خودرو بانک نوشت: سیستم ترمز ممکن است با خرابی‌های گوناگون مواجه شود. یکی از این خرابی‌ها که می‌تواند نشانه وجود ایراد جدی در سامانه ترمز ماشین باشد، تقه زدن خودرو هنگام ترمز گرفتن است. اما علت تقه زدن ماشین هنگام ترمز گرفتن چیست و چطور باید این مشکل مهم را برطرف کرد؟
سیستم ترمز ماشین چطور کار می‌کند؟
ترمز ماشین مجموعه‌ای از قطعات شامل پمپ ترمز، کالیپر، پیستون، پمپ هیدرولیک و بوستر است. این سیستم نیروی هیدرولیک را از طریق فشردن پدال ترمز به پمپ و از آنجا به پشت پیستون کالیپر منتقل می‌کند.
در واقع هر زمان که راننده پدال ترمز را فشار می‌دهد، نیروی هیدرولیک به لنت‌های ترمز فشار وارد می‌کند. لنت‌های ترمز در دو طرف دیسک چرخ قرار دارند و زمانی که با دیسک تماس پیدا می‌کنند، اجازه چرخش به آن را نمی‌دهند و باعث کاهش سرعت خودرو می‌شوند.
بنابراین نیروی اصلی بازدارنده سرعت خودرو در اینجا همان نیروی اصطکاک بین دیسک چرخ و لنت ترمز است که باعث می‌شود خودرو ظرف مدت زمان کوتاهی از حرکت بایستد.
چرا ماشین هنگام ترمز گرفتن تقه می‌زند؟
تقه زدن خودرو هنگام ترمز می‌تواند نشانه‌ای بر خرابی سیستم ترمز باشد. هرگونه لرزش تقه و تکان غیرعادی در زمان ترمز گرفتن دلیلی بر نقص در سیستم ترمز است.
تقه و لرزش پدال ناشی از عملکرد ترمز
سیستم ترمز ABS سامانه‌ای است که جلوی قفل شدن دیسک چرخ هنگام ترمزگیری شدید را می‌گیرد. این سیستم به نحوی عمل می‌کند که نیروی وارده بر لنت و دیسک ترمز را به حالت منقطع درمی‌آورد.
بنابراین در یک لحظه به لنت‌ها فشار وارد می‌کند و در لحظه بعد فشار را از روی لنت برمی‌دارد. بدین ترتیب از قفل شدن دیسک چرخ و سُر خوردن تایرها روی زمین جلوگیری به عمل می‌آید و قدرت ترمزگیری نیز بالاتر می‌رود.
پس اگر در ترمزگیری‌های شدید احساس کردید که پدال زیر پایتان به حالت نبض مانند و نسبتاً شدید به لرزش درآمده و به صورت منقطع عمل می‌کند، اصلاً نترسید؛ چراکه در این حالت ترمز ABS وارد مدار شده و به وظیفه خود عمل می‌کند.
ترمز ABS یک سامانه ایمنی بسیار کاربردی است و امروزه روی خودروهای اکثر نقاط جهان به حالت استاندارد نصب می‌شود. در کشور ما نیز تمامی خودروهای تولیدی یا وارداتی باید به این سیستم مجهز باشند.
خرابی پمپ ترمز
پمپ ترمز باید نیروی لازم و کافی را جهت فشردن پیستون و لنت‌ها تامین کند. اگر پمپ دچار خرابی شده و پیستون‌های آن مشکل پیدا کرده باشد و به صورت منقطع نیرو را به سمت ترمزها ارسال کند، آن وقت هنگام ترمز گرفتن احتمال ایجاد ترقه و تکان شدید در خودرو وجود خواهد داشت البته این مورد چندان معمول نیست اما باز هم در صورت بروز مشکل باید به آن هم توجه کرد.
خرابی لنت
اگر لنت‌ها خراب شده و به طور غیریکنواخت مصرف شده باشند، آن وقت احتمال دارد هنگام ترمز گرفتن علاوه بر ضعف قدرت سیستم ترمز، شاهد لرزش و همچنین تقه در خودرو هم باشیم.
در این زمان لنت‌ها به برخی از قسمت‌های دیسک به طور کامل می‌چسبند و با بعضی از قسمت‌های دیگر تماس ندارند. همین قضیه باعث قدرت غیریکنواخت ترمزها و وجود تقه در ماشین هنگام ترمز گرفتن خواهد شد.
در این موارد جنس و کیفیت نامناسب لنت هم می‌تواند تاثیرگذار باشد. بنابراین هنگام خرید لنت حتماً از جنس اورجینال و مطابق با استاندارد شرکت سازنده ماشین خود استفاده کنید تا احتمال وقوع چنین مشکلاتی به حداقل برسد. ضمنا سعی کنید لنت‌ها را هر ۲۰ تا ۳۰ هزار کیلومتر تعویض کنید تا از سلامت و کیفیت عملکرد آنها اطمینان بیشتری داشته باشید.
خرابی دیسک چرخ
می‌توان گفت یکی از اصلی‌ترین و رایج‌ترین دلایل لرزش پدال ترمز و همچنین تقه خوردن ماشین هنگام ترمز گرفتن، خرابی دیسک ترمز است. سطح دیسک ترمز در اثر اصطکاک با لنت ساییده می‌شود و دمای آن نیز به شدت بالا می‌رود.
بنابراین اگر از دیسک ترمز بیش از حد استفاده شود، احتمال تاب برداشتن و سایش غیریکنواخت سطح آن بسیار بالا می‌رود. در این شرایط لنت در یک ناحیه به طور کامل به دیسک می‌چسبد اما در جای دیگر رها می‌شود و قدرت ترمز کاهش پیدا می‌کند.
درنتیجه هنگام ترمز گرفتن لرزش و تقه در سیستم به وجود خواهد آمد. با این حساب اگر هرگونه لرزش و تقه هنگام ترمز گرفتن در ماشین به صورت غیرعادی احساس می‌کنید، بهتر است دیسک‌ها را حتما چک کنید.
چه کار کنیم ترمز به لرزش و تقه نیفتد؟
برای جلوگیری از ایجاد لرزه و تقه هنگام ترمز گرفتن توصیه می‌کنیم موارد زیر را رعایت کنید:
لنت ترمز را هر ۳۰ هزار کیلومتر تعویض کنید
جنس لنت ترمز در قدرت ترمزگیری و کیفیت عملکرد ترمزها بسیار مهم است. معمولاً لنت‌های موجود در بازار بین هر ۲۵ تا ۳۰ هزار کیلومتر نیاز به تعویض پیدا می‌کنند. تعویض نکردن لنت می‌تواند باعث خرابی سیستم ترمز و دیسک شود و در ادامه نیز لرزش و تقه در سیستم هنگام ترمز گرفتن ایجاد خواهد کرد.
توصیه می‌شود حتماً از لنت‌های اورجینال و باکیفیت استفاده کنید تا هم قدرت ترمزگیری ماشین بهبود یابد و هم جلوی لرزش و ترقه گرفته شود.
در ادامه به مهم‌ترین دلایل تقه زدن ماشین هنگام ترمز گرفتن اشاره می‌کنیم:
بازدید دیسک‌های ترمز و تعویض در صورت نیاز
همان‌طور که اشاره شد دیسک‌های ترمز در اثر سایش با لنت‌ها به‌تدریج خورده و نازک می‌شود. اگر سطح دیسک به صورت ناهموار ساییده شده یا دیسک در اثر تنش‌های دمایی تاب برداشته باشد، آن وقت احتمال ایجاد تقه و لرزش بسیار بالا می‌رود. سعی کنید به صورت دوره‌ای دیسک‌های ترمز را چک کنید و اگر لبه پیدا کرده‌اند، آنها را عوض کنید.
البته اگر ضخامت دیسک چندان کاهش پیدا نکرده می‌توانید با مراجعه به تراشکار سطح دیسک را صاف و یکدست کنید. این کار شاید مخاطراتی در پی داشته باشد؛ چراکه کاهش ضخامت دیسک احتمال شکستن آن را افزایش می‌دهد. بنابراین اگر مشکل مالی ندارید به جای تراشکاری از دیسک‌های نو استفاده کنید تا خیالتان راحت‌تر باشد
تعویض دوره‌ای روغن ترمز
سعی کنید روغن ترمزها را نهایتاً هر سه سال تعویض کنید؛ زیرا احتمال جذب رطوبت و کاهش خاصیت روغن ترمز در طی این مدت وجود دارد.اگر روغن ترمز رطوبت به خود جذب کند، نمی‌تواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد و احتمال بروز ایراد در عملکرد سیستم ترمز بالا می‌رود.
چکاپ دوره‌ای سیستم ترمز توسط تعمیرکار
سعی کنید نهایتا هر سال یک بار به تعمیرکار متخصص مراجعه کنید تا او با چک کردن تمامی قطعات و پارامترهای مرتبط با سیستم، وجود هرگونه نقص در ترمزها را تشخیص و رفع کند. این کار ارزشش را دارد چراکه ترمزها پایه‌ای‌ترین و مهم‌ترین سیستم‌های ایمنی هر خودرو هستند و اگر به درستی عمل نکنند، احتمال بروز حوادث ناگوار و غیر قابل جبران بسیار افزایش پیدا می‌کند.
سخن پایانی
با توجه به صحبت‌های ارائه شده در بالا می‌توان گفت که مهم‌ترین دلیل تقه و ضربه زدن ترمز به جز عملکرد سیستم abs ، خرابی دیسک و یا لنت‌های آن است. بنابراین هنگام تعویض لنت‌ها حتما چک کنید که دیسک خراب نشده باشد.
دیسک خراب باعث لرزش سیستم ترمز و کاهش قدرت ترمزها خواهد شد. اگر دیسک لبه پیدا کرده و یا سطح آن بیش از حد خوردگی دارد، حتما آن را عوض کنید تا ترمزهای ماشین ایراد پیدا نکنند و در مواقع لازم حداکثر قدرت را ارائه دهند.
