کافی نیستند. روش‌های تشخیصی عبارت‌اند از:
-
آزمایش PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز): برای شناسایی RNA ویروس در نمونه‌های تنفسی (مانند سواب گلو یا خلط).
-
آزمایش سرولوژی: برای شناسایی آنتی‌بادی‌های تولیدشده علیه ویروس در خون (برای تشخیص موارد گذشته).
-
تصویربرداری: سی‌تی‌اسکن یا رادیوگرافی قفسه سینه برای بررسی آسیب‌های ریوی.
نکته: آزمایش‌های تشخیصی باید در آزمایشگاه‌های مجهز و با رعایت پروتکل‌های ایمنی انجام شوند.
راه‌های درمان بیماری مرس
در حال حاضر، هیچ درمان اختصاصی یا واکسن تأییدشده‌ای برای مرس وجود ندارد. درمان‌ها عمدتاً حمایتی هستند و به کاهش علائم و پیشگیری از عوارض کمک می‌کنند:
درمان‌های حمایتی
-
اکسیژن‌درمانی: برای بیماران با مشکلات تنفسی.
-
تهویه مکانیکی: در موارد شدید نارسایی تنفسی.
-
مدیریت مایعات: برای حفظ تعادل الکترولیت‌ها.
-
داروهای ضدتب و مسکن: برای کاهش تب و درد.
تحقیقات در حال انجام
-
آزمایش‌های بالینی برای داروهای ضدویروسی مانند رمدسیویر.
-
توسعه واکسن‌های بالقوه برای مرس.
توجه: استفاده از داروهای تجربی باید تحت نظر پزشک و در مراکز تخصصی انجام شود.
راه‌های پیشگیری از بیماری مرس
پیشگیری از مرس نیازمند رعایت اقدامات بهداشتی و احتیاط در مناطق پرخطر است:
توصیه‌های عمومی
-
شستشوی مرتب دست‌ها: با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه.
-
اجتناب از تماس با شترها: به‌ویژه در مزارع یا بازارهای حیوانات.
-
مصرف محصولات پاستوریزه: اجتناب از شیر خام یا گوشت نپخته شتر.
-
استفاده از ماسک: در محیط‌های شلوغ یا بیمارستانی در مناطق پرخطر.
توصیه‌های مسافرتی
-
اجتناب از تماس غیرضروری با شترها در کشورهای خاورمیانه.
-
رعایت فاصله اجتماعی در اماکن عمومی.
-
اطلاع از وضعیت شیوع بیماری در مقصد سفر.
پیشگیری در محیط‌های بیمارستانی
-
استفاده از تجهیزات حفاظت شخصی (PPE) توسط کادر درمان.
-
جداسازی بیماران مشکوک به مرس.
-
ضدعفونی مرتب سطوح و تجهیزات پزشکی.
مرس و تأثیرات جهانی
اگرچه مرس به اندازه کووید-۱۹ همه‌گیر نشده است، اما شیوع‌های محلی آن (مانند شیوع سال ۲۰۱۵ در کره جنوبی) نشان‌دهنده پتانسیل این ویروس برای ایجاد مشکلات جدی در سیستم‌های بهداشتی است. کشورهای خاورمیانه، به‌ویژه عربستان سعودی، همچنان بیشترین موارد را گزارش می‌کنند.
اقدامات جهانی
-
سازمان بهداشت جهانی (WHO): ارائه دستورالعمل‌های تشخیصی و پیشگیرانه.
-
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC): نظارت بر موارد جهانی و ارائه توصیه‌های مسافرتی.
-
تحقیقات علمی: تمرکز بر توسعه واکسن و درمان‌های ضدویروسی.
سؤالات متداول درباره مرس
۱. آیا مرس قابل درمان است؟
در حال حاضر، درمان اختصاصی وجود ندارد، اما درمان‌های حمایتی می‌توانند به بهبود بیماران کمک کنند.
۲. آیا مرس به‌راحتی منتقل می‌شود؟
خیر، انتقال انسان به انسان محدود است و معمولاً در محیط‌های بسته رخ می‌دهد.
۳. آیا واکسن مرس وجود دارد؟
تا سال ۲۰۲۵، هیچ واکسن تأییدشده‌ای برای مرس وجود ندارد، اما تحقیقات ادامه دارد.
۴. چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
افراد مسن، بیماران با بیماری‌های زمینه‌ای و کادر درمان در معرض خطر بیشتری هستند.
نتیجه‌گیری
بیماری مرس یک تهدید جدی برای سلامت عمومی است، اما با رعایت اقدامات پیشگیرانه و آگاهی از علائم و راه‌های انتقال، می‌توان خطر ابتلا به آن را کاهش داد. اگر قصد سفر به مناطق پرخطر را دارید یا با شترها در تماس هستید، رعایت نکات بهداشتی ضروری است. تحقیقات علمی برای یافتن درمان‌ها و واکسن‌های مؤثر ادامه دارد و امید است که در آینده ابزارهای بهتری برای مقابله با این ویروس در دسترس قرار گیرد.
برای اطلاعات به‌روز، به وب‌سایت‌های معتبر مانند WHO یا CDC مراجعه کنید و در صورت بروز علائم مشکوک، فوراً با پزشک مشورت کنید.
