«محسن ماجدی» ری‌پژوه، با اشاره به اینکه این چشمه در جنوب شرق تهران و شمال شهرری قرار گرفته است و به سوی جنوب و سپس جنوب شرقی جریان داشته است، می‌گوید: «نام قدیم این چشمه احتمالاً منسوب به خاندان بزرگ سورین در عصر اشکانیان بود. از سوی دیگر هم خاندان مهران یکی از ۷ خاندان بزرگ ساسانی بودند که به همین دلیل در دوره ساسانیان به نهر مهران معروف بود و بعدها به نام امام اول شیعیان، به چشمه علی شهرت پیدا کرد.»
ماجدی در ادامه با اشاره به اینکه محوطه باستانی چشمه‌علی از سکونتگاه‌های مهم شمال فلات ایران و در دوره‌ای تفرجگاه پادشاهان و درباریان بوده است و قدمتی هشت‌هزار ساله دارد، می‌گوید: «نخستین بار دایت، کاردار وقت فرانسه در ایران، در سال ۱۳۰۳ در این منطقه به کاوش پرداخت ولی از نتایچ کاوش‌های او اطلاعاتی در دست نیست. پس از او اریک اشمیت امریکایی، در ادامه کاوش‌های تپه حصار دامغان و برای کشف منشأ فرهنگ آن منطقه، بیش از ۶۰۰متر مربع از محوطه چشمه علی را طی سه فصل متوالی بین سال‌های ۱۳۱۳ تا ۱۳۱۵ کاوید که نتیجه آن کشف سه دوره مهم فرهنگی شامل لایه‌ها و آثار دوره‌های اسلامی، اشکانی و پیش از تاریخ بود. هزاران قطعه از اشیایی که اشمیت در چشمه علی یافته بود، امروزه در موزه‌ها و دانشگاه‌های امریکا و بخش کوچکی از آنها نیز در موزه ایران باستان نگهداری می‌شود.»
آن طور که ماجدی می‌گوید، با درگذشت اشمیت در سال ۱۳۴۳ مطالعات وی ناقص ماند و چون رموز شماره‌گذاری آثار کشف‌شده را فقط خود او می‌دانست، تا کنون کسی موفق به مطالعه آنها نشده و تنها چند گزارش خبری در این باره از وی باقی مانده است. در سال ۱۳۷۷ هیئتی از سازمان میراث فرهنگی دانشگاه تهران و دانشگاه برادفورد، تپه چشمه علی را با هدف تاریخ گذاری لایه‌های باستانی آن حفاری کرد. تراشه‌هایی در ابعاد ۲ در ۵متر در شرق و غرب تپه ایجاد شد و تا عمق ۱۰ متری آثار فرهنگی هزاره‌های ششم، پنجم و اوایل چهارم پیش از میلاد مشخص شد.»
نهری که عامل آبادی روستاها بود
چشمه علی به دلیل حجم بالای آبی که داشت توانسته بود یک دره‌رود در قسمت پایینی خود ایجاد کند که از آن با نام نهر سورن یاد می‌شد.
«محسن ماجدی» ری‌پژوه در باره نهر مجاور چشمه‌علی می‌گوید: «این نهر در ابتدا وارد آرامستان شیخ صدوق ابن بابویه می‌شد و این موضوع باعث شد تا غسالخانه‌ای در کنار آن در آرامستان ایجاد شود و اموات تا دهه ۴۰ در آن غسل داده شوند. این نهر بعد از عبور از آرامستان ابن بابویه از ضلع جنوبی برج طغرل حرکت می‌کرد و پس از طی کردن این مسیر از محله ظهیرآباد به سمت قلعه گبری در جریان بود و به روستاهای جنوب حرم حضرت عبدالعظیم(ع)، روستاهای قلعه گبری و قلعه علیمون و دیگر روستاهای پیرامونی آن آبرسانی می‌کرد. وجود این نهر به این دلیل حائز اهمیت بود که عامل مهمی برای شکل‌گیری روستاها در کنارش بود.»
آب این نهر وقف آستان حضرت عبدالعظیم(ع) بود و تولیت و مسئولیت نگهداری‌اش هم به عهده آستان بوده است. ماجدی با بیان این مطلب می‌گوید: «حتی براساس یک سند مربوط به دوره ناصرالدین شاه قاجار، در برهه‌ای آب این نهر بسیار کم می‌شود و تولیت وقت به ناصرالدین شاه نامه‌ای می‌نویسد و معترض می‌شود که علت کم شدن آب این نهر حفر چند حلقه قنات در کنار نهر است. آن قنات‌ها متعلق به فردی به نام «حسین خان دبیرالملک فراهانی» بوده که ناصرالدین شاه دستور پر کردن آنها را می‌دهد تا آب نهر سورن وارد این قنات‌ها نشود.»
