خنکای تابستان در کنار رودخانه کاجو: تجربه طبیعتی بکر و دست‌نخورده در سیستان و بلوچستان!

شهرستان دشتیاری در منتهی الیه جنوب شرقی ایران قرار گرفته است. از نظر موقعیت مختصات جغرافیایی در ۲۵ درجه و۴ دقیقه تا ۲۶ درجه و ۶ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۶۰ درجه و ۵۵ دقیقه تا ۶۱ درجه و ۵۴ دقیقه شرقی واقع شده است.

این شهرستان با مدار راس السرطان تنها یک درجه و ۳۷ دقیقه فاصله دارد که قرار داشتن در چنین موقعیتی، شرایط خاص جغرافیایی و اقلیمی بویژه بالا بودن دما و میزان کم بارندگی را سبب شده‌است.

شهرستان دشتیاری از طرف شمال به شهرستان راسک از غرب به شهرستان چابهار از شرق به کشور پاکستان و از جنوب به آبهای آزاد دریای عمان ختم می شود.

به طوریکه ۸۵ کیلومتر خط ساحلی با دریای عمان و ۱۳۲ کیلومتر مرز خشکی با پاکستان دارد به این ترتیب امکان دسترسی به آبهای آزاد از این طریق برای شهرستان دشتیاری جایگاه ویژه‌ایی را به وجود آورده است. مساحت منطقه دشتیاری حدود ۶ هزار کیلومتر مربع است

شهرستان دشتیاری شامل ۲ بخش،۴ دهستان و ۱ شهر به شرح زیر است:

• بخش نگور(دهستان نگور ، دهستان سند میرثوبان) شهر:نگور
• بخش باهوکلات(دهستان باهوکلات، دهستان درگس)

مهمترین پوشش گیاهی شهرستان دشتیاری که نوع غالب و مشخص گیاهان این ناحیه را تشکیل میدهند عبارتند از: زیتون، توچ، کنار، کهور، خرما ،کتانی، بیدام، لول، استبرق (کرک) انجیر معابد، چش در ناحیه ساحلی خلیج گواتر در نزدیکی محلی که رود خانه باهوکلات در ۵۰ کیلومتری شرق دشتیاری به دریای مکران (دریای عمان) میریزد جنگل مانگرو بسیار زیبا و قابل توجهی از گونه حرا وجود دارد.

باهوکلات یکی از پر آب ترین رودخانه های استان و عامل اصلی حیات و زندگی در جنوب بلوچستان به حساب میآید. این رودخانه به ویژه به دلیل زیستگاه تمساح ایرانی از نظرگردشگری اهمیت فراوانی دارد.

حوزه قصرقند در تاریخ و ادبیات قوم بلوچ جایگاه برجسته ای دارد و بر اساس روایاتی خواستگاه اصلی قوم بلوچ همین منطقه بوده است و بسیاری از اقوام و قبایل بلوچ که تا نواحی دور دست شرق مهاجرت کرده اند نام خود را از این منطقه گرفته اند نظیر قبیله لاشاری که در منظومه های بلوچ جایگاه و اهمیت برجسته ای دارد داستانهای جنگهای این قبیله با قبیله رند دستمایه داستانهای و اشعار کلاسیک بلوچی است لاشار نام منطقه ای در شمال و شرق قصرقند می باشد لاشار همزمان به این دو ناحیه اطلاق می گردد.

حوضه آبریز رودخانه کاجو در محدوده جغرافیایی۱۶ درجه و۱۹ تا ۱۶ و ۲۰ طول شرقی و ۲۵ و ۳۰ تا ۲۶ و۴۸ عرض شمالی قراردارد . این حوضه بخش غربی حوضه آبخیز بزرگ باهو کلات را تشکیل می دهد و از کوههای مکران سرچشمه می گیرد . رودخانه آن با طی مسیر خود در جهت جنوبی به دریایی عمان و خلیج گواتر می ریزد.

رودخانه کاجو یکی از سرشاخه های اصلی رودخانه باهو کلات در بلوچستان جنوبی است . این رودخانه پس از الحاق رودخانه چانف و کناری با نام کاجه در جهت جنوب شرقی جریان می یابد و پس از الحاق شاخه آهوران ، ده داتی و کوشات از محل شهر قصرقند عبور می کند ، از این نقطه به بعد نام رود کاجو می باشد.

پس از عبور از قصرقند رود پاسک ، گواتکش و سر شاخه های متعدد به آن ملحق شده و در محل چندوکان بصورت یکجا درآمده و با طی مسیری کوهستانی و پر پیچ وخم به سمت جنوب ادامه می دهد و پس از الحاق رودهای ری ، کوهکند ، کبجرک ، و ترادان در نزدیکی روستای پیر سهراب وارد دشت پیر سهراب می شود.

در محدوده جنوب حوزه آبریز رودخانه کاجو و شرق روستای پیر سهراب دشت مسطح و وسیعی به مساحت نزدیک به ۲۳۰ کیلومتر مربع به نام دشت پیر سهراب گسترش دارد .

رودخانه کاجو در مسیر خود پس از عبور از تنگه جگر کوه که سد مخزنی زیر دان در آن در دست احداث است وارد دشت پیر سهراب می گردد و در مسیر خود پس از عبور از روستاهای فتحعلی کلات ، پیر سهراب ، عورکی ، پلان ، صدیق زهی و یوسف زهی عبور کرده و در مسیر خود در محلهایی به عرض چند صد متر و در برخی از محلها با عرض چند متر در مجاورت روستای عورکی تغییر شکل می دهد و سپس در محل روستای سنگان وارد رودخانه باهو کلات می گردد و از این محل به بعد با نام باهو کلات شناخته شده و پس از طی مسیری چند کیلومتری در محل خور گواتر وارد دریایی عمان می گردد