راهنماتو- اگر بتوانیم یکبار به موزه لوور پاریس قدم بگذاریم مسلما در جا خشکمان می‌زند چون تعداد زیادی از آثار باستانی ایران در این موزه پیدا خواهند شد.
به گزارش راهنماتو، در دورانی که فرانسه تبدیل به یکی از استعمارگران بزرگ تاریخ می‌شد، آثار باستانی ایران به تاراج می‌رفت. از آن‌جایی که فرانسه در کشورهایی مثل الجزیره قدرت‌آزمایی می‌کرد، ایران تبدیل به هدفی ثانویه شده بود. بنابراین، فرانسویان نتوانستند زبان، عقاید و فرهنگشان را به شکلی کامل به فرهنگ ایرانیان تزریق کرده و ثروت ایران را به شکلی گسترده به تاراج ببرند. اما آثار باستانی ایران طی قراردادهایی با قاجارها در 327 صندوقچه از ایران خارج شد.
مارسل دیولافوا و مادام ژان دیولافوا زوجی بودند که از طریق پزشک فرانسوی ناصرالدین شاه به نام طولوزان با وی ارتباط برقرار کرده و قراردادی با این مضمون در خصوص اکتشافات باستان شناسی بستند:« فلزاتی که پیدا می‌شوند متعلق به دولت ایران باشد و سایر آثار نصف به نصف تقسیم شده و در صورت تمایل ایران برای فروش دولت فرانسه در اولویت قرار گیرد.»
با این حال، این زوج فرانسوی تعداد زیادی از قطعات باستانی ایران را با خود بردند تا جایی که ۲ هزار و ۵۰۰ قطعه بزرگ و کوچک آن هم اکنون در سالن‌های 12 تا 20 موزه لوور نگهداری می‌شود. نکته غمگین‌کننده این است که با وجود تقلای فراوان دولتمردان ایرانی پس از دوره قاجار برای بازگرداندن این آثار باستانی به ایران مشخص شد که طبق معاهده‌ای که قاجارها با فرانسویان بسته‌اند هیچ یک از قطعاتی که پیش از 1309 خورشیدی از ایران خارج شده‌اند به ایران بازپس داده نخواهند شد. در این مطلب از راهنماتو نگاهی به چند قطعه مهم باستانی از تمدن ایران می‌اندازیم که هم‌اکنون در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود.
تندیس ملکه ناپیر-آسو؛ اولین حلقه ازدواج در جهان
ناپیر-آسو، ملکه‌ای عیلامی و همسر اونتاش-ناپیریشا، یکی از برجسته‌ترین زنان تاریخ باستان است. تندیس برنزی باشکوه او که در شوش کشف شده، نه تنها شاهکاری از هنر فلزکاری است، بلکه گواهی بر جایگاه والای زنان در جامعه عیلامی نیز محسوب می‌شود. این تندیس که در موزه لوور نگهداری می‌شود، با ارتفاع ۱۳۰ سانتی‌متر و وزن ۱۷۵۰ کیلوگرم، یکی از بزرگترین آثار فلزی کشف شده در شرق باستان است. روی دامن مجسمه، نام ملکه و خدایان بزرگ شوش به خط میخی عیلامی حک شده است. نکته جالب توجه این است که در دست چپ ملکه، انگشتری وجود دارد که احتمالاً حلقه ازدواج او می‌باشد. برخی باستان‌شناسان این حلقه را نخستین حلقه ازدواج در جهان می‌دانند که متعلق به عیلامیان باستان است. این کشف نشان از جایگاه ویژه زنان در جامعه عیلامی و اهمیت ازدواج در این تمدن دارد.
تندیس ناپیر-آسو توسط ژاک دو مورگان، باستان‌شناس فرانسوی، در سال ۱۹۰۳ کشف شد. دکتر پی‌یر آمیه، متخصص تمدن عیلامی در موزه لوور، درباره این مجسمه می‌گوید: "این تندیس نه تنها اثری هنری بلکه نقطه اوجی در هنر ریخته‌گری مفرغ است که حضور صنعتگرانی فوق‌العاده ماهر و چیره‌دست را در سرزمین عیلام نشان می‌دهد." این مجسمه بزرگترین اثر فلزی متعلق به شرق باستان است که حتی در مصر، بابل و آناتولی هم نظیر آن دیده نشده است. این تندیس اثر هنری بسیار با اهمیتی‌است که به قصد بزرگداشت و تکریم شهبانوی عیلامی ساخته شده و در واقع ارزش و اعتبار زن را در تمدن باستانی عیلامی نشان می‌دهد.
نقش شیر کاخ آپادانای شوش؛ آجرهای قالبی غول‌آسا می‌شوند
نقش برجسته شیر کاخ آپادانا یکی از شاهکارهای هنری دوران هخامنشیان است که در زمان پادشاهی داریوش بزرگ خلق شده است. این اثر زیبا که از آجرهای قالبی ساخته شده، تصویری از یک شیر قدرتمند را به نمایش می‌گذارد. این نقش برجسته که زمانی در کاخ باشکوه آپادانا در شهر شوش قرار داشت، اکنون در موزه لوور نگهداری می‌شود. این اثر تاریخی که قدمتی بیش از ۲۵۰۰ سال دارد، نمادی از هنر و قدرت امپراتوری هخامنشی است و به عنوان یکی از ارزشمندترین آثار باستانی ایران شناخته می‌شود.
سرستون گاو دوسر کاخ آپادانا شوش؛ نمادی از شکوه هخامنشیان
سرستون گاو دوسر، یکی از شاهکارهای معماری هخامنشی است که در کاخ آپادانا، پایتخت زمستانی داریوش بزرگ در شوش، قرار داشته است. این ستون عظیم الجثه که ارتفاع آن به ۲۱ متر می‌رسد، یکی از ۳۶ ستونی بوده که سقف باشکوه این کاخ را نگه می‌داشته است. شکل ظاهری این سرستون که به صورت سر دو گاو نر طراحی شده، نمادی از قدرت، عظمت و شکوه امپراتوری هخامنشی است. این اثر هنری بی‌نظیر، حاصل تلفیق هنرهای مختلف و تأثیرپذیری از فرهنگ‌های گوناگون در آن دوران است.
کاخ آپادانا که در قرن ششم پیش از میلاد ساخته شده، به عنوان مرکز اداری و اجرایی امپراتوری هخامنشی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این کاخ باشکوه با معماری بی‌نظیر و تزئینات بسیار زیبا، نمادی از قدرت و شکوه هخامنشیان بوده است. کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه، گنجینه ارزشمندی از آثار هنری و معماری را به دست داده است که سرستون گاو دوسر یکی از مشهورترین آن‌هاست. این سرستون در حال حاضر در موزه لوور نگهداری می‌شود و به عنوان یکی از ارزشمندترین آثار باستانی ایران شناخته می‌شود.
سنگ‌نوشته داریوش بزرگ در کاخ آپادانای شوش
سنگ‌نوشته داریوش بزرگ در کاخ آپادانای شوش، یکی از مهم‌ترین و ارزشمندترین اسناد تاریخی به جا مانده از دوران هخامنشیان است. این لوح گلی که در یکی از دروازه‌های کاخ آپادانا کشف شده است، در موزه لوور نگهداری می‌شود و توسط دومورگان کشف شده است. متن این سنگ‌نوشته به خط پارسی باستان نگاشته شده و حاوی اطلاعات ارزشمندی درباره ساخت کاخ آپادانا، مشخصات معماری آن و نیز زندگی و حکومت داریوش بزرگ است.
داریوش بزرگ در این سنگ‌نوشته پس از ستایش اهورامزدا، به شرح چگونگی ساخت کاخ آپادانا پرداخته است. او به طور دقیق به مواد اولیه بکار رفته در ساخت این بنا و منشأ جغرافیایی آن‌ها اشاره کرده است. از طلا و سنگ‌های قیمتی گرفته تا چوب‌های نادر و سنگ‌های ساختمانی، همگی از نقاط مختلف امپراتوری هخامنشی به شوش آورده شده بودند. همچنین، داریوش بزرگ به نقش معماران و صنعتگران مختلفی که از سراسر امپراتوری برای ساخت این کاخ گرد هم آمده بودند، اشاره کرده است. این سنگ‌نوشته نشان می‌دهد که کاخ آپادانا نه تنها یک بنای معماری باشکوه، بلکه نمادی از قدرت و شکوه امپراتوری هخامنشی و نیز شاهکاری از همکاری و همبستگی مردمان مختلف این امپراتوری بوده است.
سنگ‌نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا
سنگ‌نگاره یادبود اونتاش ناپیریشا، یکی از ارزشمندترین آثار باستانی دوران عیلام است که قدمتی در حدود ۱۳۴۰ تا ۱۳۰۰ سال پیش از میلاد دارد. این سنگ‌نگاره ماسه‌سنگی که در چغازنبیل ساخته شده و سپس به شوش منتقل شده است، اکنون در موزه لوور نگهداری می‌شود. نقش محوری این سنگ‌نگاره، زنی با دم ماهی و مارهایی در دست است که نمادی از باورهای مذهبی پیچیده عیلامیان است. در اطراف این نقش اصلی، کاهنانی در حال عبور دیده می‌شوند که به اهمیت مذهبی این اثر می‌افزاید. این سنگ‌نگاره، شاهدی بر تمدن پیشرفته عیلامیان و باورهای پیچیده مذهبی آن‌ها است و به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار باستانی ایران در موزه لوور به نمایش گذاشته شده است.
