باستان‌شناسان در جریان کاوش یک گورستان باستانی در غرب ایران ، جمجمه‌ای متعلق به یک دختر جوان را کشف کرده‌اند که مربوط به 6200 سال قبل است و نشانه‌هایی از تغییر شکل عمدی جمجمه در آن دیده می‌شود.
جمجمه مذکور در گورستانی به نام «چگا سفلی» (در جنوب شرقی خوزستان) کشف شده که محل دفن تعداد زیادی اسکلت انسانی در قبرهای تکی و گروهی است. برخی از این قبرها متعلق به اعضای یک خانواده بوده و تعدادی نیز شامل جمجمه‌هایی با تغییر شکل عمدی هستند.
دانشمندان از چند دهه قبل مشغول انجام فعالیت‌های باستان‌شناسی در این منطقه هستند و از جمله یافته‌های مهم مربوط به آن، می‌توان به کشف قدیمی‌ترین آرامگاه آجری شناخته‌شده تاریخ اشاره کرد.
نکته قابل‌توجه کشف باستانی ایران: تغییر شکل جمجمه
مطالعه جدید روی جمجمه دختری با کمتر از 20 سال سن تمرکز دارد که قدمت آن حدود 6200 سال تخمین زده شده است. بررسی‌های محققان نشان می‌دهد که از سنین پایین، سر این دختر با باندهای محکمی بسته می‌شده و همین موضوع باعث شده تا جمجمه‌اش به شکل مخروطی تغییر کند.
«مهدی علیرضازاده» و «حامد وحدتی‌نسب» در مقاله خود که در مجله بین‌المللی Osteoarchaeology منتشر شده براساس اسکن‌های سی‌تی می‌گویند که در نتیجه این تغییر شکل، استخوان جمجمه بسیار نازک‌تر از حالت معمول بوده و این موضوع خطر ضربه‌پذیری را افزایش داده است.
آنها همچنین درباره علت مرگ این دختر گفته‌اند که احتمالاً با ضربه شدید به سر، جان خود را از دست داده است؛ چراکه جمجمه او از جلوی پیشانی تا پشت سر شکسته (تصویر بالا) و نشانه‌ای از ترمیم استخوان نیز دیده نمی‌شود.
پژوهشگران احتمال می‌دهند ضربه توسط یک شیء با لبه‌پهن وارد شده باشد. هرچند ضربه منجر به نفوذ در استخوان نشده، اما نازکی جمجمه باعث شده ضربه به مغز منتقل شود. سایر بخش‌های اسکلت این دختر به دلیل تراکم بالای اجساد در گورستان، هنوز پیدا نشده است.
تغییر شکل عمدی جمجمه که تاکنون در بسیاری از تمدن‌های باستانی مشاهده شده، معمولاً از دوران نوزادی و با بستن محکم سر کودک صورت می‌گیرد تا به‌مرور زمان شکل جمجمه تغییر کند. این کار در فرهنگ‌های مختلف دلایل گوناگونی داشته و اغلب روی دختران انجام می‌شده است. برای مثال، در بسیاری از جوامع (مانند قبایل مایایی و آزتک‌ها)، داشتن جمجمه‌ای تغییرشکل‌یافته نشانه‌ای از تعلق به یک طبقه خاص اجتماعی یا قومی بوده است.
