راهنماتو- در میان شلوغی و هیاهوی تهران، کاخ نیاوران همچون نگینی سبز و باوقار، رازهای بسیاری از تاریخ معاصر ایران را در دل خود پنهان کرده است. این کاخ با معماری منحصربه‌فرد، باغ‌های دل‌انگیز و تزئینات هنری چشم‌نواز، یکی از باشکوه‌ترین مجموعه‌های تاریخی تهران به شمار می‌رود. از دوران قاجار تا پهلوی، نیاوران شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری بوده و امروز به‌عنوان یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری تهران، میزبان علاقه‌مندان به تاریخ و هنر است. اگر دوست دارید پرده از رازهای این کاخ زیبا بردارید، با ما همراه باشید.
به گزارش راهنماتو، با این همه کاخ نیاوران از دوره ای در تاریخ ایران تبدیل به اقامتگاه دائمی محمدرضا شاه و فرح دیبا می شود. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به سرگذشت جالب این کاخ و زوایای جالبی از درون آن وقتی که خانه فرح دیبا بود.
بیشتر بخوانید: سفر به محل زندگی اردشیر بابکان در فیروزآباد؛ کاخ اولین پادشاه ساسانی
بیشتر بخوانید: سفر به کعبه مرموز ایرانیان باستان در فارس؛ معمای باستانی کعبه زرتشت
بیشتر بخوانید: نوروز ۱۴۰۴؛ اولین پست نوروزی ناهید کیانی با استایل رزمی و پیامی خاص
تاریخچه کاخ نیاوران
از اقامتگاه تابستانی فتحعلی‌شاه تا محل زندگی شاه پهلوی
کاخ نیاوران قدمتی نزدیک به دو قرن دارد. ساخت اولیه این کاخ به دوران فتحعلی‌شاه قاجار (۱۲۱۲ تا ۱۲۵۰ هجری قمری) بازمی‌گردد. فتحعلی‌شاه به دلیل آب‌وهوای خوش منطقه نیاوران، دستور داد تا عمارتی تابستانی در باغ‌های سرسبز شمیران ساخته شود.
در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار (۱۲۶۴ تا ۱۳۱۳ هجری قمری)، این باغ گسترش یافت و عمارت‌های جدیدی در آن ساخته شد. ناصرالدین‌شاه با الهام از معماری اروپایی، دستور ساخت کوشک احمدشاهی را صادر کرد که هنوز هم در مجموعه نیاوران پابرجاست. این کوشک محلی برای استراحت شاه و برگزاری مهمانی‌های خصوصی بود.
دوران پهلوی؛ بازسازی و تبدیل به محل زندگی شاه
در دوران محمدرضا شاه پهلوی، کاخ نیاوران به‌طور کامل بازسازی شد. طرح بازسازی به محسن فروغی، معمار برجسته ایرانی، سپرده شد. بازسازی کاخ از سال ۱۳۳۷ آغاز شد و در سال ۱۳۴۶ به پایان رسید.
در بازسازی جدید، تلفیقی از معماری سنتی ایرانی و مدرن اروپایی به کار رفت. سقف کاخ به‌صورت متحرک طراحی شد تا امکان ورود نور طبیعی به فضای داخلی فراهم شود. فضای داخلی کاخ با مبلمان اروپایی، تابلوهای نقاشی از هنرمندان برجسته و فرش‌های نفیس ایرانی تزئین شد.
پس از تکمیل بازسازی، کاخ نیاوران به محل اقامت رسمی محمدرضا شاه، فرح دیبا و فرزندانشان تبدیل شد. اتاق‌های خصوصی شاه، سالن پذیرایی، کتابخانه، سالن سینما و تالار آبی از بخش‌های اصلی این کاخ به شمار می‌رفتند. نیاوران تا وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، محل زندگی شاه و خانواده سلطنتی بود.
پس از انقلاب؛ تبدیل به موزه
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، کاخ نیاوران به تصرف نهادهای انقلابی درآمد. بسیاری از اشیای گران‌بها و آثار هنری کاخ مصادره شدند. در نهایت، کاخ نیاوران در سال ۱۳۶۵ (۱۹۸۶ میلادی) به موزه تبدیل شد و درهای آن به روی عموم مردم گشوده شد.
مراحل تاریخی کاخ نیاوران به‌طور خلاصه
ساخت اولیه به دستور فتحعلی‌شاه قاجار
گسترش و افزودن کوشک احمدشاهی در زمان ناصرالدین‌شاه
بازسازی کامل در دوران محمدرضا شاه پهلوی (۱۳۳۷ تا ۱۳۴۶)
محل اقامت رسمی شاه و خانواده سلطنتی تا سال ۱۳۵۷
تبدیل به موزه در سال ۱۳۶۵
معماری کاخ نیاوران و بخش‌های مختلف آن
کاخ نیاوران ترکیبی از معماری ایرانی و اروپایی است که توسط محسن فروغی طراحی شده است. این کاخ در دو طبقه ساخته شده و سقف متحرک آن، یکی از ویژگی‌های خاص معماری آن به شمار می‌رود. استفاده از سنگ‌های مرمر، کاشی‌های فیروزه‌ای و شیشه‌های رنگی در تزئینات داخلی، جلوه‌ای باشکوه به این کاخ بخشیده است.
بخش‌های مختلف کاخ نیاوران
کاخ نیاوران از چند بخش اصلی تشکیل شده است که هرکدام دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی هستند.
کاخ اصلی نیاوران
کاخ اصلی شامل اتاق‌های خصوصی شاه و فرح، سالن‌های پذیرایی رسمی و بخش‌های اداری است. برخی از اتاق‌های شاخص عبارت‌اند از:
-
تالار آبی: سالن پذیرایی با کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای
-
سالن سینما: محلی برای تماشای فیلم‌های اختصاصی شاه
-
کتابخانه: مجموعه‌ای از کتاب‌های تاریخی و ادبی
-
اتاق کار شاه: با مبلمان اروپایی و تابلوهای نفیس
کوشک احمدشاهی
این عمارت در زمان ناصرالدین‌شاه ساخته شد و محل استراحت احمدشاه قاجار بود. شیشه‌های رنگی، سقف چوبی و گچ‌بری‌های ظریف، از ویژگی‌های بارز این عمارت است.
موزه جهان‌نما
موزه جهان‌نما شامل آثار هنری ارزشمندی از هنرمندان داخلی و خارجی است. نقاشی‌هایی از پیکاسو، دالی، سهراب سپهری و تابلوهای خوشنویسی از میرعماد در این موزه نگهداری می‌شود.
باغ نیاوران
باغ نیاوران با وسعت ۱۱ هکتار، فضایی آرام و دلنشین برای گردشگران فراهم کرده است. درختان کهنسال، حوض‌های آب و مسیرهای سنگ‌فرش‌شده، این باغ را به یکی از زیباترین باغ‌های تهران تبدیل کرده است.
راهنمای گردشگری کاخ نیاوران
کاخ نیاوران امروزه به‌عنوان یکی از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی تهران، پذیرای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی است.
ساعات بازدید
روزهای عادی: ۹:۰۰ صبح تا ۱۸:۰۰
جمعه‌ها و تعطیلات: ۹:۰۰ صبح تا ۱۹:۰۰
مسیرهای دسترسی
برای رسیدن به کاخ نیاوران، می‌توانید از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید.
-
مترو: ایستگاه تجریش → تاکسی یا اتوبوس به سمت نیاوران
-
اتوبوس: خط BRT پایانه راه‌آهن → نیاوران
-
تاکسی: تاکسی‌های خطی تجریش – نیاوران
عکاسی
عکاسی در فضای باز مجاز است. عکاسی در داخل کاخ فقط با گوشی و بدون فلش امکان‌پذیر است.
چرا کاخ نیاوران را ببینیم؟
کاخ نیاوران با تلفیق معماری ایرانی و اروپایی، آثار هنری ارزشمند، باغ‌های زیبا و فضای دلنشین، یکی از مهم‌ترین نمادهای تاریخی و فرهنگی تهران به شمار می‌رود. اگر به تاریخ معاصر ایران و شکوه معماری ایرانی علاقه‌مند هستید، بازدید از کاخ نیاوران را از دست ندهید.
