مجموعه‌ای جدید از عکس‌ها از کاخ گلستان اخیراً منتشر شده که شامل صدها قطعه عکس قاجاری است. این مجموعه جدید در ۸۰ پوشه سازمان‌دهی شده است که هرکدام نمایانگر یکی از آلبوم‌های موجود در کاخ گلستان می‌باشد. این تصاویر، که در گذشته به‌دلیل محدودیت‌های دسترسی تنها در آرشیو کاخ گلستان قابل مشاهده بودند، اکنون در دسترس پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران قرار گرفته‌اند.
پیش‌تر، در اوایل خرداد سال گذشته، مجموعه‌ای شامل حدود ۳۲۰۰ قطعه عکس در ۷۴ پوشه از آلبوم‌های کاخ گلستان منتشر شده بود. این تصاویر به‌دلیل سیاست‌های سختگیرانه گذشته کمتر در معرض دید عموم قرار گرفته بودند. انتشار این مجموعه جدید نشان‌دهنده گسترش دسترسی به میراث تصویری ایران است.
این عکس‌ها که بیشتر از روش‌های عکاسی قدیمی مانند داگرئوتایپ و آلبومین پرینت گرفته شده‌اند، به‌طور طبیعی کیفیت تصویری پایین‌تری نسبت به استانداردهای امروزی دارند. تصاویر منتشرشده از مجموعه جدید، همچنان در مقایسه با نسخه‌های اصلی که در آرشیو کاخ گلستان نگهداری می‌شوند، دارای وضوح کمتری هستند. البته، نسخه‌های اصلی عکس‌ها کیفیت بالاتری دارند و جزئیات دقیق‌تری را نمایش می‌دهند.
با این حال، عکس‌های منتشرشده از این مجموعه‌ها هنوز ارزش تاریخی زیادی دارند و اطلاعات بی‌نظیری از زندگی در دوران قاجار و تحولات اجتماعی آن زمان به نمایش می‌گذارند. سری جدید از عکس‌های دوران قاجار، که به‌تازگی منتشر شده‌اند، شامل تصاویر دیگری است که پیش‌تر منتشر نشده بودند. این مجموعه جدید به جزئیات بیشتری از زندگی در دوران قاجار پرداخته است و تصاویری از مناظر شهری، مراسم‌های رسمی و زندگی روزمره مردم آن دوره را شامل می‌شود. این سری جدید باعث می‌شود که پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ ایران بتوانند درک بهتری از دوران قاجار به‌دست آورند و اطلاعات بیشتری درباره ساختار اجتماعی و فرهنگی آن زمان بدست آورند.
با وجود اینکه انتشار این عکس‌ها قدمی مهم در گسترش دسترسی به اسناد تاریخی به‌حساب می‌آید، هنوز چالش‌هایی در این روند وجود دارد. یکی از انتقادات اصلی به کیفیت تصاویر منتشرشده مربوط می‌شود. بسیاری از نسخه‌های دیجیتال منتشرشده، به‌ویژه از منظر وضوح تصویر، نسبت به نسخه‌های اصلی پایین‌تر هستند. همچنین، برخی از این تصاویر به‌صورت غیررسمی منتشر شده‌اند که این موضوع نگرانی‌هایی را در مورد حفاظت از اسناد تاریخی و امانت‌داری در این حوزه ایجاد کرده است.
سعید فلاح‌فر، عکاس و منتقد هنری با اشاره به تغییر نگرش‌ها در نحوه برخورد با آثار موزه‌ای، اظهار داشت که در گذشته، آثار و اسناد در موزه‌ها به‌طور محدود نگهداری می‌شدند و تنها به افراد خاصی اجازه دسترسی به آن‌ها داده می‌شد. اما امروز، این اسناد و آثار باید به شکلی بیشتر در معرض دید عموم قرار گیرند تا ارزش تاریخی و فرهنگی آن‌ها حفظ شود.
فلاح‌فر ادامه داد: «در نگاه موزه‌داری و اسناد تاریخی یک تحول فکری در چند سال اخیر به وجود آمد. در گذشته موزه‌ها محل پنهان کردن، نگهداری و حبس اسناد و اشیاء تاریخی بودند، اما امروزه موزه‌ها به واقعیات زنده و تاثیرگذار در زندگی روزمره تبدیل شده‌اند.»
وی افزود: «موزه دیگر جایی برای تماشای آثار نوستالژی و یادآوری گذشته نیست. در واقع از موزه‌ها برای زندگی روزمره استفاده می‌شود و در این تغییر معنا اتفاق‌های مهمی رخ می‌دهد.» انتشار مجموعه جدید عکس‌های دوران قاجار از کاخ گلستان گام مهمی در جهت دسترسی بهتر به تاریخ و فرهنگ ایران به‌شمار می‌رود. با این حال، برخی چالش‌ها همچنان وجود دارد که نیازمند توجه بیشتر مسئولان است، به‌ویژه در زمینه بهبود کیفیت تصاویر و سرعت در انتشار آثار. همان‌طور که فلاح‌فر اشاره کرد، موزه‌داری و نحوه مدیریت آثار باید به‌گونه‌ای تغییر کند که این منابع تاریخی به‌شکل موثرتری در دسترس پژوهشگران و عموم مردم قرار گیرند.
قابل ذکر است؛ بررسی و مقایسه عکس‌های جدید لورفته با مجموعه پیشین نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها با سری قبل مشترک‌اند، اما در میان آلبوم‌های جدید، عکس‌های تاریخی ارزشمند و دیده‌نشده‌ای نیز وجود دارد که تاکنون به دلیل سیاست‌های مدیریت کاخ گلستان از دید عموم پنهان مانده بودند.
در نهایت، اگر این روند به‌طور مستمر ادامه یابد و چالش‌ها برطرف شود، می‌توان امیدوار بود که تاریخ و فرهنگ ایران به‌صورت دقیق‌تر و جامع‌تری برای نسل‌های آینده حفظ و معرفی شود.
