راهنماتو- آیا در دوره معبد اول، یعنی هزاره سوم پیش از میلاد در اورشلیم ظهور کوروش را پیشبینی کرده بودند؟ به نظر می‌رسد پیشبینی ما را از واقع گرایی دور می‌کند. اما، در فلسطین اشغالی، باستان شناسان مهری سنگی کشف کرده‌اند که طرحی شبیه به نقش برجسته معروف انسان بالدار در پاسارگاد دارد.
به گزارش راهنماتو، قدمت این مهر سنگی به 2700 سال پیش باز می‌گردد؛ یعنی 200 سال پیش از کوروش. این طرح انسانی بالدار را نشان میدهد که بال‌هایش به شکل متقاطع کشیده شده و شاید هم چهار بال باشند. در این مطلب، راهنماتو نگاهی تاریخی به کشف مرموز این مهر زیبا خواهد داشت.
اداره آثار باستانی اسرائیل روز پنجشنبه اعلام کردکه یک مهر سنگی کمیاب و منحصر به فرد مربوط به دوره معبد اول با خط الفبای نیاعبری و تصویری از انسان بالدار در اورشلیم کشف شده است که آنها نامش را genie (جنی؛ منسوب به جن) گذاشته‌اند. این مهر سنگی به کوچکی آویزی برای گردنبند است. حتی وجود سوراخ در دل این سنگ، حاکی از کاربردی بودن آن در گردنبند دارد تا مالک آن بتواند به راحتی از آن برای گواهی کردن سندی خاص استفاده کند.
نقش این سنگ، نیمرخ انسانی است بالدار که پیراهن راه راه و بلند پوشیده و به سمت راست حرکت می‌کند. این پیکر دارای موهای بلند است که پشت گردنش را می پوشاند و کلاه یا تاجی بر سر دارد. حالت او حاکی از آن است که شاید برای احترام یک دست را به سمت جلو بلند کرده و کف دستش باز است. آرایش لباس و چهره و حتی نحوه ایستادن این فرد بر روی مهر شباهت زیادی به سنگ نگاره های پادشاهان هخامنشی در تخت جمشید و دیگر آثار باستانی این سلسله دارد.
نکته جالب این است که در ایران، یکی از معروف‌ترین نقش برجسته‌ها در پاسارگاد، با نام عام انسان بالدار شباهتی عجیب با این مهر پیدا شده در اورشلیم دارد. این سنگ نگاره که در شمال شرق پاسارگاد کنده کاری شده، مردی را با تاجی چند شاخه، ردایی بلند و ریشی پرپشت نشان می دهد. دست این مرد نیز درست شبیه به دست پیکر روی مهر به سمت بالا رفته و پاهایش طوری تراشیده شده که انگار در حال حرکت است.
تنها تفاوت بارز انسان بالدار در پاسارگاد و نقشی که بر این مهر سنگی تازه کشف شده در اورشلیم وجود دارد، تعداد بال‌های آن‌هاست. نقشی که بر مهر حک شده، دو بال دارد که به صورت متقاطع از یکدیگر قرار گرفته‌اند. در حالی که در سنگ نگاره 2 متر و 35 سانتی متری انسان بالدار در پاسارگاد، مردی را با 4 بال می‌بینیم.
پس از بررسی نقش ها و تصاویر، باید نوشته‌های پیرامون این دو نگاره‌ی شبیه به یکدیگر را بررسی کنیم. بر روی مهر سنگی یافته شده در اورشلیم با خط عبری قدیم نوشته شده است :« LeYehoʼezer ben Hoshʼayahu» که آن را « متعلق به یهوعزر پسر هوشایهو» ترجمه کرده‌اند. اما، در سنگ نگاره انسان بالدار پاسارگاد، با خط میخی نوشته شده است « من کورشم شاه هخامنشی».
البته باید توجه داشت که بررسی های باستان شناسی نشان میدهد که نگاره انسان بالدار قدمت بسیار کهنی در منطقه خاورمیانه باستان دارد. باستان شناسان این نقش را از مصر باستان تا منطقه آرارات در ترکیه یافته اند و باور بر این است که این نقش مرموز ریشه بین النهرینی دارد. هنوز به درستی مشخص نیست که چرا این نگاره در دنیای کهن خاورمیانه باستانی مورد اقبال پادشاهان بوده اما احتمالا ارتباطی با این انگاره پیدا می کند که پادشاهان کهن از اینکه چنین چیزی می تواند به آنها جایگاهی فرا انسانی دهد خشنود بودند.
آیا مهر اورشلیم ظهور کوروش را پیشبینی کرده بود؟
اگرچه این مهر شباهت زیادی به نقش برجسته انسان بالدار در پاسارگاد دارد اما به نظر می رسد شباهت این دو اثر صرفا ریشه در باور به یک انگاره در منطقه خاورمیانه باستان به عنوان نماد ارتباط انسان با دنیای ماورالطبیعه است. این نقش از هزاره سوم پیش از میلاد تا نخستین سالهای میلادی مورد توجه مردمان این منطقه بود و الزما نمی تواند ارتباطی با موضوع پیشگویی داشته باشد به ویژه که این مهر به طور مشخص کاربردی اقتصادی داشته است.
با این همه هنوز برخی ابهامات در این زمینه باقی است؛ یافته های متعدد از این نقش نشان می دهد که این انسان بالدار در هر مرکز فرهنگی با نمادهای بومی سازگار شده است. برای مثال نقش انسان بالدار در مصر باستان کاملا چهره فردی مصری را نمایان می کند و در منطقه بین النهرین نیز به همین شکل. نقش انسان بالدار مهر اورشلیم اما بیش از هرچیز چهره یک فرد پارسی یا آشوری را نمایش می دهد که با پوشش بومی منطقه فلسطین متفاوت است.
با توجه به دشمنی میان مردم بنی اسرائیل با مردمان بین النهرین به ویژه بابلی ها (و بعدها آشوری ها) به نظر نمی رسد یک فرد بلندمرتبه بنی اسرائیلی تمایلی به الگوبرداری از دشمن خود نشان داده باشد اما سوال پیچیده تر هنوز پابرجاست که اگر الگوبرداری از یک بین النهرینی دشمن نشده چگونه می توان از فردی در آینده الگو برداری کرد.
