راهنماتو- پس از ظهور مسیحیت و دشمنی خونبار امپراتوری روم با این دین جدید، بسیاری از طرفدارن آن برای رهایی از آزار و اذیت رومی ها به سرزمین های شرقی و از جمله ایران پناه آوردند. در قرون نخستین میلادی سرزمین ایران ساسانی شاهد شکل گیری اجتماعات مختلف مسیحی بود و این فرآیند در طول تاریخ ایران ادامه یافت. اکنون سرزمین ایران در جای جای خود یادگاری از تاریخ مسحیت این سرزمین دارد که هر یک از آنها ارزش چند باره دیدن دارد.
در این مطلب راهنمای سیر و سفر راهنماتو قصد داریم تا شما را با حیرت انگیزترین کلیساهای تاریخی ایران آشنا کنیم که می تواند مقصدی متفاوت برای یک سفر هیجان انگیز و به یاد ماندنی باشد، پس با ما همراه شوید.
1- قره کلیسا
قره کلیسا یا کلیسای تادئوس مقدس، یکی از قدیمی ترین و معروف ترین کلیساهای ایران است که در سال 2008 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این کلیسا در جنوب شهر ماکو، در نزدیکی روستای قره کلیسا و در منطقه کوهستانی چالدران که مرتفع‌ترین منطقه استان آذربایجان غربی است، واقع شده است. قره کلیسا یکی از زیباترین و پرنقش‌ونگارترین کلیساهای ارمنیان در ایران است که به عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت نیز شناخته می شود. این کلیسا روی مزار تاتائوس؛ یکی از حواریون حضرت مسیح (ع) احداث شده است و تاریخچه ساخت آن به بعد از شهادت تاتائوس مقدس توسط جانشین پادشاه ارمنستان می‌رسد.
2- کلیسای وانک
کلیسای وانک معروف به کلیسای خواهران مقدس یکی از جاذبه های دیدنی شهر اصفهان است که در زمان شاه عباس دوم ساخته شده‌است. این کلیسا معماری ظریف و باشکوهی دارد و در گوشه و کنار آن آثار متعددی از هنرمندان بزرگ، تندیس‌های زیبا، نقش و نگارهای رنگارنگ و نقاشی‌های تاریخی به چشم می خورد. در حیاط این کلیسا نیز پیکر برخی از بزرگان ارمنی دفن شده است. کلیسای وانک در تاریخ 16 دی ماه 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
3- کلیسای سرکیس مقدس
کلیسای سرکیس مقدس بزرگترین کلیسای شهر تهران است که قدمت آن به دوران پهلوی (سال 1349) بازمی گردد. ساختمان این کلیسا یکی از دیدنی های پایتخت محسوب می شود که در طراحی آن از معماری قرون‌وسطا و عصر جدید ارمنستان استفاده شده است. این کلیسا بر اساس پلان بازیلیکا ساخته شده است. بازیلیکا به کلیساهای بزرگ و مهمی گفته می شود که شکل صلیب دارند. از جمله بخش های مختلف این کلیسا می توان به گنبد، ناقوسخانه ها، ورودی کلیسا، صحن، محراب و امانت خانه ها و یادمان نسل‌کشی ارمنیان اشاره کرد.
4- کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم مقدس تبریز یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین کلیساهای ایران است که بین 500 تا 600 سال قدمت دارد. البته با توجه به سردر سنگی، تزئینات داخلی و دیگر مشخصه ها برخی از مورخین قدمت این کلیسا را 700 تا 800 سال تخمین می زنند. این کلیسا بر اثر زلزله سال 1158 دچار آسیب های فراوانی شد، اما در سال های 1161 تا 1164 خورشیدی بطور کامل بازسازی شد. معماری به کار گرفته شده در ساخت کلیسا به سبک ارمنی است؛ سبکی که در قرن هفتم تا نهم میلادی در ارمنستان نیز رایج بوده است. علاوه بر معماری ارمنی، عناصری از معماری دوره صفویه نیز در این کلیسا مشاهده می شود. کلیسای مریم مقدس مکان برگزاری مراسم ملی مذهبی کلیسای حواری ارمنی توسط ارمنیان تبریز است.
5- کلیسای سنت استپانوس
کلیسای سن استپانوس، یا کلیسای استفانوس مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره کلیسا قرار می گیرد. این کلیسا در روستای دره شام در فاصله 15 کیلومتری غرب شهر جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. گنبد حجاری شده و زیبای این کلیسا در میان حصاری سنگی و درون قلعه‌ای دژ مانند بنا شده است. سنت استپانوس یکی از حواریون مسیح و یکی از اولین مبلغان این دین است که در برابر ظلم و ستم بزرگان یهودی اعتراض کرد. این بنا یکی از قدیمی ترین کلیساهای ایران است که بازسازی و تزئینات آن مربوط به دوره های مختلف تاریخی می باشد.
6- کلیسای گاراپت مقدس
کلیسای گاراپت مقدس یک بنای مربوط به دوران پهلوی است که در سال 1382 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این کلیسا سومین کلیسایی است که در شهر آبادان بنا شده است. کلیسای کریستوفر و آشوری دو کلیسای دیگر آبادان بودند که اکنون هیچ اثری از آنها بر جای نمانده است. کلیسای گاراپت مقدس نیز در زمان جنگ ایران و عراق 40 درصد آسیب دید و پس از پایان جنگ تحمیلی بطور کامل بازسازی شد. در ورودی این کلیسا چهار در دو لنگه قهوه‌ای رنگ چوبی وجود دارد که بر هر لنگه آن نقش صلیبی برجسته حک شده است. این کلیسا دو گنبد مخروطی شکل آلومینیومی دارد که یکی از آنها در ساختمان اصلی کلیسا و دیگری در قسمت انتهایی کلیسا قرار دارند. مجاورت این کلیسا با مسجد امام موسی بن جعفر (ع) جلوه‌ای از احترام متقابل پیروان الهی را به تصویر کشیده است.
7- کلیسای کانتور
کلیسای کانتور معروف به برج ناقوس از معدود کلیساهای ارتدکس در ایران به شمار می‌رود که در شهر قزوین واقع شده است. این کلیسا در جنگ جهانی دوم و در زمان اشغال ایران به‌دست روس‌ها یعنی زمان قاجار در شهر قزوین ساخته شد. این کلیسای کوچک سرخ رنگ ساختاری شبیه به بسیاری از کلیساهای دیگر در جهان دارد و براساس طرح صلیبی ساخته شده است. نمای این کلیسا از آجرهای لعاب‌دار و سرخ‌رنگ ساخته شده است. فضای داخلی آن خیلی بزرگ نیست و در تزئینات آن از وسایل پر زرق‌وبرق و تزئینات گران قیمت استفاده نشده است.
8- کلیسای ننه مریم
کلیسای ننه‌مریم یا حضرت مریم یکی از قدیمی ترین و بزرگترین کلیساهای ایران و جهان است که در شهر ارومیه واقع شده است. این کلیسا پس از کلیسای بیت لحم در فلسطین، دومین کلیسای قدیمی جهان به حساب می‌آید. ساختمان این کلیسا بسیار ساده است و تنها تزئینات آن تنها چند تابلوی نقاشی و کوبلن‌دوزی از حضرت عیسی (ع)، حضرت مریم (ع) و حواریون می باشد. قدمت این کلیسا به به سال‌های ابتدایی پس از میلاد یعنی زمان حکمرانی ساسانیان در ایران بازمی گردد. در برخی روایات این کلیسا را نخستین کلیسای مشرق‌زمین معرفی می کنند. برخی نویسندگان آشوری و مسیحی معتقدند که این کلیسا در بدو ساخت به‌عنوان آتشکده استفاده می‌شد و روزگاری یکی از معروف ترین زیارتگاه‌های زرتشتیان بوده است. آنها پس از پذیرش دین مسیحیت این بنا را به کلیسا تبدیل کردند.
