راهنماتو- بهرام دوم، پادشاهی که تصویر او را پشت افسانه بایگان می‌بینید اولین پادشاه ساسانی بود که تصویر همسرش را روی سکه ضرب کرد. این است نقش رستم پر رمز و رازی که افسانه بایگان به آن سفر کرده است.
به گزارش راهنماتو، افسانه بایگان در سفری که به شیراز داشته تصویری از خود به اشتراک گذاشته است که نشان می‌دهد در نقش رستم است. او جلوی سنگ نگاره پیروزی بهرام دوم ایستاده که تنها بخش کوچکی از محوطه نقش رستم به حساب می‌آید اما حرف‌های فراوانی برای گفتن دارد.
در این مطلب از راهنمای سیر و سفر همسفر با افسانه بایگان به عصر ساسانیان در ایران باستان می‌رویم و گشتی در محوطه نقش رستم می‌زنیم.
بیشتر بخوانید: همسفر با حسن صباح به قلعه الموت؛ یک مقصد گردشگری جذاب نزدیک تهران
افسانه بایگان در نقش رستم: سفری به دل تاریخ
افسانه بایگان با شالی سفید و استایلی ساده اما باوقار، در این مکان تاریخی حضور دارد و گویی پلی میان گذشته و حال ایجاد کرده است. نقش رستم، یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران، در نزدیکی شیراز و در دل صخره‌های کوه حاجی‌آباد قرار دارد و میزبان کتیبه‌ها و نقش‌برجسته‌هایی از دوران هخامنشی و ساسانی و حتی پیش از آنان، یعنی ایلامیان است. نقش‌برجسته‌ای که در پس‌زمینه تصویر دیده می‌شود با جزئیات ظریف و هنرمندانه‌ای حکاکی شده و قدرت و شکوه ایران باستان را به نمایش می‌گذارد که در ادامه به آن می‌پردازیم.
سنگ نگاره پیروزی بهرام دوم
در قسمت زیرین آرامگاه داریوش بزرگ، دو سنگ‌نگاره تاریخی قرار دارد که روایتگر صحنه‌های نبرد پادشاهان ساسانی هستند. نقش بالایی با قطعیت به بهرام دوم، شاه ساسانی، نسبت داده می‌شود و تصویری از او را در میدان نبرد نشان می‌دهد. این نگاره که حدود ۷ متر طول و ۳ متر عرض دارد، متعلق به سال ۲۸۵ میلادی است. در این صحنه، بهرام دوم با تاجی که دو بال عقاب از آن گشوده شده، سوار بر اسب با نیزه به دشمن حمله کرده است. زیر پای اسب او، جوانی کشته شده و پشت سرش درفش‌داری دیده می‌شود. در سمت مقابل تصویر، دشمنی سواره‌نظام در حال نبرد است که نوع پوشش او نشان‌دهنده جایگاه مهمش در سپاه دشمن است، اما هویتش نامشخص باقی مانده است.
سنگ‌نگاره پایینی، با ابعاد ۶.۷۰ متر طول و ۲.۳۵ متر عرض، در امتداد نگاره بالا قرار گرفته و ارتباط موضوعی نزدیکی با آن دارد. هرچند تاریخ دقیق ساخت آن مشخص نیست، اما با توجه به شواهد، آن را متعلق به همان دوره، یعنی سال ۲۸۵ میلادی می‌دانند. این نقش، فرمانروایی جوان و زره‌پوش را سوار بر اسب نشان می‌دهد که بدون تاج، اما با کلاهی مزین به نقوش حیوانی، دشمنان را از پای درمی‌آورد. با توجه به این ویژگی‌های پوششی که بیشتر در میان شاهزادگان ساسانی رایج بوده، احتمال دارد این نقش به بهرام سوم مربوط باشد که تنها چهار ماه حکومت کرد. در طرف دیگر تصویر، دشمنی در حال مبارزه دیده می‌شود، اما به دلیل آسیب‌های واردشده بر سنگ‌نگاره، هویت او نیز همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
نادانسته‌ها در مورد نقش رستم
نقش رستم، علاوه بر نقش‌برجسته‌های معروفش، رازهای بسیاری در دل خود دارد که هنوز برای بسیاری ناشناخته است. این محوطه نه‌تنها آرامگاه پادشاهان هخامنشی مانند داریوش اول، خشایارشا، و اردشیر اول را در خود جای داده، بلکه کعبه زرتشت، بنایی مرموز از دوره هخامنشی، نیز در این مکان قرار دارد که کارکرد دقیق آن هنوز مورد بحث باستان‌شناسان است؛ برخی آن را آتشکده و برخی دیگر تقویم یا کتابخانه‌ای باستانی می‌دانند. نقش‌برجسته‌های ساسانی در این مکان، اغلب صحنه‌های پیروزی یا تاج‌گذاری پادشاهان را نشان می‌دهند، اما جزئیات کوچک‌تر، مانند نمادهای مذهبی و تصاویر خدایان، نشان‌دهنده باورهای عمیق زرتشتی و آیین‌های آن دوران هستند. همچنین، برخی از کتیبه‌ها و نقش‌ها در طول تاریخ آسیب دیده‌اند و بخش‌هایی از آن‌ها به دلیل فرسایش یا تخریب عمدی، داستان‌های ناگفته‌ای را در خود پنهان کرده‌اند که باستان‌شناسان همچنان در تلاش برای رمزگشایی آن‌ها هستند.
حس و حال سفر به نقش رستم در نوروز
سفر به نقش رستم در ایام نوروز، تجربه‌ای است که تاریخ و طبیعت را در هم می‌آمیزد و حس و حالی وصف‌ناپذیر به همراه دارد. در این فصل، هوا معتدل و دلپذیر است و طبیعت اطراف نقش رستم، با سبزه‌های نوروزی و آسمان آبی، جلوه‌ای تازه به این محوطه باستانی می‌بخشد. ایستادن روبه‌روی نقش‌برجسته‌هایی که قرن‌ها پیش حکاکی شده‌اند، احساسی از عظمت و افتخار به گذشته ایران را در دل زنده می‌کند. صدای باد که در میان صخره‌ها می‌پیچد، گویی قصه‌های پادشاهان و جنگجویان باستانی را زمزمه می‌کند. نوروز، که خود جشنی باستانی و نماد نو شدن است، با بازدید از نقش رستم پیوند عمیقی پیدا می‌کند؛ گویی با هر قدم در این مکان، می‌توان روح زندگی و تداوم فرهنگ ایرانی را در دل تاریخ حس کرد. این سفر، نه‌تنها یک تجربه تاریخی، بلکه سفری معنوی است که انسان را به ریشه‌هایش متصل می‌کند.
آدرس نقش رستم
برای رسیدن به نقش رستم از تهران، باید مسیر جنوب را در پیش گرفته و وارد اتوبان خلیج فارس (تهران – قم) شوید. پس از عبور از شهرهای قم، کاشان، نطنز، اصفهان و آباده، به استان فارس خواهید رسید. در ادامه، مسیرتان را به سمت پاسارگاد و سپس سعادت‌شهر ادامه دهید. در بزرگراه مرودشت – سعادت‌شهر حرکت کنید و پس از رسیدن به خروجی روستاهای شول و زنگی‌آباد، مسیر را به سمت نقش رستم دنبال کنید. این مسیر حدود ۸۵۰ کیلومتر است و طی کردن آن ۹ تا ۱۰ ساعت زمان می‌برد.
اگر از شیراز قصد بازدید از نقش رستم را دارید، باید به سمت شمال حرکت کنید تا به کمربندی مرودشت برسید. سپس مسیر را در بزرگراه مرودشت – سعادت‌شهر ادامه دهید و از خروجی روستای شول، به چپ بپیچید. پس از طی مسیری کوتاه، به نقش رستم خواهید رسید. این مسیر در حدود ۷۰ کیلومتر است و حدود ۱ ساعت زمان می‌برد.
برای مسافران دیگر شهرها، مسیر بسته به مبدأ متفاوت است. از شهرهای شمالی و شمال شرقی مانند مشهد، سمنان و یزد، ابتدا باید به تهران یا اصفهان سفر کنید و از آنجا مسیر مرودشت را ادامه دهید. از شهرهای جنوبی مانند بندرعباس و بوشهر، ابتدا باید به شیراز آمده و از آنجا مسیر شیراز – مرودشت را طی کنید. مسافران غربی کشور نیز می‌توانند از طریق اصفهان و سپس آباده و سعادت‌شهر خود را به نقش رستم برسانند.
نقش رستم در استان فارس، شمال شهرستان مرودشت، روستای زنگی‌آباد قرار دارد. ساعات بازدید از این مجموعه تاریخی ۸ صبح تا ۱۷ عصر است.
