در گردش کار این پرونده آمده است که شاکی به موجب دادخواست و لایحه تکمیلی ابطال بند (۴) تبصره (۲) شرایط عمومی استخدام دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تأمین اجتماعی سال ۱۴۰۱ را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"احتراماً اینجانب در آزمون مورخ ۱۵/۷/۱۴۰۱ در مقطع فوق لیسانس حسابداری با نمره کل نهایی کتبی ۹۶/۴۱ قبول شده‌ام. اما سازمان تأمین اجتماعی بعد از دریافت مدارک از ورود من به مرحله مصاحبه به دلیل این که سن اینجانب یک سال زیاد بوده خودداری کرده است و باعث ضایع شدن حق اینجانب شده است و با توجه به این که بنده ده سال سابقه کاری با بیمه تأمین اجتماعی دارم سوابق کاری بنده را در کاهش سن استخدامی لحاظ ننموده (به دلیل این که سوابق تأمین اجتماعی بنده توسط شرکت‌های تعاون روستایی تحت پوشش سازمان تعاون روستایی ایران بوده) و باعث ضایع شدن حق اینجانب شده است و لذا اینجانب درخواست ابطال بند ۴ تبصره ۲ شرایط عمومی استخدام دفترچه آزمون استخدامی تأمین اجتماعی سال ۱۴۰۱ (حداکثر ۳۳ سال تمام برای دارندگان مدارک تحصیلی کارشناسی ارشد) را با توجه به موارد ذیل دارم:
۱ـ رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره دادنامه ۱۴۰۱۰۹۹۷۰۹۰۵۸۱۱۴۹۱ مورخ ۲۴/۸/۱۴۰۱ که با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان صادر شده است.
۲ـ قسمت (الف) ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری شرایط عمومی استخدام در دستگاه‌های اجرایی مبنی بر داشتن حداقل سن ۲۰ سال تمام و حداکثر ۴۰ سال.
۳ـ بند (الف) ماده ۱۴ قانون استخدام کشوری مبنی بر حداقل داشتن ۱۸ سال و نداشتن بیش از ۴۰ سال تمام."
متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:
"دفترچه راهنمای آزمون استخدامی متمرکز سازمان تأمین اجتماعی سال ۱۴۰۱
شرایط عمومی استخدام:
..........................
تبصره۲: نحوه تشخیص شرایط افراد بدواً براساس خوداظهاری می‌باشد. علی‌هذا چنانچه حسب مدارک و استعلامات انجام شده خلاف آن اثبات شود، افراد موصوف در هر مرحله از مراحل استخدام که باشند حذف و افراد حائز شرایط بعدی جایگزین خواهند شد.
.........................
حداکثر سی و سه (۳۳) سال تمام برای دارندگان مدارک تحصیلی کارشناسی ارشد (سایر رسته‌ها) (متولدین ۳۱/۵/۱۳۶۸ به بعد.)"
در پاسخ به شکایت مذکور، معاون حقوقی، مجلس و استان‌های سازمان اداری و استخدامی کشور به موجب لایحه به شماره ۱۰۸۰۹۹ مورخ ۲۴/۱۲/۱۴۰۱ توضیح داده است که:
"نامبرده نسبت به آزمون استخدامی سازمان تأمین اجتماعی سال ۱۴۰۱ اعتراض نموده که این سازمان هیچ گونه نقشی در اجرا و تنظیم شرایط آن نداشته و در مستندات ضمیمه دادخواست نیز مدرکی دال بر تضییع حق از سوی این سازمان مشاهده نگردید. بنا به مراتب فوق، این سازمان در دعوی مطروحه سمتی ندارد و به لحاظ عدم توجه دعوی، تقاضای رد شکایت ایشان به طرفیت این سازمان را دارد."
علی‌رغم ارسال و ابلاغ نسخه دوم دادخواست و ضمائم آن به طرف دیگر شکایت (سازمان تأمین اجتماعی) تا زمان رسیدگی به پرونده در جلسه هیأت عمومی، پاسخی از طرف آن مرجع واصل نگردید.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۴۰۳/۷/۱۷ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آرا به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.
رأی هیأت عمومی
اولاً براساس بند (پ) ماده ۱۵ آیین‌نامه استخدامی سازمان تأمین اجتماعی مصوب ۲۸/۱۲/۱۳۶۸ ، دارا بودن حداقل ۲۰ و حداکثر ۳۵ سال تمام به عنوان یکی از شرایط ورود به خدمت در سازمان مزبور تعیین شده است و کاهش حداکثر سن مذکور از ۳۵ سال به ۳۳ سال که برمبنای مقرره مورد شکایت صورت گرفته، مغایر با بند (پ) ماده ۱۵ آیین‌نامه استخدامی سازمان تأمین اجتماعی و خارج از حدود اختیار مرجع تصویب‌کننده مقرره مورد اعتراض است. ثانیاً صلاحیت هیأت مدیره سازمان تأمین اجتماعی برای تصویب ضوابط برگزاری آزمون و گزینش که در ماده ۱۴ آیین‌نامه استخدامی سازمان تأمین اجتماعی تعیین شده، منصرف از مواردی مانند اعمال تغییر در مفاد بند (پ) ماده ۱۵ آیین‌نامه استخدامی سازمان یادشده است.
ثالثاً براساس رأی شماره ۱۴۹۱ مورخ ۲۴/۸/۱۴۰۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بر این اصل کلّی تأکید شده است که متقاضیان استخدام باید بتوانند در محدوده سنی بالاتر از حداقل مقرر و پایین‌تر از حداکثر تعیین شده در قوانین و مقررات مربوطه از امکان شرکت در آزمون‌های استخدامی دستگاه‌های اجرایی برخوردار باشند و در مانحن فیه نیز تغییر شرایط سنی ورود به خدمت و کاستن از حداکثر سن ورود به خدمت برای دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد موجب تضییع حقوق آنها شده است. رابعاً هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قبلاً به موجب رأی شماره ۱۴۰۲۰۳۱۳۹۰۰۰۱۸۳۸۰۲۵ مورخ ۱۸/۷/۱۴۰۲ جزء ۳ بند (ر) از شرایط عمومی استخدام مندرج در صفحه ۲ دفترچه آزمون استخدامی محلی سال ۱۴۰۱ را که براساس آن دارا بودن حداکثر ۳۳ سال تمام برای دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به عنوان یکی از شرایط عمومی استخدام در سازمان تأمین اجتماعی تعیین شده بود، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار تشخیص داده و ابطال کرده است.
با عنایت به مراتب فوق، بند (۴) تبصره (۲) شرایط عمومی استخدام دفترچه راهنمای ثبت نام آزمون استخدامی سازمان تأمین اجتماعی سال ۱۴۰۱ که بر اساس آن برخورداری از حداکثر ۳۳ سال تمام برای دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به عنوان یکی از شرایط عمومی استخدام در سازمان تأمین اجتماعی تعیین شده، خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.
این رأی براساس ماده ۹۳ قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوب ۱۰/۲/۱۴۰۲ ) در رسیدگی و تصمیم‌گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی
